Θα μπορούσε κάποιος να τον χαρακτηρίσει σαν έναν σύγχρονο Ηρόδοτο. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους εξερευνητές του 19ου αιώνα. Ποιός ήταν; Γεννήθηκε στην Βυτίνα Αρκαδίας το 1838 και ονομαζόταν Παναγιώτης Ποταγός. Ήταν γιατρός και είναι ίσως ο μοναδικός Έλληνας εξερευνητής των νεωτέρων χρόνων. Ο Ποταγός πραγματοποίησε μεγάλα εξερευνητικά ταξίδια στην κεντρική Ασία και στην κεντρική Αφρική. Χωρίς καμιά υποστήριξη από κανένα, και προσπάθησε να συναγωνιστεί τους διάσημους εξερευνητές της Ευρώπης.
Είναι πολύ πιθανόν η αγάπη του για τη γεωγραφία και τις περιηγήσεις να γεννήθηκε μέσα από τα βιβλία που διάβαζε μικρός .Το βασικότερο όμως κίνητρο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ήταν η ανάγκη φυγής από την ελληνική πολιτική πραγματικότητα ,με αποκορύφωμα την σκληρή αντιπαλότητά του λίγα χρόνια αργότερα με την κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη. Μεγάλη όμως ήταν και η απέχθεια του Ποταγού για τον τρόπο λειτουργίας των πολιτικών φατριών και το χαμηλό πολιτικό- κοινωνικό αλλά και ηθικό επίπεδο του λαού και ιδιαίτερα εκείνο των συγγενών και των συντοπιτών του στην Αρκαδία.
Ο Ποταγός ξεκίνησε το πρώτο του ταξίδι από τη Συρία και, αφού πέρασε από το Ιράκ, την Περσία και το Αφγανιστάν, διέσχισε τους ορεινούς όγκους του Ινδικού Καύκασου και του Παμίρ και συνέχισε στην Έρημο Γκόμπι, στη Βόρεια Κίνα, στη Μογγολία, για να καταλήξει στην Ανατολική Σιβηρία. Από εκεί επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη και στη συνέχεια μέσω Οδησσού έφθασε στην Κωνσταντινούπολη. H πολύ δύσκολη διάβαση του Παμίρ ήταν πολύ σημαντική γιατί του επέτρεψε να καταρρίψει πολλές ανυπόστατες αναφορές του Μάρκο Πόλο γι' αυτές τις περιοχές, που συνέχιζαν μέχρι εκείνη την εποχή να θεωρούνται αξιόπιστες.
Στο δεύτερό του ταξίδι ξεκίνησε από το Σουέζ και αφού περιηγήθηκε στις βορειοδυτικές περιοχές της Ινδίας, της Νότιας Περσίας και το Αφγανιστάν, επέστρεψε στο Κάιρο. Στο Αφγανιστάν είχε φιλοξενηθεί στις αυλές των εμίρηδων της Εράτ, της Καμπούλ,της Φεϊζαμπάντ. Έγραφε μάλιστα αργότερα ότι στην Εράτ χρησιμοποιούνται ακόμα κάποιες ελληνικές λέξεις και το στάδιον ως μέτρο αποστάσεων. Οι εμίρηδες στην Καμπούλ και τη Φεϊζαμπάντ κατείχαν πολλές μεταφράσεις των αρχαίων και ακολουθούσαν το αστρονομικό σύστημα του Πτολεμαίου. Διάβαζαν τα «Φυσικά» του Αριστοτέλη, ακολουθούσαν την ιατρική του Ιπποκράτη και του Γαληνού, ενώ ο Πλάτωνας είχε σχεδόν θεοποιηθεί.
Το 1877, στη διάρκεια του τρίτου του ταξιδιού που τον οδήγησε στο Κονγκό, ανακάλυψε τον ποταμό Μπόμου .Ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος B' ζήτησε από τον Παταγό να υπογράψει στη «Χρυσή Βίβλο των Εξερευνητών». Εκείνος έγραψε δύο λέξεις: «Εις Έλλην». Τιμήθηκε από τη Γαλλική κυβέρνηση, τη Γεωγραφική Εταιρία της Γαλλίας και το βασιλιά του Βελγίου Λεοπόλδο το Β', πρόεδρο τότε της Παγκόσμιας Γεωγραφικής Εταιρίας. Αργότερα η βελγική κυβέρνηση έδωσε το όνομά του σε μια λεωφόρο της πόλης Ισίρο του Βελγικού Κονγκό. Ο ποταμός εξερευνήθηκε ολοκληρωτικά, 35 χρόνια μετά το πέρασμα του Ποταγού, τη διετία 1910-1911 από μια γαλλική αποστολή.
Ακολουθώντας πολλές φορές τα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η ελληνική υπηκοότητα του λειτουργούσε ως διαβατήριο. Φτάνοντας σε περιοχές που αντιμετώπιζαν με εχθρότητα τις δυτικές εξερευνητικές αποστολές προσέφερε απλόχερα τις υπηρεσίες του κυρίως σαν γιατρός και οι τοπικοί άρχοντες εκτιμούσαν την προσωπικότητά του και του παρείχαν συνοδεία για να προχωρήσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις τού έδιναν και συστατικές επιστολές για να τις επιδώσει σε άλλους φύλαρχους που θα συναντούσε στην πορεία της εξερεύνησης του. Κάποιες φορές προσπάθησε να μετριάσει τις κατάφωρες κοινωνικές ανισότητες που είχαν δημιουργηθεί εξαιτίας των αποικιοκρατικών καθεστώτων.
Κατόρθωσε να δημοσιεύσει μόνο τον πρώτο τόμο των «Περιηγήσεων» του ,ένα βιβλίο 700 σελίδων σε μία ελληνική (1883) και αργότερα σε μία γαλλική έκδοση. Το έργο του είναι μοναδικό, τόσο για την γεωγραφική του πλευρά όσο και για την εθνολογική του, που αφορά ιδιαίτερα τις ελληνιστικές επιβιώσεις στο Αφγανιστάν, αλλά παραμένει εντούτοις σχεδόν άγνωστο στην εποχή μας.Το χειρόγραφο του δευτέρου τόμου των «Περιηγήσεων» δεν δημοσιεύτηκε ποτέ και δυστυχώς χάθηκε, καθώς το καταστρέψανε οι ίδιοι οι κληρονόμοι του Ποταγού.
Οι εξερευνήσεις του κάποια στιγμή άρχισαν να ενοχλούν τις κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας και για τον λόγο αυτό επιχείρησαν να υπονομεύσουν το έργο του. Ωστόσο ο Ποταγός είχε κερδίσει την εκτίμηση των Γάλλων διότι όταν ήταν νεαρός γιατρός στο Παρίσι είχε γιατρεύσει από τη χολέρα πλήθος κόσμου όταν άλλοι, Γάλλοι, γιατροί έφευγαν από τα νοσοκομεία φοβούμενοι για τη ζωή τους. Γύρισε στην Κέρκυρα και πέθανε φτωχός το 1903 , «γιατί αυτό που πάντα τον ενδιέφερε ήταν η αγάπη για την πατρίδα του και κυρίως η προσφορά προς τον άνθρωπο».
Γεωδίφης με πληροφορίες απο Βικιπαίδεια,και τα Νέα
Είναι πολύ πιθανόν η αγάπη του για τη γεωγραφία και τις περιηγήσεις να γεννήθηκε μέσα από τα βιβλία που διάβαζε μικρός .Το βασικότερο όμως κίνητρο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ήταν η ανάγκη φυγής από την ελληνική πολιτική πραγματικότητα ,με αποκορύφωμα την σκληρή αντιπαλότητά του λίγα χρόνια αργότερα με την κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη. Μεγάλη όμως ήταν και η απέχθεια του Ποταγού για τον τρόπο λειτουργίας των πολιτικών φατριών και το χαμηλό πολιτικό- κοινωνικό αλλά και ηθικό επίπεδο του λαού και ιδιαίτερα εκείνο των συγγενών και των συντοπιτών του στην Αρκαδία.
Ο Ποταγός ξεκίνησε το πρώτο του ταξίδι από τη Συρία και, αφού πέρασε από το Ιράκ, την Περσία και το Αφγανιστάν, διέσχισε τους ορεινούς όγκους του Ινδικού Καύκασου και του Παμίρ και συνέχισε στην Έρημο Γκόμπι, στη Βόρεια Κίνα, στη Μογγολία, για να καταλήξει στην Ανατολική Σιβηρία. Από εκεί επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη και στη συνέχεια μέσω Οδησσού έφθασε στην Κωνσταντινούπολη. H πολύ δύσκολη διάβαση του Παμίρ ήταν πολύ σημαντική γιατί του επέτρεψε να καταρρίψει πολλές ανυπόστατες αναφορές του Μάρκο Πόλο γι' αυτές τις περιοχές, που συνέχιζαν μέχρι εκείνη την εποχή να θεωρούνται αξιόπιστες.
Στο δεύτερό του ταξίδι ξεκίνησε από το Σουέζ και αφού περιηγήθηκε στις βορειοδυτικές περιοχές της Ινδίας, της Νότιας Περσίας και το Αφγανιστάν, επέστρεψε στο Κάιρο. Στο Αφγανιστάν είχε φιλοξενηθεί στις αυλές των εμίρηδων της Εράτ, της Καμπούλ,της Φεϊζαμπάντ. Έγραφε μάλιστα αργότερα ότι στην Εράτ χρησιμοποιούνται ακόμα κάποιες ελληνικές λέξεις και το στάδιον ως μέτρο αποστάσεων. Οι εμίρηδες στην Καμπούλ και τη Φεϊζαμπάντ κατείχαν πολλές μεταφράσεις των αρχαίων και ακολουθούσαν το αστρονομικό σύστημα του Πτολεμαίου. Διάβαζαν τα «Φυσικά» του Αριστοτέλη, ακολουθούσαν την ιατρική του Ιπποκράτη και του Γαληνού, ενώ ο Πλάτωνας είχε σχεδόν θεοποιηθεί.
Το 1877, στη διάρκεια του τρίτου του ταξιδιού που τον οδήγησε στο Κονγκό, ανακάλυψε τον ποταμό Μπόμου .Ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος B' ζήτησε από τον Παταγό να υπογράψει στη «Χρυσή Βίβλο των Εξερευνητών». Εκείνος έγραψε δύο λέξεις: «Εις Έλλην». Τιμήθηκε από τη Γαλλική κυβέρνηση, τη Γεωγραφική Εταιρία της Γαλλίας και το βασιλιά του Βελγίου Λεοπόλδο το Β', πρόεδρο τότε της Παγκόσμιας Γεωγραφικής Εταιρίας. Αργότερα η βελγική κυβέρνηση έδωσε το όνομά του σε μια λεωφόρο της πόλης Ισίρο του Βελγικού Κονγκό. Ο ποταμός εξερευνήθηκε ολοκληρωτικά, 35 χρόνια μετά το πέρασμα του Ποταγού, τη διετία 1910-1911 από μια γαλλική αποστολή.
Ακολουθώντας πολλές φορές τα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η ελληνική υπηκοότητα του λειτουργούσε ως διαβατήριο. Φτάνοντας σε περιοχές που αντιμετώπιζαν με εχθρότητα τις δυτικές εξερευνητικές αποστολές προσέφερε απλόχερα τις υπηρεσίες του κυρίως σαν γιατρός και οι τοπικοί άρχοντες εκτιμούσαν την προσωπικότητά του και του παρείχαν συνοδεία για να προχωρήσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις τού έδιναν και συστατικές επιστολές για να τις επιδώσει σε άλλους φύλαρχους που θα συναντούσε στην πορεία της εξερεύνησης του. Κάποιες φορές προσπάθησε να μετριάσει τις κατάφωρες κοινωνικές ανισότητες που είχαν δημιουργηθεί εξαιτίας των αποικιοκρατικών καθεστώτων.
Κατόρθωσε να δημοσιεύσει μόνο τον πρώτο τόμο των «Περιηγήσεων» του ,ένα βιβλίο 700 σελίδων σε μία ελληνική (1883) και αργότερα σε μία γαλλική έκδοση. Το έργο του είναι μοναδικό, τόσο για την γεωγραφική του πλευρά όσο και για την εθνολογική του, που αφορά ιδιαίτερα τις ελληνιστικές επιβιώσεις στο Αφγανιστάν, αλλά παραμένει εντούτοις σχεδόν άγνωστο στην εποχή μας.Το χειρόγραφο του δευτέρου τόμου των «Περιηγήσεων» δεν δημοσιεύτηκε ποτέ και δυστυχώς χάθηκε, καθώς το καταστρέψανε οι ίδιοι οι κληρονόμοι του Ποταγού.
Οι εξερευνήσεις του κάποια στιγμή άρχισαν να ενοχλούν τις κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας και για τον λόγο αυτό επιχείρησαν να υπονομεύσουν το έργο του. Ωστόσο ο Ποταγός είχε κερδίσει την εκτίμηση των Γάλλων διότι όταν ήταν νεαρός γιατρός στο Παρίσι είχε γιατρεύσει από τη χολέρα πλήθος κόσμου όταν άλλοι, Γάλλοι, γιατροί έφευγαν από τα νοσοκομεία φοβούμενοι για τη ζωή τους. Γύρισε στην Κέρκυρα και πέθανε φτωχός το 1903 , «γιατί αυτό που πάντα τον ενδιέφερε ήταν η αγάπη για την πατρίδα του και κυρίως η προσφορά προς τον άνθρωπο».
Γεωδίφης με πληροφορίες απο Βικιπαίδεια,και τα Νέα
RSS Feed
