Εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν, ο Δίκαιος δεν ήταν ένα βουνό. Ήταν κάτω από τον ωκεανό! Βέβαια πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Ο εξωτερικός φλοιός της Γης - ξηρά και θάλασσα – κάθεται πάνω σε γιγάντιες πλάκες, τις λιθοσφαιρικές όπως τις αποκαλούν οι επιστήμονες. Εδώ και εκατομμύρια χρόνια, αυτές οι κινούμενες πλάκες συγκρούονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν πανέμορφα και εντυπωσιακά βουνά. Η κίνηση των πλακών δημιούργησε τα Ιμαλάια, τις Άλπεις και τόσες άλλες επιβλητικές οροσειρές του πλανήτη.
Εδώ είναι μερικοί από τους τρόπους από τους οποίους σχηματίστηκαν οι οροσειρές του πλανήτη μας:
Δύο πλάκες μπορούν να πιέζουν η μία τον άλλη μέχρι το έδαφος να ανυψωθεί και διπλώσει. Τέτοια βουνά είναι αυτά που συναντούμε στο θιβετιανό οροπέδιο .
Όταν μία πλάκα μπορεί να ωθήσει την άλλη στην κορυφή τότε αυτή η πλάκα κυλά προς τα κάτω στη γη και αρχίζει να λιώνει. Το λειωμένο πέτρωμα ξεχύνεται προς τα πάνω κατά μήκος των ρωγμών και των αδύναμων σημείων του φλοιού, δίνοντας έτσι τα εκρηκτικά ηφαίστεια. Μπορείτε να δείτε τι γίνεται σήμερα στο "δαχτυλίδι της φωτιάς" του Ειρηνικού Ωκεανού.
Βουνά μπορούν γεννηθούν και στον ωκεανό, όταν οι λιθοσφαιρικές πλάκες εξαπλώνονται μακριά η μια από την άλλη, και λιωμένο πέτρωμα ωθείται προς τα πάνω μέσα από το κενό δίνοντας τις μυστηριώδεις υποθαλάσσιες οροσειρές.
Όμως και οι παγετώνες χαράζουν θεαματικά τοπία στο βουνό. Οι παγετώνες αποσπούν βράχους από το βουνό και τους μεταφέρουν προς τα κάτω σε ποτάμια από πάγο. Με αυτό τον τρόπο οι παγετώνες σχηματίζουν αιχμηρές κορυφές, στρογγυλές λεκάνες και κοιλάδες σε σχήμα U.
Άλλες φορές οι πλάκες μπορεί να τεντωθούν μέχρι να γλιστρήσουν και να δημιουργήσουν οροσειρές που προέρχονται από μεγάλης κλίμακας ρηξιτεμάχη που οριοθετούνται από κανονικά ρήγματα. Αυτά τα ρήγματα μετά από εκατοντάδες χιλιάδες σεισμούς ανυψώνουν και βυθίζουν τμήματα γης. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε το βουνό του Δίκαιου όταν τα ρήγματα που οριοθετούν το δίαυλο Κω-Νισύρου ανύψωσαν και ώθησαν στα 840 μέτρα το πιο επιβλητικό βουνό της ευρύτερης περιοχής της Κω. Τέτοιες κινήσεις ασύλληπτες για την λογική μας μετά από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια ανύψωσαν τα πετρώματα που περιέχουν τα κοχύλια στις πλαγιές του Δίκαιου.
Ωστόσο μετά από αρκετό χρόνο, συνήθως εκατομμύρια χρόνια, όλα τα βουνά θρυμματίζονται. Υψηλές κοφτερές κορυφές γίνονται χαμηλοί στρογγυλεμένοι λόφοι. Τέλος, τα βουνά φθείρονται με τον χρόνο και γίνονται το έδαφος που συναντάμε σε πεδιάδες, η άμμος στις παραλίες, ή ιζήματα στους ωκεανούς.
Τι κάνει τα βουνά να φθαρούν; Η βροχή, ο άνεμος, και ο πάγος διαβρώνουν τα βουνά. Νερό εισέρχεται στις ρωγμές των βράχων και τις μεγαλώνει, ενώ σε αυτές τις διαδικασίες συμμετέχουν και η ζέστη με το κρύο. Το νερό διαλύει και κάποια μέταλλα, μεταφέροντας τα έξω από τα βράχια. Τελικά, τα βράχια σπάνε και μετά χωρίζονται. Μερικά συντρίβονται κάτω από το βουνό ως ογκόλιθοι, άλλα κινούνται μόνο σαν ένα μικροσκοπικό κομμάτι ως σωματίδια αργίλου.
Μετά από όλα αυτά εξακολουθείτε να αναρωτιέστε τι κάνουν εκεί πάνω στις πλαγιές του Δίκαιου τα απολιθώματα που συναντάτε.
Γεωδίφης
Εδώ είναι μερικοί από τους τρόπους από τους οποίους σχηματίστηκαν οι οροσειρές του πλανήτη μας:
Δύο πλάκες μπορούν να πιέζουν η μία τον άλλη μέχρι το έδαφος να ανυψωθεί και διπλώσει. Τέτοια βουνά είναι αυτά που συναντούμε στο θιβετιανό οροπέδιο .
Όταν μία πλάκα μπορεί να ωθήσει την άλλη στην κορυφή τότε αυτή η πλάκα κυλά προς τα κάτω στη γη και αρχίζει να λιώνει. Το λειωμένο πέτρωμα ξεχύνεται προς τα πάνω κατά μήκος των ρωγμών και των αδύναμων σημείων του φλοιού, δίνοντας έτσι τα εκρηκτικά ηφαίστεια. Μπορείτε να δείτε τι γίνεται σήμερα στο "δαχτυλίδι της φωτιάς" του Ειρηνικού Ωκεανού.
Βουνά μπορούν γεννηθούν και στον ωκεανό, όταν οι λιθοσφαιρικές πλάκες εξαπλώνονται μακριά η μια από την άλλη, και λιωμένο πέτρωμα ωθείται προς τα πάνω μέσα από το κενό δίνοντας τις μυστηριώδεις υποθαλάσσιες οροσειρές.
Όμως και οι παγετώνες χαράζουν θεαματικά τοπία στο βουνό. Οι παγετώνες αποσπούν βράχους από το βουνό και τους μεταφέρουν προς τα κάτω σε ποτάμια από πάγο. Με αυτό τον τρόπο οι παγετώνες σχηματίζουν αιχμηρές κορυφές, στρογγυλές λεκάνες και κοιλάδες σε σχήμα U.
Άλλες φορές οι πλάκες μπορεί να τεντωθούν μέχρι να γλιστρήσουν και να δημιουργήσουν οροσειρές που προέρχονται από μεγάλης κλίμακας ρηξιτεμάχη που οριοθετούνται από κανονικά ρήγματα. Αυτά τα ρήγματα μετά από εκατοντάδες χιλιάδες σεισμούς ανυψώνουν και βυθίζουν τμήματα γης. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε το βουνό του Δίκαιου όταν τα ρήγματα που οριοθετούν το δίαυλο Κω-Νισύρου ανύψωσαν και ώθησαν στα 840 μέτρα το πιο επιβλητικό βουνό της ευρύτερης περιοχής της Κω. Τέτοιες κινήσεις ασύλληπτες για την λογική μας μετά από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια ανύψωσαν τα πετρώματα που περιέχουν τα κοχύλια στις πλαγιές του Δίκαιου.
Ωστόσο μετά από αρκετό χρόνο, συνήθως εκατομμύρια χρόνια, όλα τα βουνά θρυμματίζονται. Υψηλές κοφτερές κορυφές γίνονται χαμηλοί στρογγυλεμένοι λόφοι. Τέλος, τα βουνά φθείρονται με τον χρόνο και γίνονται το έδαφος που συναντάμε σε πεδιάδες, η άμμος στις παραλίες, ή ιζήματα στους ωκεανούς.
Τι κάνει τα βουνά να φθαρούν; Η βροχή, ο άνεμος, και ο πάγος διαβρώνουν τα βουνά. Νερό εισέρχεται στις ρωγμές των βράχων και τις μεγαλώνει, ενώ σε αυτές τις διαδικασίες συμμετέχουν και η ζέστη με το κρύο. Το νερό διαλύει και κάποια μέταλλα, μεταφέροντας τα έξω από τα βράχια. Τελικά, τα βράχια σπάνε και μετά χωρίζονται. Μερικά συντρίβονται κάτω από το βουνό ως ογκόλιθοι, άλλα κινούνται μόνο σαν ένα μικροσκοπικό κομμάτι ως σωματίδια αργίλου.
Μετά από όλα αυτά εξακολουθείτε να αναρωτιέστε τι κάνουν εκεί πάνω στις πλαγιές του Δίκαιου τα απολιθώματα που συναντάτε.
Γεωδίφης
RSS Feed
