Γεωδίφης
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΓΑΙΑ
  • ΚΩΙΑ
  • NEA
  • ΘΕΜΑΤΑ
  • ΦΛΥΑΡΙΕΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΚΩΙΑ

Συνάντηση στους ... μύθους

20/4/2010

 
Picture
Ο Ηριδανός σήμερα με το αρχαίο γεφύρι
Εάν οι αναστηλωτές επιχειρήσουν την οποιαδήποτε επέμβαση στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους ή στη Νέα Μονή Χίου ενδέχεται στο μέλλον οι προσπάθειές τους να αποδειχτούν μάταιες. Διότι τα δύο αυτά μνημεία "έρπουν" και "ερπυσμός" είναι γεωλογικό φαινόμενο, εξαιτίας του οποίου χρειάζεται ειδική μελέτη για τη σωστή αντιμετώπιση της στατικής επάρκειας των μνημείων. Γνωρίζουμε ήδη πόσες εμπλοκές παρουσιάστηκαν στην πορεία των έργων του μετρό, λόγω της απουσίας λεπτομερών γεωλογικών μελετών. Γνωρίζουμε ακόμα καλύτερα ότι οι δραστηριότητες των ανθρώπων, το περιβάλλον και η γη βρίσκονται πάντα σε αλληλεπίδραση.

Μπορεί, λοιπόν, να μελετηθεί η αρχαιότητα, αν δε λάβει κανείς υπόψη το σεισμογενή χαρακτήρα της χώρας, την ηφαιστειακή δραστηριότητα, το κλίμα και τις κλιματικές μεταβολές; Κι αν ανατρέξουμε στους μύθους, είναι μόνο δημιουργήματα της ανθρώπινης φαντασίας ο κατακλυσμός του Νώε και του Δευκαλίωνα, τα ανδραγαθήματα του Ηρακλή, ο Ηφαιστος και η φωτιά;

Είναι σίγουρο πως πλέον η γεωλογική και η αρχαιολογική έρευνα χρειάζονται... η μία την άλλη. Ο καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, Ηλίας Μαριολάκος, εξηγεί τους λόγους: "Ο ελλαδικός χώρος γεωλογικά αποτελεί το Ελληνικό Τόξο, που αποτελεί τμήμα του λεγόμενου αλπικού τόξου. Αποτελεί, δε, το πλέον ενεργό τόξο της Ευρώπης, αφού στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο εκτονώνεται πάνω από το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Οι σεισμοί, λοιπόν, και τα ρήγματα είναι στενά συνδεδεμένα με την ιστορία όλων σχεδόν των ελληνικών πόλεων, αφού έχουν γίνει αιτία να καταστραφούν πολλές από αυτές, όπως η αρχαία Σπάρτη, Ελίκη, Κόρινθος, η οποία από την αρχαιότητα έως σήμερα έχει καταστραφεί ή έχει υποστεί σοβαρές ζημιές πάνω από 30 φορές. Εξάλλου, οι σύγχρονοι σεισμοί προκαλούν περαιτέρω καταστροφές στα μνημεία και σχεδόν πάντα τους ακολουθούν πυρκαγιές".

Οι παράκτιες περιοχές που μεταπίπτουν σε ξηρά, οι μετατοπίσεις των ακτογραμμών, η απομάκρυνση από τη θάλασσα και επομένως η μεταβολή του όλου τοπίου είναι κάποιες από τις επιπτώσεις των ανοδικών τεκτονικών κινήσεων. Ο Η. Μαριολάκος αναφέρει "τη μεγαλύτερη ανοδική κίνηση που έχει παρατηρηθεί στον ελλαδικό χώρο και που συνδέεται με την καταστροφή μιας ολόκληρης πόλης, στα Φαλάσαρνα, πριν 1.530-1.540 χρόνια. Χαρακτηρίστηκε ως Βυζαντινός Παροξυσμός και προκάλεσε την ανύψωση της περιοχής της δυτικής Κρήτης κατά 8-10 μέτρα". Συμπληρώνει, όμως, ότι "μετατοπίσεις ακτογραμμών παρατηρούνται και χωρίς τη συμμετοχή κάποιου σεισμικού γεγονότος, όπως συνέβη ίσως στις Θερμοπύλες όπου το ιστορικό στενό των Θερμοπυλών έχει πάψει πλέον να είναι τόσο στενό".

Οι καθοδικές κινήσεις από την άλλη "επιφέρουν βαθμιαία ή αιφνίδια εγκατάλειψη μιας πόλης και καταστροφή πλούσιων περιοχών, λιμενικών εγκαταστάσεων κ. ά. Εάν η βύθιση δεν είναι τόσο μεγάλη, ώστε μια πόλη να βρεθεί κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, τότε είναι δυνατόν να μεταβληθεί η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα και πολλά έργα να καταστραφούν. Μια τέτοια κατάσταση έχει δημιουργηθεί στην Κάτω Ζάκρο, όπου εξαιτίας της βύθισης ή των βυθίσεων έχει παρατηρηθεί μεταβολή των υδρογεωλογικών συνθηκών. Επιπλέον, οι βυθίσεις παράκτιων περιοχών προκαλούν μεγάλα προβλήματα στη διατήρηση και ανάδειξη των μνημείων, αφού τα θεμέλιά τους βρίσκονται συνεχώς κάτω από τη στάθμη της θάλασσας".

Ας δούμε τι συμβαίνει με τα ηφαίστεια. Ο Η. Μαριολάκος επισημαίνει ότι "τα τελευταία 5 εκατομμύρια χρόνια άρχισε μία ηφαιστειότητα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζεται ως ενεργός σε όλο το μήκος του τόξου, παρά μόνο σε ορισμένα σημεία του, όπως για παράδειγμα στη Σαντορίνη. Κατά τους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους, όμως, είχαμε έντονη δραστηριότητα σε περισσότερα σημεία κατά μήκος του τόξου". Λέγοντας ηφαιστειακό τόξο εννοείται η περιοχή που αρχίζει από τις Λιχάδες νήσους στο βόρειο Ευβοϊκό και εκτείνεται νοτιότερα προς την Κρομμυωνία, την Αίγινα, τα Μέθανα, τον Πόρο, τη Μήλο, τη Σαντορίνη, απ' όπου αλλάζει διεύθυνση προς τα ανατολικά και φτάνει στην Κω.

Κι εδώ η μυθολογία, πολύ πριν την ιστορία, έρχεται να "ερμηνεύσει" τα φυσικά φαινόμενα, αλλά και να βοηθήσει... την επιστήμη. Στον ελλαδικό χώρο βρίσκουμε τον Ηφαιστο με μόνιμη κατοικία τη Λήμνο. Οι Ρωμαίοι λατρεύουν το Βουλκάνο, στη Χαβάι λατρεύεται η θεότητα Πέλε, ενώ στην Ιαπωνία το ηφαίστειο Φούτζι λατρεύεται ως θεός και αποτελεί ιερό σύμβολο.

Άρα η αρχαιολογική έρευνα πρέπει να παίρνει υπόψη της τόσο την ηφαιστειακή όσο και την τεκτονική δραστηριότητα. Οι Δελφοί, η Κάτω Ζάκρος και ο Μυστράς έχουν κτιστεί πάω σε ρηξιγενείς ζώνες. Στους Δελφούς ο ναός του Απόλλωνα έχει θεμελιωθεί πάνω σε έναν ογκόλιθο, που προέρχεται από μια παλαιά κατάπτωση από το απότομο πρανές των βράχων που υψώνεται ανατολικά της πόλης. Κι ακόμα συμπληρώνει ο καθηγητής της Γεωλογίας, "όλα τα σημεία που βρίσκονται πάνω από τη στάθμη της θάλασσας υπόκεινται σε διάβρωση που είναι τόσο έντονη όσο πιο μεγάλη είναι η υψομετρική διαφορά μεταξύ τους. Η θέα των γυμνών βράχων που βλέπουμε όταν ανεβαίνουμε τις πλαγιές ενός βουνού οφείλεται στο γεγονός ότι η διάβρωση απομακρύνει το υλικό της αποσάθρωσης, το οποίο εναποτίθεται στα πλατώματα και τις πεδιάδες. Αυτό λέγεται απόθεση ιζημάτων. Στο λεκανοπέδιο των Αθηνών οι περιοχές των ορεινών όγκων που το περιβάλλουν και των λόφων που το διασχίζουν βρίσκονται σε καθεστώς διάβρωσης. Αντίθετα στα χαμηλότερα σημεία και ιδιαίτερα στις κοιλάδες και στις όχθες των ποταμών και χειμάρρων, όπως του Ιλισού, του Κηφισσού και του Ηριδανού έχουν αποτεθεί ιζήματα μικρότερου ή μεγαλύτερου πάχους".

Στις πόλεις με μακρά ιστορία, όπως η Αθήνα, οι αποθέσεις συνδέονται με φυσικές διεργασίες, ανθρωπογενή αίτια, αλλά και φαινόμενα φυσικών καταστροφών. Ο Η. Μαριολάκος τονίζει ότι "όλες οι φυσικογεωγραφικές και γεωλογικές μεταβολές είναι καταγεγραμμένες στα ιζήματα. Οι προσπάθειες για κατά προσέγγιση προσδιορισμό του πάχους τους είναι σημαντικές και μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες στην αρχαιολογική έρευνα, βοηθώντας τον ανασκαφέα να προσδιορίσει τον ορίζοντα κάποιας εποχής. Άλλες φορές βοηθάει στην αναπαράσταση του τοπίου και της μορφολογίας κάποιας εποχής".

Το παράδειγμα του Κεραμεικού είναι το πλέον χαρακτηριστικό: "Η σημερινή θέση του Ηριδανού στον Κεραμεικό αντιπροσωπεύει μία τεχνητή κοίτη που συνδέεται με ανθρωπογενή παρέμβαση και μάλιστα πάνω σε παλαιότερες ανθρωπογενείς αποθέσεις. Το μετρό δεν έλαβε υπόψη το πάχος των αποθέσεων. Έτσι οι γνωστές μέχρι τώρα αστοχίες, όπως οι καθιζήσεις στην πλατεία Καραϊσκάκη, στην οδό Πανεπιστημίου και στον Εθνικό Κήπο οφείλονται σε γεωλογικο-τεκτονικά αίτια, δηλαδή τα παλαιά ρήγματα που διασχίζουν τον Αθηναϊκό Σχιστόλιθο και η πυκνότητά τους, και σε αρχαιολογικά, δηλαδή τα γεωλογικά φαινόμενα κατά την ιστορική, αλλά και προϊστορική περίοδο. Δεν πάρθηκαν υπόψη ούτε τα υδραυλικά έργα των Αθηναίων στην περιοχή του Κεραμεικού, ώστε να αποφασιστεί το βάθος της σήραγγας. Όλες λοιπόν οι καταπτώσεις, που αποδίδονται σε "σπηλαιώσεις", συνδέονται κυρίως με τη συνάντηση του διατρητικού μηχανήματος με ρήγματα, αρχαία φρέατα, υδραγωγεία κτλ.".

Όλα τα παραπάνω επηρέασαν και επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Το πώς το βλέπουμε στα έργα τους, σε εκείνα που κάνουν για να διευκολύνουν τη ζωή τους και αργότερα σε εκείνα που κάνουν για να την ομορφύνουν, όπως τα έργα τέχνης.Η αρχαιολογία αποκαλύπτει τα έργα και η γεωλογία τα αιτιολογεί. Θα μπορούσε ίσως η συμπόρευση αυτών των δύο και σε πανεπιστημιακό επίπεδο, με την οργάνωση σχετικών μεταπτυχιακών σπουδών στο Τμήματα Αρχαιολογίας, να θέσει τις βάσεις για την ουσιαστική συνεργασία. Άλλωστε η διεπιστημονικότητα είναι το ζητούμενο...

Πηγή- ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Comments are closed.

    Κώια

    ''Η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατέλειωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες'' Ιπποκράτης (460-370 π.Χ)

    Picture
    Σελίδα αφιερωμένη στον εραστή της κωακής φύσης, Ιάκωβο Ζαρράφτη
    (1853-23/4/1933)

    Αρχεία

    April 2019
    February 2019
    January 2019
    December 2018
    November 2018
    October 2018
    September 2018
    August 2018
    July 2018
    June 2018
    May 2018
    April 2018
    March 2018
    February 2018
    January 2018
    December 2017
    November 2017
    October 2017
    September 2017
    August 2017
    July 2017
    June 2017
    May 2017
    April 2017
    March 2017
    February 2017
    January 2017
    December 2016
    November 2016
    October 2016
    September 2016
    August 2016
    July 2016
    June 2016
    May 2016
    April 2016
    March 2016
    January 2016
    December 2015
    November 2015
    October 2015
    September 2015
    August 2015
    July 2015
    June 2015
    May 2015
    April 2015
    March 2015
    February 2015
    January 2015
    December 2014
    November 2014
    October 2014
    September 2014
    August 2014
    July 2014
    June 2014
    May 2014
    April 2014
    March 2014
    February 2014
    January 2014
    December 2013
    November 2013
    October 2013
    September 2013
    August 2013
    July 2013
    June 2013
    May 2013
    April 2013
    March 2013
    February 2013
    January 2013
    December 2012
    November 2012
    October 2012
    September 2012
    August 2012
    July 2012
    June 2012
    May 2012
    April 2012
    March 2012
    February 2012
    January 2012
    December 2011
    November 2011
    October 2011
    September 2011
    August 2011
    July 2011
    June 2011
    May 2011
    April 2011
    March 2011
    February 2011
    January 2011
    December 2010
    November 2010
    October 2010
    September 2010
    August 2010
    July 2010
    June 2010
    May 2010
    April 2010
    March 2010
    February 2010

    RSS Feed

Δυναμικός-Βιβλία-Γεωπανόραμα-Χάρτες-Άρθρα-Ορυκτά-Απολιθώματα-Γλωσσάριο-Γεωπαρατηρητήριο-Παλαιογεωγραφία
Youtube-Panoramio-Noaa-Usgs-Nasa-Geowhen 
Ορισμένα από τα θέματα που εκτίθενται, προέρχονται από θεωρητικά μοντέλα και επιστημονικές μελέτες ενώ άλλα αποτελούν προσωπικές σκέψεις & απόψεις, πάντοτε θα περιέχουν κάποια αβεβαιότητα και διαφορά γνώμης. Κάποιες από τις απόψεις και αναλύσεις που εκφράζονται στον ιστοχώρο δεν αντιπροσωπεύουν εκείνες του Γεωδίφη και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες. Η λειτουργία του ιστοχώρου στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στην ενημέρωση & ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα θέματα γεωπεριβάλλοντος και τις δράσεις του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν αποσκοπεί στην επίτευξη κέρδους. Οι εργασίες, ταινίες, κινούμενα σχέδια, έγγραφα, βιβλία και τόσα άλλα που δημοσιεύονται σε αυτό τον χώρο, χρησιμοποιούνται μόνο για εκπαίδευση. Οι κάτοχοι μπορούν να ζητήσουν την αφαίρεση του περιεχομένου. Οι προσωπικές εργασίες και φωτογραφίες δεν υπόκεινται σε δικαιώματα και άλλα μέτρα προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο ιστοχώρος αφιερώνεται στον αναγνώστη που αναζητά απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα που σχετίζονται με τον άγνωστο κόσμο που τον περιβάλλει
Picture

   Γεωδίφης,2009