Γεωδίφης
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΓΑΙΑ
  • ΚΩΙΑ
  • NEA
  • ΘΕΜΑΤΑ
  • ΦΛΥΑΡΙΕΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΚΩΙΑ

Το νερό πια.. δεν κοχλάζει στο Τσουκάλι

30/5/2017

 
«Έπεσε ο άνεμος. Σιωπή. Στη γωνιά τής κάμαρας ένα αλέτρι συλλογισμένο- περιμένει τ' όργωμα. Ακούγεται πιο καθαρά το νερό που κοχλάζει στο τσουκάλι....Και η καρδιά μου εμένα τίποτα πιότερο, συντρόφια μου, ένα πήλινο μαυρισμένο τσουκάλι που κάνει καλά τη δουλειά του -τίποτ' άλλο » Γιάννης Ρίτσος(1909 -1990),Καπνισμένο τσουκάλι
 
Ο ποταμός της Παναγιάς Τσουκαλαριάς είναι ο πιο ατίθασος της Κω, σύμφωνα με τον λαογράφο Παντελή Σβουρένο, επειδή για πολλά χρόνια ταλαιπωρούσε τους γείτονες του.   "Άμα ήθε να γεμίσει χούβελη [ξερό χώμα] την κοίτη του, άλλαζε μόνος άλλη και πάλι άλλη, έτσι αυθαίρετα, και πήγαινε όπου θέλει" . Δεν είχε ποτέ μόνιμη κοίτη και θεωρείτο αδάμαστος και άγριος από τους ντόπιους. Οι μουσουλμάνοι τον έλεγαν μπουκλού [σαβουροπόταμο].
Το Ρέμα Τσουκαλαριά τέμνει κάθετα το ομώνυμο ρήγμα το οποίο έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην τελική διαμόρφωση και αγριάδα του. Τα ποτάμια και τα ρήγματα συχνά πάνε μαζί. Τα ποτάμια συνήθως προέρχονται από τα βουνά, απομακρύνονται από αυτά σε μια πιο ή λιγότερο σταθερή κατεύθυνση, εισέρχονται σε όλο και πιο μεγάλες πεδιάδες και καταλήγουν στην θάλασσα. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τείνουν να αλλάζουν πορεία σε απάντηση στις τεκτονικές διαδικασίες (όπως η ανύψωση των βουνών και η μείωση των λεκανών) ή την αλλαγή του κλίματος. Μπορούν επίσης να προσαρμόσουν την πορεία τους γρήγορα, μερικές φορές στιγμιαία, σε απόκριση σε καταστροφικά γεγονότα, όπως πλημμύρες, ηφαιστειακές εκρήξεις, κατολισθήσεις, σεισμούς κά.
Κατεβαίνοντας από την Βαραβόλα, ερχόμαστε σε επαφή με το δυτικό τμήμα του ρήγματος Κοκκινόνερο και το ανατολικό τμήμα του ρήγματος Τσουκαλαριά. Δύο πολύ επικίνδυνα ρήγματα αλλά ζωτικής σημασίας για την δημιουργία της εύφορης πεδιάδας της πρωτεύουσας του νησιού. Η συνάντηση έχει δημιουργήσει μία ζώνη μεταβίβασης ανάμεσα σε δύο ενεργά ρήγματα. Το όλο σύστημα αποτελεί μία ενιαία πλέον ζώνη διάρρηξης με εκτιμώμενο μήκος τουλάχιστον 10,5 χλμ το οποίο μπορεί να δώσει σεισμούς 6-6,7R. Σεισμικά γεγονότα χιλιάδων χρόνων έβαλαν το χεράκι τους τόσο στο κτίσιμο της οροσειράς Σύμπετρο όσο και στη διαμόρφωση του υδρογραφικού δικτύου της περιοχής με τις πλούσιες ποτάμιες προσχώσεις.
Για την Τσουκαλαριά ο Ιάκωβος Ζαρράφτης αναφέρει " Άνωθεν των μικρο-υψωμάτων της Αμπαύρης ανέρχονται ταπειναί κλιτύες επικλινείς προς ανατολικά, εισχωρούσαι εις κοίλωμα  όπου υπάρχει μονύδριον η Παναγία Τσουκαλαριών...Τούτων άνωθεν προς δυτικά παρά την άγουσαν εις Βουρίναν είνε τα Τσουκαλαριά, αγγειοπλαστεία αργούντα. Άνωθεν προς νότο υπάρχουσι έγχρωμα μάρμαρα[σομακιά]."
Η ονομασία Παναγιά Τσουκαλαριά πιθανόν είναι μεταγενέστερη, καθώς δεν συναντάται σε χάρτες παλαιότερους του 1880, ενώ κατά πάσα πιθανότητα προήλθε από την ύπαρξη εργαστηρίων αγγειοπλαστικής. Σε παλιούς χάρτες σημειώνεται το ρέμα Αναβολιά, ο Πλατύς Ποταμός, η Βουρίνα όμως απουσιάζει το όνομα Τσουκαλαριά. Για πρώτη φορά εμφανίζεται ως τοπωνύμιο Zuccalaria σε κτηματολογικούς χάρτες της Ιταλοκρατίας. Προφανώς έχει να κάνει με το τσουκάλι από την ιταλική λέξη zucca δηλαδή κολοκύθα.
Η αγγειοπλαστική, από τις αρχαιότερες τέχνες στο νησί της Κω, αναπτύχθηκε κυρίως λόγω της γεωλογίας του. Οι πλούσιες ποτάμιες αποθέσεις γνωστές ως αλλούβια και η τεράστια επίπεδη πεδιάδα της ήταν καθοριστικής σημασίας στη δημιουργία της αναγκαίας πρώτης ύλης. Τα ηφαιστειοιζηματογενή εδάφη παρήγαγαν καλό κρασί, λάδι, μέλι, όσπρια, κά, όμως όλα αυτά χρειάζονταν κατάλληλους χώρους αποθήκευσης.
Οι αρχαίοι αγγειοπλάστες της Κω αρχικά κατασκεύαζαν πήλινα αντικείμενα για την κάλυψη των αναγκών του νησιού. Όμως με τον χρόνο τα έργα τους εξαπλώθηκαν σε όλο τον γνωστό κόσμο. Τα αγγειοπλαστεία της Παναγιάς Τσουκαλαριάς χρειάζονταν πηλό ή καλύτερα κεραμία όπως την αποκαλούσε ο Ηρόδοτος, δηλαδή κάθε είδος καλής πλαστικής αργίλου. Οι αρχαίοι ονόμαζαν πηλό, τις αργίλους κατώτερης ποιότητας με σημαντική περιεκτικότητα σε λεπτό χαλαζία. Την εναπόθεση της κεραμίας είχε αναλάβει το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής το οποίο κατέβαζε τεράστιες ποσότητες σε στρώματα διαδοχικά, σε διαφορετικές χρονιές και σε συνδυασμό με τις εναλλασσόμενες κλιματολογικές συνθήκες. Το κοκκινόχωμα προερχόταν από φθορά πετρωμάτων, το οποίο σε ορισμένες τοποθεσίες εμπλουτιζόταν από τα υλικά αποσάθρωσης του βραχώδους υποβάθρου. Η όλη φυσική διαδικασία έδινε μία καταπληκτική ορυκτή ύλη που χρησιμοποιούσαν στα αρχαία κεραμικά αντικείμενα, τα οποία σήμερα δεν στολίζουν μόνο τις αίθουσες των μουσείων της χώρας μας. Ερυθρόμορφα κεραμικά αριστουργήματα από την γη της Κω έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη του αρχαίου κόσμου σύμφωνα με την αρχαιολόγο Βίκυ Γεωργοπούλου.
Η αγγειοπλαστική δεν μπορούσε να ασκηθεί οπουδήποτε, παρά μόνο εκεί όπου υπήρχαν υλικά με κατάλληλες προδιαγραφές [εύπλαστη άργιλος,νερό] και η τεχνική παράδοση. Τέτοιες τοποθεσίες στο νησί εκτός από την Παναγιά Τσουκαλαριά ήταν τα Τσουκαλαριά της Καρδάμαινας και τα Τσουκαλοχώματα της Αντιμάχειας, όπου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την αγγειοπλαστική τα παλιά χρόνια.
Η κατασκευή αγγείων απαιτούσε μια μακρά και επιμελημένη εργασία πριν από την παραγωγή. Για να γίνει κάποιος τσουκαλάς [αγγειοπλάστης] χρειαζόταν γνώσεις γλυπτικής, ζωγραφικής, αρκετή φαντασία και δεξιοτεχνία στα χέρια.
Ενας από τους τελευταίους μεγάλους τσουκαλάδες της Κω ήταν ο Κωσταντής Μαμουζέλος. Η δουλειά του άρχιζε σκάβοντας με τον κασμά το κοκκινόχωμα, έπειτα το μετέφερε με ζώα στο τσουκαλάδικο του. Κατόπιν το κοπανούσε για να το κάμει σκόνη,το  κοσκίνιζε, το ζύμωνε με τα πόδια του και τέλος διαμόρφωνε τα πήλινα σκεύη. Πριν χρησιμοποιήσει το καμίνι, τα τοποθετούσε σε πάγκο και τα έβαζε να στεγνώσουν. Έπρεπε να ξεραθούν καλά πριν στοιβαχθούν για ψήσιμο. Τα λαγήνια, τα τσουκάλια και άλλα σκεύη αν δεν τοποθετούνταν σωστά υπήρχε κίνδυνος να καταρρεύσουν λόγω βαρύτητας. Μετά το ψήσιμο τα σκεύη έπρεπε να ξεκαμινιάσουν για 3 ημέρες.
Καθοριστική σημασία για την αγγειοπλαστική είχε η ανακάλυψη του τροχού. Μεταξύ των πρώτων που χρησιμοποίησαν τον τροχό ήταν οι αγγειοπλάστες της Μεσοποταμίας[σημερινό Ιράκ] κατά τη διάρκεια της περιόδου του Ubaid (περίπου 6500 έως 3800 π.Χ.). Οι τόρνοι χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και την Αίγυπτο μεταξύ 600 και 300 π.Χ.
Σήμερα τα ορυκτά της πλαστικής αργίλου δεν έχουν χάσει την αξία τους. Αρκετοί πιστεύουν ότι η σύγχρονη βιομηχανία οδήγησε τους αγγειοπλάστες να εγκαταλείψουν την τέχνη τους όμως η πλαστική άργιλος εξακολουθεί να βασιλεύει. Η μαζική παραγωγή αγγείων από τις βιομηχανίες μπορεί να έριξε κατακόρυφα τις τιμές με αποτέλεσμα να μην συμφέρει η κατασκευή χειροποίητων αντικειμένων όμως το κεραμικό υλικό παραμένει πολύ σημαντικό για τον πολιτισμό μας. Η μαλακή κεραμία με αργιλούχα ορυκτά και οξείδια του σιδήρου σε σχεδόν ιδανικές ποσοστώσεις όπως της Κω, τα οποία προσδίδουν το χαρακτηριστικό έντονο κοκκινωπό χρώμα, χρησιμοποιείται στην ηλεκτρονική, ιατρική, φαρμακευτική, σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές [κινητά κά] κατασκευή οικοδομικών υλικών (τούβλα, πλακάκια, κλπ), και τόσα άλλα.
 
Γεωδίφης
 
Πηγές
1.Γεωλογικός Χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
2.Κώια- Ιάκωβος Ζαρράφτης
3.Η Κως μια φορά και ένα καιρό- Παντελής Σβουρένος
4.USGS

​

Comments are closed.

    Κώια

    ''Η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατέλειωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες'' Ιπποκράτης (460-370 π.Χ)

    Picture
    Σελίδα αφιερωμένη στον εραστή της κωακής φύσης, Ιάκωβο Ζαρράφτη
    (1853-23/4/1933)

    Αρχεία

    April 2019
    February 2019
    January 2019
    December 2018
    November 2018
    October 2018
    September 2018
    August 2018
    July 2018
    June 2018
    May 2018
    April 2018
    March 2018
    February 2018
    January 2018
    December 2017
    November 2017
    October 2017
    September 2017
    August 2017
    July 2017
    June 2017
    May 2017
    April 2017
    March 2017
    February 2017
    January 2017
    December 2016
    November 2016
    October 2016
    September 2016
    August 2016
    July 2016
    June 2016
    May 2016
    April 2016
    March 2016
    January 2016
    December 2015
    November 2015
    October 2015
    September 2015
    August 2015
    July 2015
    June 2015
    May 2015
    April 2015
    March 2015
    February 2015
    January 2015
    December 2014
    November 2014
    October 2014
    September 2014
    August 2014
    July 2014
    June 2014
    May 2014
    April 2014
    March 2014
    February 2014
    January 2014
    December 2013
    November 2013
    October 2013
    September 2013
    August 2013
    July 2013
    June 2013
    May 2013
    April 2013
    March 2013
    February 2013
    January 2013
    December 2012
    November 2012
    October 2012
    September 2012
    August 2012
    July 2012
    June 2012
    May 2012
    April 2012
    March 2012
    February 2012
    January 2012
    December 2011
    November 2011
    October 2011
    September 2011
    August 2011
    July 2011
    June 2011
    May 2011
    April 2011
    March 2011
    February 2011
    January 2011
    December 2010
    November 2010
    October 2010
    September 2010
    August 2010
    July 2010
    June 2010
    May 2010
    April 2010
    March 2010
    February 2010

    RSS Feed

Δυναμικός-Βιβλία-Γεωπανόραμα-Χάρτες-Άρθρα-Ορυκτά-Απολιθώματα-Γλωσσάριο-Γεωπαρατηρητήριο-Παλαιογεωγραφία
Youtube-Panoramio-Noaa-Usgs-Nasa-Geowhen 
Ορισμένα από τα θέματα που εκτίθενται, προέρχονται από θεωρητικά μοντέλα και επιστημονικές μελέτες ενώ άλλα αποτελούν προσωπικές σκέψεις & απόψεις, πάντοτε θα περιέχουν κάποια αβεβαιότητα και διαφορά γνώμης. Κάποιες από τις απόψεις και αναλύσεις που εκφράζονται στον ιστοχώρο δεν αντιπροσωπεύουν εκείνες του Γεωδίφη και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες. Η λειτουργία του ιστοχώρου στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στην ενημέρωση & ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα θέματα γεωπεριβάλλοντος και τις δράσεις του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν αποσκοπεί στην επίτευξη κέρδους. Οι εργασίες, ταινίες, κινούμενα σχέδια, έγγραφα, βιβλία και τόσα άλλα που δημοσιεύονται σε αυτό τον χώρο, χρησιμοποιούνται μόνο για εκπαίδευση. Οι κάτοχοι μπορούν να ζητήσουν την αφαίρεση του περιεχομένου. Οι προσωπικές εργασίες και φωτογραφίες δεν υπόκεινται σε δικαιώματα και άλλα μέτρα προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο ιστοχώρος αφιερώνεται στον αναγνώστη που αναζητά απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα που σχετίζονται με τον άγνωστο κόσμο που τον περιβάλλει
Picture

   Γεωδίφης,2009