Το γεωλογικό αρχείο της Γης έχει ενδείξεις ότι στα 4,5 δισ. ετών ζωής , ηφαίστεια πολύ μεγαλύτερα από ότι το Όρος της Αγίας Ελένης ή το Όρος Pinatubo, έχουν ξεσπάσει. Ωστόσο, πολλοί φοβούνται ότι το 2012, επίκειται μια τέτοια υπερέκρηξη.
Τι ακριβώς είναι ένα "υπερηφαίστειο ή "υπερέκρηξη;" Και οι δύο όροι είναι αρκετά νέοι και συχνά αναφέρονται από τα μέσα ενημέρωσης περισσότερο από τους επιστήμονες, αλλά οι γεωλόγοι έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν αυτούς τους όρους κατά τα τελευταία χρόνια για να αναφερθούν σε εκρηκτικές ηφαιστειακές εκρήξεις που έχουν δώσει ηφαιστειακό υλικό περίπου δέκα χιλιάδες φορές την ποσότητα του μάγματος και τέφρας που παρήγαγε το Όρος της Αγίας Ελένης, το 1982 όταν είχαμε μια από τις πιο μεγάλες εκρήξεις τα τελευταία χρόνια.
Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε μια τέτοια έκρηξη, ωστόσο η επιφάνεια της Γης έχει διατηρήσει διακριτικά στοιχεία από πολλές υπερεκρήξεις. Στρώματα τέφρας καλύπτουν μεγάλα τμήματα πολλών ηπείρων. Τεράστιες καλδέρες - κρατήρες που μπορεί να είναι τόσο μεγάλες όσο 100 χλμ. από την κατάρρευση ηφαιστείων μετά την εκκένωση ολόκληρου θαλάμου μάγματος, μας υπενθυμίζουν τις υπερεκρήξεις του παρελθόντος στην Ινδονησία, τη Νέα Ζηλανδία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, και τη Χιλή.
Η έκρηξη αυτών των προϊστορικών υπερηφαιστείων έχει επηρεάσει τεράστιες περιοχές. Η ροή μάγματος του βουνού Toba στην Sumatra, που ξέσπασε περίπου 74.000 χρόνια πριν σε αυτό που ήταν πιθανώς η μεγαλύτερη έκρηξη που έχει ποτέ συμβεί, απελευθέρωσε 2.800 κυβικά χλμ. μάγματος και άφησε ένα παχύ στρώμα στάχτης πάνω από όλη την Νότια Ασία. Για σύγκριση, η ποσότητα μάγματος που ξέσπασε από το βουνό της Ινδονησίας Krakatau το 1883, μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις στην ιστορία, ήταν περίπου 12 κυβικά χιλιόμετρα.
Οι ηφαιστειολόγοι συνεχίζουν να αναζητούν απαντήσεις σε πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τα υπερηφαίστεια. Για παράδειγμα, τι προκαλεί τις εκρήξεις τους, γιατί αποτυγχάνουν να εκραγούν μέχρι που οι θάλαμοι μάγματος φτάνουν σε αυτές τις τεράστιες διαστάσεις; Πώς συγκρίνονται με τις πιο συμβατικές εκρήξεις; Και πώς μπορούμε να προβλέψουμε πότε θα ξεσπάσει το επόμενο υπερηφαίστειο;
Αλλά υπάρχει ένα πράγμα που όλοι οι ειδικοί συμφωνούν: τα υπερηφαίστεια, είναι εξαιρετικά σπάνια και οι πιθανότητες να συμβούν κατά τη διάρκεια της ζωής μας είναι λίγες.
Οι πιο πρόσφατες υπερεκρήξεις εκδηλώθηκαν στη Νέα Ζηλανδία περίπου 26.000 χρόνια πριν. Η επόμενη πιο πρόσφατη: η κατακλυσμική έκρηξη του ηφαιστείου του όρους Toba συνέβη περίπου 50.000 χρόνια νωρίτερα. Οι γεωλόγοι έχουν εντοπίσει περίπου 50 υπερεκρήξεις μέχρι σήμερα. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν ένας μεγάλος αριθμός. Ωστόσο, όταν μια ομάδα από επιστήμονες χρησιμοποίησαν την καταμέτρηση όλων των γνωστών υπερηφαιστείων για να υπολογίσουν την κατά προσέγγιση συχνότητα των εκρήξεων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μόνο 1,4 υπερεκρήξεις συμβαίνουν κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια.
Αυτό βέβαια δεν μας λέει ότι μία υπερέκρηξη θα συμβαίνει κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια σε τακτά χρονικά διαστήματα. Πολλά εκατομμύρια χρόνια θα μπορούσαν να περάσουν χωρίς ένα υπερηφαίστειο να εκραγεί. Το γεωλογικό αρχείο αποτελεί ένδειξη ότι τα υπερηφαίστεια συμβαίνουν σε ομάδες, αλλά αυτές δεν είναι τακτικές ώστε να χρησιμεύσουν ως βάση για την πρόβλεψη των μελλοντικών εκρήξεων.
Οι επιστήμονες δεν έχουν κανένα τρόπο να προβλέψουν με απόλυτη ακρίβεια κατά πόσο ένα υπερηφαίστειο θα εκραγεί σε ένα δεδομένο αιώνα, δεκαετία, ή έτος - και αυτό περιλαμβάνει και το 2012. Αλλά παρακολουθούν από κοντά τις ηφαιστειακά ενεργές περιοχές σε όλο τον κόσμο, και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει απολύτως κανένα σημάδι μιας διαφαινόμενης υπερέκρηξης στο άμεσο μέλλον.
Γεωδίφης με πληροφορίες από το ScienceDaily
Φωτογραφία- Υπερηφαίστειο Yellowstone. (Πηγή: Εθνική Υπηρεσία Πάρκων)
Τι ακριβώς είναι ένα "υπερηφαίστειο ή "υπερέκρηξη;" Και οι δύο όροι είναι αρκετά νέοι και συχνά αναφέρονται από τα μέσα ενημέρωσης περισσότερο από τους επιστήμονες, αλλά οι γεωλόγοι έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν αυτούς τους όρους κατά τα τελευταία χρόνια για να αναφερθούν σε εκρηκτικές ηφαιστειακές εκρήξεις που έχουν δώσει ηφαιστειακό υλικό περίπου δέκα χιλιάδες φορές την ποσότητα του μάγματος και τέφρας που παρήγαγε το Όρος της Αγίας Ελένης, το 1982 όταν είχαμε μια από τις πιο μεγάλες εκρήξεις τα τελευταία χρόνια.
Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε μια τέτοια έκρηξη, ωστόσο η επιφάνεια της Γης έχει διατηρήσει διακριτικά στοιχεία από πολλές υπερεκρήξεις. Στρώματα τέφρας καλύπτουν μεγάλα τμήματα πολλών ηπείρων. Τεράστιες καλδέρες - κρατήρες που μπορεί να είναι τόσο μεγάλες όσο 100 χλμ. από την κατάρρευση ηφαιστείων μετά την εκκένωση ολόκληρου θαλάμου μάγματος, μας υπενθυμίζουν τις υπερεκρήξεις του παρελθόντος στην Ινδονησία, τη Νέα Ζηλανδία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, και τη Χιλή.
Η έκρηξη αυτών των προϊστορικών υπερηφαιστείων έχει επηρεάσει τεράστιες περιοχές. Η ροή μάγματος του βουνού Toba στην Sumatra, που ξέσπασε περίπου 74.000 χρόνια πριν σε αυτό που ήταν πιθανώς η μεγαλύτερη έκρηξη που έχει ποτέ συμβεί, απελευθέρωσε 2.800 κυβικά χλμ. μάγματος και άφησε ένα παχύ στρώμα στάχτης πάνω από όλη την Νότια Ασία. Για σύγκριση, η ποσότητα μάγματος που ξέσπασε από το βουνό της Ινδονησίας Krakatau το 1883, μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις στην ιστορία, ήταν περίπου 12 κυβικά χιλιόμετρα.
Οι ηφαιστειολόγοι συνεχίζουν να αναζητούν απαντήσεις σε πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τα υπερηφαίστεια. Για παράδειγμα, τι προκαλεί τις εκρήξεις τους, γιατί αποτυγχάνουν να εκραγούν μέχρι που οι θάλαμοι μάγματος φτάνουν σε αυτές τις τεράστιες διαστάσεις; Πώς συγκρίνονται με τις πιο συμβατικές εκρήξεις; Και πώς μπορούμε να προβλέψουμε πότε θα ξεσπάσει το επόμενο υπερηφαίστειο;
Αλλά υπάρχει ένα πράγμα που όλοι οι ειδικοί συμφωνούν: τα υπερηφαίστεια, είναι εξαιρετικά σπάνια και οι πιθανότητες να συμβούν κατά τη διάρκεια της ζωής μας είναι λίγες.
Οι πιο πρόσφατες υπερεκρήξεις εκδηλώθηκαν στη Νέα Ζηλανδία περίπου 26.000 χρόνια πριν. Η επόμενη πιο πρόσφατη: η κατακλυσμική έκρηξη του ηφαιστείου του όρους Toba συνέβη περίπου 50.000 χρόνια νωρίτερα. Οι γεωλόγοι έχουν εντοπίσει περίπου 50 υπερεκρήξεις μέχρι σήμερα. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν ένας μεγάλος αριθμός. Ωστόσο, όταν μια ομάδα από επιστήμονες χρησιμοποίησαν την καταμέτρηση όλων των γνωστών υπερηφαιστείων για να υπολογίσουν την κατά προσέγγιση συχνότητα των εκρήξεων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μόνο 1,4 υπερεκρήξεις συμβαίνουν κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια.
Αυτό βέβαια δεν μας λέει ότι μία υπερέκρηξη θα συμβαίνει κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια σε τακτά χρονικά διαστήματα. Πολλά εκατομμύρια χρόνια θα μπορούσαν να περάσουν χωρίς ένα υπερηφαίστειο να εκραγεί. Το γεωλογικό αρχείο αποτελεί ένδειξη ότι τα υπερηφαίστεια συμβαίνουν σε ομάδες, αλλά αυτές δεν είναι τακτικές ώστε να χρησιμεύσουν ως βάση για την πρόβλεψη των μελλοντικών εκρήξεων.
Οι επιστήμονες δεν έχουν κανένα τρόπο να προβλέψουν με απόλυτη ακρίβεια κατά πόσο ένα υπερηφαίστειο θα εκραγεί σε ένα δεδομένο αιώνα, δεκαετία, ή έτος - και αυτό περιλαμβάνει και το 2012. Αλλά παρακολουθούν από κοντά τις ηφαιστειακά ενεργές περιοχές σε όλο τον κόσμο, και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει απολύτως κανένα σημάδι μιας διαφαινόμενης υπερέκρηξης στο άμεσο μέλλον.
Γεωδίφης με πληροφορίες από το ScienceDaily
Φωτογραφία- Υπερηφαίστειο Yellowstone. (Πηγή: Εθνική Υπηρεσία Πάρκων)
RSS Feed
