Blog Archives

Τα ζώα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη σεισμών;

30/1/2018

Πριν τον σεισμό Kara Ada, τον Ιούλιο 2017, αναφέρθηκαν περιστατικά με ζώα που προειδοποίησαν για τον επερχόμενο σεισμό. Μπορούμε να στηριχθούμε στην πρόγνωση των σεισμών παρακολουθώντας τα ζώα;
Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που αντιμετωπίζει η επιστημονική κοινότητα για τη μείωση του κινδύνου των φυσικών καταστροφών σχετίζεται με την πρόγνωση των σεισμών. Η διεθνής κοινότητα επιδιώκει τη μείωση του κινδύνου φυσικών καταστροφών, όμως η βελτίωση των κτιρίων και των υποδομών, η μείωση της φτώχειας είναι η μεγαλύτερη προτεραιότητα από την πρόβλεψη σεισμών. Ακόμα κι έτσι, υπάρχουν πολλά μέλη της διεθνούς κοινότητας που επικεντρώνονται στην προσπάθεια για την εξεύρεση τρόπων για την πρόβλεψη σεισμών, μεταξύ άλλων με τη μελέτη της συμπεριφοράς των ζώων.
Η κατανόησή μας, που οι σεισμοί είναι πιο πιθανό να συμβούν βελτιώνεται, αλλά η ικανότητά μας να προβλέψουμε πότε ένας σεισμός θα χτυπήσει είναι ελλιπής. Μας λείπουν πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος ενός σεισμού που θα εκδηλωθεί μία δεδομένη χρονική στιγμή. Εάν κάτι τέτοιο ήταν δυνατό, μια ομαλή εκκένωση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και ζωές να σωθούν.
Πολλοί σεισμολόγοι είναι της γνώμης ότι η συντριπτική πλειονότητα των σεισμών δεν εμφανίζουν σήματα έγκαιρης προειδοποίησης πριν τα πρωτογενή κύματα φθάσουν στην επιφάνεια, ως εκ τούτου, οι σεισμοί είναι πιθανό για πάντα να παραμένουν πεισματικά απρόβλεπτοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε θέση να βελτιώσουμε την σεισμική πρόγνωση μέσω πιθανολογικής εκτίμησης της επικινδυνότητας. Επίσης, δεν σημαίνει ότι οι καταστροφές που προκύπτουν από σεισμό είναι αναπόφευκτες. Μπορούμε ακόμη να λάβουμε σημαντικά μέτρα για τη μείωση της έκθεσης και της τρωτότητας και τη μείωση των επιπτώσεων των σεισμών.
Άλλοι επιστήμονες διαφωνούν, στο σημείο της πρόγνωσης των σεισμών, δείχνοντας στοιχεία που εκτείνονται πίσω από τα ιστορικά αρχεία σε όλο τον κόσμο με την συμπεριφορά των ζώων στην πρόβλεψη σεισμών πολύ πριν από την σύγχρονη τεχνολογία. Υπάρχει κάποια ουσία σε αυτές τις ιστορίες, και αν ναι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει την πρόβλεψη σεισμών;
Παρά το γεγονός ότι οι σεισμολόγοι υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους προσεγγίσεις στερούνται ουσιαστικών επιστημονικών στοιχείων, ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια , ιστορίες των ζώων αρκετές φορές τους έχει διαψεύσει. Για αιώνες υπήρξαν αναφορές ασυνήθιστης δραστηριότητας των ζώων πριν από σεισμούς: Το 373 π.Χ. στην αρχαία Ελλάδα είναι τεκμηριωμένο ότι αρουραίοι, νυφίτσες, φίδια και σαρανταποδαρούσες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους ένα μήνα πριν προκληθεί ένας καταστροφικός σεισμός. Στην Ιταλία οι φρύνοι εξαφανίστηκαν από μια λίμνη λίγες μέρες πριν από ένα σεισμό μεγέθους 5,9 όπου σκοτώθηκαν πάνω από 300 άτομα το 2009. Αυτές οι συμπεριφορές των ζώων μπορεί να είχαν χρησιμοποιηθεί για να προβλέψουμε την εμφάνιση των σεισμών. Ομως το γεγονός, ότι δεν γνωρίζουμε τη φύση των σημάτων που προκαλούν την αντίδρασή τους, έχει περιορισμένες εφαρμογές στη μείωση του κινδύνου των καταστροφών.
Το πρόβλημα εστιάζεται τόσο πολύ σε ανεπίσημα στοιχεία και σε ιστορίες που συχνά ενισχύονται από την ανθρώπινη φαντασία. Το αποτέλεσμα, ότι η ασυνήθιστη συμπεριφορά φαίνεται να εμφανίζεται από τα ζώα πριν συμβούν οι σεισμοί, μπορεί να γίνει υπερβολικό και, σε πολλές περιπτώσεις, τα περιστατικά αναφέρονται μόνο μετά από το σεισμό. Η ασυνήθιστη συμπεριφορά ενός κατοικίδιου ζώου αναφέρεται μετά την καταστροφή, αλλά πως μπορεί να την κατατάξουμε ως τόσο εντυπωσιακά ανώμαλη;
Η συμπεριφορά των ζώων είναι εξαιρετικά περίπλοκο θέμα και χρησιμοποιώντας αυτό ως πρόγνωση σεισμών δεν θεωρείται εφικτό, λόγω της αδυναμίας να πάρουμε απαντήσεις ξεκάθαρες από τα ζώα. Αυτό δεν εμπόδισε τουλάχιστον μια κινεζική πόλη από την εγκατάσταση 24-ωρης παρακολούθησης σε ένα αγρόκτημα με φίδια με σκοπό την ανίχνευση ασυνήθιστης συμπεριφοράς. Το 1975 οι αρμόδιοι με επιτυχία είχαν εκκενώσει μια πόλη 1.000.000 ανθρώπων λίγο πριν από ένα σεισμό με μέγεθος 7,3 στην Haicheng [Κίνα], που υποτίθεται ότι βασίστηκε σε μη φυσιολογική συμπεριφορά των ζώων. Ωστόσο, αυτό έχει απορριφθεί ως ουσιαστική απόδειξη για τη δύναμη της πρόβλεψης των ζώων, καθώς το κύριο σοκ πρόλαβαν μια σειρά από μικρού μεγέθους μετασεισμοί οι οποίοι πιστεύεται ότι οδήγησαν το Διοικητικό Συμβούλιο της Haicheng στην εκκένωση της πόλης, σύμφωνα με τη λογική ότι ένας μεγαλύτερος σεισμός θα ακολουθούσε.
Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα, τα στοιχεία από έναν αριθμό διαφορετικών μελετών είναι αντιφατικά και ασαφή, υπονοώντας ότι τα πρόδρομα σήματα, εάν υπάρχουν, μπορεί να ποικίλουν μεταξύ των σεισμών. Αποδεικτικά στοιχεία για την ικανότητα των ζώων να προβλέπουν τους σεισμούς βρέθηκε σε μια μελέτη στο Περού - καμία μετακίνηση ζώου δεν καταγράφηκε από κάμερα στο δάπεδο ενός τροπικού δάσους [μια εξαιρετικά ασυνήθιστη παρατήρηση] 5-7 ημέρες που προηγήθηκαν από το σεισμό Contamana, με μέγεθος 7, ο οποίος επηρέασε την περιοχή το 2011. Άλλες μελέτες, ωστόσο, όπως αυτές που πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του 1970 από το USGS, δεν βρήκαν συσχέτιση μεταξύ των σεισμών και την αναταραχή των ζώων.
Τα στοιχεία είναι αποσπασματικά, αλλά αν πραγματικά υπάρχει μια σχέση μεταξύ της συμπεριφοράς των ζώων και των σεισμών παραμένει ένα μυστήριο. Ένα έγγραφο που κυκλοφόρησε το 2011 περιγράφει ένα μηχανισμό με τον οποίο οι βράχοι θα μπορούσαν να απελευθερώσουν φορτισμένα σωματίδια. Αυτά τα σωματίδια μπορεί στη συνέχεια να αντιδράσουν με τα υπόγεια ύδατα, που παράγουν χημικές διεργασίες οι οποίες μπορεί να ανιχνευθούν από τα υδρόβια και τα ζώα που ζουν σε λαγούμια. Άλλες προτάσεις με δυνητικά σήματα περιλαμβάνουν την κλίση εδάφους, αν και αυτή θα έπρεπε να είναι παρούσα μόνο σε μικροσκοπικά επίπεδα για να μην ανιχνεύεται από την τρέχουσα τεχνολογία, είτε μεταβολές στο μαγνητικό πεδίο της Γης.
Επί του παρόντος η έρευνα για τη χρήση των ζώων στην ανίχνευση σεισμού καθοδηγείται από την Ιαπωνία και την Κίνα, δύο χώρες που πλήττονται τακτικά από σεισμούς και όπου μια πληθώρα περιστατικά έχουν αναφερθεί .Οι σεισμολόγοι ισχυρίζονται ότι η πρόβλεψη σεισμών θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση των επιπτώσεων των σεισμών στην κοινωνία, όμως υπάρχουν πολύ πιο αποτελεσματικά και άμεσα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Τα κατάλληλα κτίρια, η ετοιμότητα του πληθυσμού, η αντιμετώπιση της κοινωνικής ευπάθειας [π.χ., φτώχεια, ανισότητα] και η βελτίωση των δομών και της εκπαίδευσης σε σεισμικά θέματα είναι μερικά παραδείγματα.

Γιατί είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι σεισμοί;

Οι περισσότεροι σεισμοί προκύπτουν από την ξαφνική απελευθέρωση στρες στο φλοιό της γης, το οποίο έχει συσσωρευτεί σταδιακά λόγω της τεκτονικής κίνησης, συνήθως κατά μήκος ενός υπάρχοντος γεωλογικού ρήγματος. Η απάντηση της κρούστας στο μεταβαλλόμενο στρες δεν είναι γραμμική [δηλαδή δεν είναι άμεσα αναλογική, καθιστά δυσκολότερη την πρόβλεψη της συμπεριφοράς] και εξαρτάται από τη σύνθετη και εξαιρετικά μεταβλητή γεωλογία του φλοιού. Ως αποτέλεσμα, είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν ακριβείς προσομοιώσεις που προβλέπουν τεκτονικά γεγονότα. Εργαστηριακά πειράματα που προσπαθούν να αναπαράγουν αυτές τις φυσικές διαδικασίες μπορούν να προσθέσουν στην κατανόησή μας, αλλά δεν αποτυπώνουν με ακρίβεια τις πολυπλοκότητες των πραγματικών γεωλογικών συνθηκών. Μια περαιτέρω δυσκολία είναι ότι οι σεισμοί προέρχονται κάτω από το έδαφος, συχνά πολλά χιλιόμετρα, έτσι η συλλογή δεδομένων εξαρτάται από τις τεχνικές απομακρυσμένης παρατήρησης και τα αποτελέσματα μέτρησης στην επιφάνεια. Ακόμη και η μέτρηση της επικρατούσας πίεσης στην κρούστα είναι πρόκληση, καθώς απαιτεί τη διάτρηση αρκετών χιλιομέτρων στο έδαφος.
Οι σεισμοί τείνουν να εμφανίζονται ως αλληλουχίες ή συστάδες σε στενή χωρική και χρονική εγγύτητα, αλλά το πρότυπο αυτών ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Οι μεγάλοι σεισμοί ακολουθούν μερικές φορές μια σειρά μικρότερων. Ωστόσο, μια σειρά από μικρά σεισμικά γεγονότα δεν προδιαγράφουν πάντα ένα μεγάλο - τα σμήνη μικρών σεισμών είναι κοινά. Επομένως, τα μοντέλα μικρών σεισμών δεν παρέχουν πρόδρομη διάγνωση. [Σχεδόν όλοι οι μεγάλοι σεισμοί ακολουθούνται από μικρότερους μετασεισμούς και μπορεί να είναι δυνατή η ακριβέστερη πρόβλεψη αυτών].
Μερικοί έχουν υποδείξει ότι άλλοι παράγοντες όπως αυξημένα επίπεδα ραδονίου, αλλαγές στον πίνακα υδάτων, διακύμανση στις ηλεκτρικές ιδιότητες του βράχου ή συμπεριφορά των ζώων μπορεί να είναι πρόδρομα διαγνωστικά σημάδια. Αυτά έχουν αποτελέσει αντικείμενο έρευνας εδώ και αρκετές δεκαετίες, ωστόσο δεν έχει βρεθεί κανένας αποτελεσματικός δείκτης επι του παρόντος. Οι ενδείξεις που έχουμε για ένα μελλοντικό σεισμό είναι δύσκολο να εφαρμοστούν άν με ακρίβεια δεν γνωρίζουμε μέγεθος, ώρα και επίκεντρο. Για παράδειγμα είναι δύσκολο να εκκενώσεις μία μεγάλη πόλη όπως π.χ την Αθήνα επειδή μία ομάδα βατράχων βγήκε από την λίμνη.

Γεωδίφης

Πηγές
1.geolsoc.org.uk
2.blogs.egu.eu/Heather Britton

Στα ίχνη της αρχαίας Αστυπάλαιας

25/1/2018

Πανοραμική λήψη, η βραχονησίδα Καστρί, το όρος Ζηνί και στο βάθος δεξιά το παραλιακό Καμάρι στην καλδέρα Κεφάλου. Οι αρχαιολογικές έρευνες των τελευταίων χρόνων στο Καμάρι αποκάλυψαν έναν παραλιακό οικισμό [5ο αιώνα- 654 μ.Χ] που αναπτύχθηκε πάνω από τον ρωμαϊκό οικισμό και πιθανότατα πάνω από τον ελληνιστικό Δήμο Ισθμιωτών. Δεξιά της φωτογραφίας η τοποθεσία Μία Λάκκος.

«Ἐν δὲ τῇ παραλίᾳ τῆς ἠπείρου κατὰ τὴν Μυνδίαν Ἀστυπάλαιά ἐστιν ἄκρα καὶ Ζεφύριον· εἶτ´ εὐθὺς ἡ Μύνδος λιμένα ἔχουσα, καὶ μετὰ ταύτην Βαργύλια, καὶ αὕτη πόλις ». Στράβωνος Γεωγραφικά, ΙΔ'

Η αναφορά του Στράβωνα για την Αστυπάλαια της Μύνδου, εξακολουθεί να αποτελεί ένα μυστήριο που εξάπτει το ενδιαφέρον και αφήνει τη σκέψη να καλπάζει. Μέχρι σήμερα δεν έχει προσδιοριστεί η ακριβής θέση της. Που θα μπορούσε να βρίσκεται; Σχετίζεται με την Κέφαλο;Υπήρξε Αστυπάλαια στο νησί της Κω;

Η νύμφη Αστυπάλαια

Στη μυθολογία η Αστυπάλαια αρχικά είναι νύμφη και αδελφή της Ευρώπης, αργότερα εμφανίζεται ως σύζυγος του Ποσειδώνα με τον οποίο τεκνοποιεί τον βασιλιά των Λελέγων της Σάμου, Αργοναύτη Αγκαίο και τον βασιλιά των Μερόπων της Κω, Ευρύπυλο. Εγγόνια της ήταν οι Κώοι, Φείδιππος και Άντιφος που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο.
Πατέρας της ήταν ο Φοίνικας , ιδρυτής της αρχαίας Φοινίκης. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Πάτον, το όνομα της Αστυπάλαιας, είναι παραφθορά μιας φοινικικής λέξης που δόθηκε σε τοποθεσίες που σήμερα ονομάζονται Κέφαλος ή Κεφαλά ή Κεφαλούχα.
Ενα τέτοιο γενεαλογικό δέντρο μας κάνει να υποθέσουμε ότι η Αστυπάλαια ως έννοια είναι πολύ παλιά και ότι έχει στενή σχέση με την θάλασσα, τις φυσικές δυνάμεις και τους δεινούς έμπορους Φοίνικες.

Ποιοι ήταν οι Φοίνικες;

Για τους Φοίνικες γνωρίζουμε λίγα επειδή δεν άφησαν σχεδόν καθόλου γραπτά αρχεία, μόνο επιγραφές [όπως αφιερώσεις στους ναούς]. Ως εκ τούτου είναι δύσκολο να βρεθούν αποικίες τους ιδίως στα νησιά του Αιγαίου.
Εγκαταστάθηκαν στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο [Λίβανο και Νότια Συρία] πριν από το 2000 π.Χ., αλλά οι φοινικικές πόλεις-κράτη ήταν γνωστές από το 3200-2750 π.Χ. Ο πολιτισμός τους ήκμασε από το 1500 π.Χ. έως το 900 π.Χ. Χρησιμοποίησαν πρώτοι το αλφάβητο των 22 γραμμάτων περίπου το 1300 π.Χ. Ήταν από τους πρώτους που είχαν σημαντική επίδραση στην ιστορία του κρασιού.
Οι Φοίνικες δεν χρησιμοποιούσαν νομίσματα απλά αντάλλασσαν τα προϊόντα τους. Διέθεταν αλάτι, κρασί, παστά ψάρια, κέδρο, πεύκο, μέταλλο, γυαλί, κεντήματα, λινά ,υφάσματα από μαλλί αιγοπροβάτων, βαμβάκι, και αργότερα, το μετάξι. Τι έπαιρναν ως αντάλλαγμα;Ασήμι, σίδηρο,χαλκό, κασσίτερο, μολύβι και γενικά μεταλλεύματα για τα άφθονα αγαθά τους.
Χρησιμοποιούσαν ουσία από οστρακοειδή [trunculus Murex, πορφύρα lapillus, Helix ianthina και ιδίως το brandaris Murex] για να βάφουν τα υφάσματα με μία τεχνική που ήταν διάσημη σε όλο τον αρχαίο κόσμο. Ζώντας σε σχετικά βαθιά νερά, αυτά τα οστρακοειδή τα έπιαναν με δολώματα σε παγίδες.
Οι κέδροι ήταν σημαντικοί για τους εμπορικούς τους στόλους. Η ξυλεία για τα πλοία τους από τα δάση του Λιβάνου τους βοήθησε να γίνουν «παντοδύναμοι έμποροι». Μεταξύ 16ου-13ου αιώνα π.Χ., ταξίδευαν προκειμένου να ανταλλάξουν τη ρητίνη κέδρου με τον χαλκό. Από τον 7ο αιώνα π.Χ. άρχισαν να παράγουν διαφανές γυαλί, σε αντίθεση με τα απλά αδιαφανή γυάλινα σκεύη.
Τα φοινικικά πλοία γενικά έπλεαν κοντά στις ακτές και μόνο κατά την διάρκεια της ημέρας. Συχνά έφτιαχναν εμπορικούς σταθμούς στις ακτογραμμές. Στα νησιά αναζητούσαν πρώτες ύλες και μέταλλα. Πολλοί Φοίνικες μετανάστευσαν από το 1500 π.Χ. αιώνα στην Ελλάδα. Ομως τον 9ο αιώνα οι Έλληνες τους εμποδίζουν να διαπλέουν το Αιγαίο πέλαγος και σταδιακά περιορίζονται στην Τύρο και την Καρχηδόνα.

Τράπεζα των Θεών

Είναι άγνωστο άν υπήρχαν συγκεκριμένες «προδιαγραφές» για να ονομαστεί μία πόλη Αστυπάλαια. Εάν δεν είναι τυχαίο γεγονός, τότε σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεση μας, πρέπει να ήταν παράλια σε όρμο και σε σεισμικά ενεργή περιοχή. Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε έξι Αστυπάλαιες, όλες πληρούσαν τα παραπάνω κριτήρια: το νησί της Δωδεκανήσου, η παλιά πρωτεύουσα της Κω στην Κέφαλο, η τοποθεσία κοντά στο Πυθαγόρειο Σάμου, η περιοχή δυτικά από το Σούνιο απέναντι από την Ν. Ελεούσα, μία ακόμη στην αρχαία Ιαλυσό[ή Κάμειρο] της Ρόδου και η Μυνδία στην Καρία [δες χάρτη].
Η τωρινή Αστυπάλαια είναι η μοναδική που μπόρεσε να διατηρήσει στο χρόνο το όνομα της.
Ωστόσο, το νησί παλαιότερα λεγόταν Πύρρα [από το κόκκινο χρώμα γης], Πυλαία, Ιχθυόεσσα ή Θεών Τράπεζα όπως συχνά την αποκαλούσε ο Ζαρράφτης. Το όνομα της φέρεται να το πήρε από Δωριείς, την αρχαϊκή περίοδο, οι οποίοι βρήκαν στην περιοχή ίχνη παλαιότερου οικισμού των Φοινίκων.

Μυνδία Αστυπάλαια

Την Μυνδία Αστυπάλαια του Στράβωνα αναζήτησαν ο υδρογράφος Μποφώρ και οι αρχαιολόγοι Νιούτον και Πάτον στις αρχές του 19ου αιώνα.
Πρώτος ο Μποφώρ την χωροθετεί κοντά στο ακρωτήριο Τερμέριο. «Καθώς περάσαμε από το ακρωτήριο Karabaghja διακρίναμε το Kady-Kalassy, το οποίο μπορεί να αντιστοιχεί σε αυτά που γράφει ο Στράβων, καθώς καταλαμβάνει την ευθεία παραλία που εκτείνεται από το Ακρωτήριο Ζεφύριο.» Το Ζεφύριο τοποθετείται από τον Μποφώρ ανατολικά της πόλης Turgutreis η οποία ονομαζόταν στο παρελθόν Καρατόπρακ πριν μετονομαστεί προς τιμή του Ρέις, το 1972. Η Μυνδία Αστυπάλαια συναντάται μεταξύ των ακρωτηρίων, Ζεφυρίου και Τερμέριου. Η ακτογραμμή της περιοχής αποτελείται από αρκετές εισόδους, με απότομα βουνά παράλληλα με την ακτή.
Με την άποψη του συμφωνεί ο Πάτον που αναφέρει σχετικά «Η χερσόνησος Κεφαλούχα, πιθανώς η αρχαία Αστυπάλαια, φαίνεται να είναι αρκετά ακατοίκητη. Ίσως το σύνολο της νότιας περιοχής και των πεδινών της ανήκε στην Τέρμερα, με τον ποταμό Akcherenda ως όριο προς την κατεύθυνση του Μύνδου. Την Αστυπάλαια γνωρίζουμε ήδη από τον Στράβωνα ως ακρογιαλιά μεταξύ της Αλικαρνασσού και της Τέρμερας. Υψηλά ακροχώρια που συνδέονται με την ηπειρωτική χώρα από χαμηλούς ισθμούς. Το Akyarlar[ηφαιστειακός δόμος] ήταν παλιό ελληνικό χωριό, με τα σπίτια σε ελληνικό στυλ που κοσμούν ακόμα την ακτογραμμή του. Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν αυτό το μέρος ως θερινό θέρετρο. Πιστεύεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες κάτοικοι του Akyarlar το ονόμασαν Κεφαλούχα[ επίσης γνωστή ως Κεφαλόνια]. Το αρχαιότερο όνομα του Akyarlar είναι Αγχιάλα. Οι κάτοικοι του ήταν Λέλεγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και έχτισαν μια κοντινή παλιά πόλη. Αυτή η παλιά πόλη ήταν γνωστή ως Τέρμερα.
Η Μυνδία Αστυπάλαια κατά την ρωμαϊκή περίοδο ήταν γνωστή ως Λευκή Λίθος [Litus Leuca], ίσως εξαιτίας του ανοιχτού χρώματος του τραχείτη, μεταξύ 30 π.Χ. - 300 μ.Χ.

Αστυπάλαια Κεφάλου

Τα ίχνη ανθρώπινης εγκατάστασης και τα αρχαία τοπωνύμια της Κω αποκαλύπτουν ότι οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν Πελασγοί, Φοίνικες και Λέλεγες.
Το νησί ήδη από το 2.300 π.Χ ήταν ένα πασίγνωστο εμπορικό κέντρο.
Οι Πελασγοί και οι Λέλεγες διδάσκουν τις πρώτες τέχνες, τις αρχές της γεωργίας και αφήνουν πίσω τους εντυπωσιακά κτίσματα «συγκείμενα εξ΄υπερφυών πολύγωνων λίθων χωρίς αμμοκονία» όπως περιγράφει ο Ζαρράφτης.
Γύρω στο 2.000 π.Χ φθάνουν οι Κάρες στο νησί.
«Σε όλη την Κέφαλο αναπτύχθηκαν Δωριείς οι οποίοι υπερίσχυσαν των προ αυτών κατοίκων Καρών και Φοινίκων. Οι άποικοι Δωριείς ήλθαν από την απέναντι αποικία τους Κνίδο επέλεξαν την παράλιο, εύυδρο και ευυπεράσπιστη τοποθεσία με το φυσικό φρούριο του Ζηνιού. Ίδρυσαν πόλη, με το χρόνο την κατέστησαν και πρωτεύουσα όλης της νήσου την οποία ονόμασαν Αστυπάλαια... Σε όλη την πεδινή και ορεινή θέση της Κεφάλου από τον Ισθμό απλωνόταν ο πολυπληθής αρχαίος συνοικισμός της Αστυπάλαιας ο οποίος επι ελληνορωμαϊκών χρόνων φαίνεται να αναδεικνύεται στον δήμο Ισθμιωτών με πολλές επιγραφές...Το έτος 411 π.Χ μετά τον καταστρεπτικό σεισμό η πόλη εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι μετανάστευσαν στη νήσο Αστυπάλαια, στη Αστυπάλαια της Μύνδου, στην παρά το Σούνιο Αστυπάλαια, άλλοι μετοίκησαν στη Κω» γράφει ο Ιάκωβος Ζαρράφτης.
Η Αστυπάλαια στην οποία αναφέρεται ο Ζαρράφτης ίσως είναι προομηρική [Ιστορικά ή αρχαιολογικά στοιχεία δεν υπάρχουν]. Οι Φοίνικες φτάνουν πολύ πριν τον Τρωικό πόλεμο στην Κω. Έρχονται σε επικοινωνία με τους κάτοικους της.
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι πρώτες ύλες και οι φυσικοί πόροι ενεργούν ως μαγνήτης για αυτούς. «Η Κως δεν εισάγει αλλά μόνο εξάγει προϊόντα [κρασιά, αρώματα, υφάσματα, κά]» που είχε διαπιστώσει ο Ιταλός αρχαιολόγος Luciano Laurentzi φαίνεται ότι το είχαν από νωρίς αντιληφθεί οι δαιμόνιοι έμποροι της Φοινίκης.
Το 1.400 π.Χ έρχονται και οι Αχαιοί από την Αργολίδα ή την Θεσσαλία.
Ακολουθεί περίοδος πλούτου και σταδιακής ανάπτυξης του νησιού μέχρι τα τέλη του 13ου αιώνα ή αρχές 14ου αιώνα π.Χ. Μετά από ένα μέγιστο σεισμικό γεγονός η πόλη παρακμάζει. Αργότερα φτάνουν οι Δωριείς από την Κνίδο της γειτονικής Δωρίδας.
Το νησί ήταν πλούσιο σε νερά, αυτάρκες σε φυσικούς πόρους και οι κάτοικοι μπορούσαν να οργανώσουν αποστολές στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι Αστυπαλιώτες είχαν δύναμη και πλούτο όμως γιατί έπρεπε να εγκαταλείψουν την εύπορη γη τους. Αναζητούσαν νέα γη για να ικανοποιήσουν την φιλαργυρία τους;
Τα υπολείμματα από τείχη ακρόπολης τριών διαφορετικών περιόδων στην Κέφαλο [του 7-6ου αιώνα π.Χ, του 5ου αιώνα π.Χ και ελληνιστικής περιόδου] που αναφέρει ο αρχαιολόγος Duncan Mackenzie, καθώς και τα ερείπια αρχαϊκής πόλης βορειοανατολικά από το ακρωτήριο Δρέπανο κοντά στη θάλασσα που καταστράφηκε από άγνωστο σεισμό, μαρτυρούν ότι η Κέφαλος συχνά δοκιμάστηκε από σεισμικά επεισόδια. Οι περίοδοι που αναφέρει ο Mackenzie αντιστοιχούν με μικρότερα σε μέγεθος σεισμικά συμβάντα από αυτά του 14-13ου αιώνα π.Χ και του 411 π.Χ.
Οι σεισμοί ταλαιπώρησαν όχι μόνο τους Ισθμιώτες αλλά τους κατοίκους όλου του νησιού. Η μετακίνηση πληθυσμού με ίδρυση των Αστυπάλαιων, που περιγράφει ο Ζαρράφτης, ίσως αφορά τεκτονικό επεισόδιο παλαιότερο του 411π.Χ. Η περίοδος αποίκισης πρέπει να αναζητηθεί σε αρχαίο σεισμό που προήλθε από την ενεργοποίηση του δυτικού και κεντρικού τμήματος του Ρήγματος Κω. Κατά πάσα πιθανότητα συνδέεται με καταστροφικό σεισμό του 9ου αιώνα π.Χ, ένα γεγονός ίσως ανάλογο σε ισχύ με αυτό του 1933.
Ο Παυσανίας και ο Mario Segre ορθά παρατήρησαν ότι η πρωτεύουσα στα μισά του 5ου αιώνα δεν ήταν η Αστυπάλαια. Ο σεισμός του 411 π.Χ κατέστρεψε την Κω Μεροπίδα που τότε ήταν πρωτεύουσα του νησιού. Ακολουθεί μετακίνηση πληθυσμού από την Μεροπίδα προς τον Ισθμό. Με τον συνοικισμό του 366π.Χ οι κάτοικοι επιστρέφουν στην Μεροπίδα όπου ιδρύουν την τωρινή Κω.
H «θυγατρική» Μυνδία φαίνεται ότι έχει αρκετά κοινά στοιχεία με την Αστυπάλαια Κεφάλου. Πέρα από τα τοπωνύμια έχουν όμοια γεωμορφολογία-είναι ηφαιστειότοποι που συνορεύουν με ενεργά ρήγματα. Η επιλογή της γης ίσως έγινε για τα ηφαιστειακά πετρώματα τους. Ο ιγκνιμβρίτης, ο τραχείτης και ο ρυόλιθος είναι επεξεργάσιμα πετρώματα που εύκολα παίρνουν πολυγωνικά σχήματα.
Τέλος, ίσως υπήρχε ακόμη μία αρχαία Αστυπάλαια κοντά στον Ναό του Ποσειδώνα της Μύνδου. H κόρη του Φοίνικα με τον λατρευτό της σύζυγο μάλλον πήγαιναν μαζί. Το ερώτημα που πλανάται στη σκέψη μου δεν είναι αν υπήρχε τόπος λατρείας του Γαιήοχου Ποσειδώνα στη Κέφαλο. Αλλά που μπορεί να βρίσκονται τα ερείπια από το ιερό του;

Γεωδίφης

Πηγές
1.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
2.Kos Astypalaia- Duncan Mackenzie,1897
3.Karamania; or a brief description of the South Coast of Asia Minor, and of the Remains of Antiquity-Sir Francis Beaufort [1818]
4.Travels and discoveries in Levante-C.T.Newton,1865
5.Carian sites and inscriptions-Paton,Myles [1896]
6.Βικιπαίδεια
7.Τοπωνυμικά και ονοματικά της νήσου Κω- Μιχάλης Ε. Σκανδαλίδης

Το Δεσμωτήριο των Τυράννων

18/1/2018

Η άκρα του Σκανδάριου,το κανάλι της Αλικαρνασσού[Ερμαφρόδιτος Ισθμός] ,η τουρκική βραχονησίδα Κάργι[απέχει 4478 μ. από το Σκανδάριο] και το Ακρωτήριο Τερμέριο

«Περί Καρίαν χωρίον Τερμέριον καλείται, ώ έχρώντο οι τύραννοι δεσμωτηρίω. Το δε χωρίον ερυμνον τυγχάνον κείται μεταξύ Μήλου και Αλικαρνασσού»- Λεξικό Σούδα [10ου αιώνα]

Πριν 2-3 εκ. χρόνια στο νοτιοδυτικό άκρο της χερσονήσου Αλικαρνασσού επικρατούν αβάσταχτα σκληρές συνθήκες. Ο τόπος γίνεται ένα κολαστήριο βαθμών και τιμωρίας για οτιδήποτε ζει εκεί. Από την ηφαιστειακή δραστηριότητα αποτίθενται δακίτικες& ανδεσίτικες διάπυρες μάζες και σχηματίζονται δόμοι λάβας. Με τον χρόνο σταματά η δράση των ηφαιστείων και καμία έκρηξη δεν αναφέρεται κατά τους ιστορικούς χρόνους.

Τερμέρια δεινά

Πρόσκαιροι άποικοι μεταναστεύουν στην μικρασιατική ακτή απέναντι από την πρωτεύουσα της Κω. Γύρω στο 2000-1800 π.Χ, ακολουθούν οι Λέλεγες οι οποίοι θα εγκαταστήσουν πόλεις και φρούρια. Στο μεταίχμιο του πολιτισμού τους παραδίδουν τις πρώτες γεωγραφικές πληροφορίες, βασιζόμενες κυρίως στις ποιητικές παραδόσεις τους.
Στα υψώματα της χερσονήσου ιδρύεται ο οικισμός Τέρμερα. Το πρώην κολαστήριο επιλέγει για ορμητήριο ο αιμοβόρος συμμορίτης Τέρμερος. Ως Λέλεγας είναι δεινός πολεμιστής, λέγεται ότι σκότωνε με κουτουλιές τους αντιπάλους του. Παρέα με τον εξίσου διαβόητο πειρατή Λύκο, με πλωτά μέσα, επιτίθενται στα παράλια της Κω. Τότε τη λύση στο πρόβλημα [γεωπεριβαλλοντικό;] δίνει άλλη μια φορά ο γενάρχης των Κώων, Ηρακλής. Αρχικά τους ναρκώνει και μετά συντρίβει τα κρανία τους, σταματώντας τις κτηνωδίες τους.
Στην ιστορία θα μείνει η φράση «Τερμέρια δεινά» για τα κακά και τις απάνθρωπες πράξεις που έκαναν στους γείτονες τους. Κάποιοι λένε ότι η φράση αντικατοπτρίζει τις συμφορές του λαού της Τέρμερας όταν ο Μαύσωλος [377-353 π.Χ] ανάγκασε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να μετακινηθούν στην Αλικαρνασσό.

Η πρώιμη πόλη

Τελευταία αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν ότι η πρώιμη λελέγικη και μετέπειτα κάρικη πόλη, βρίσκεται στους λόφους πάνω από τον ηφαιστειακό δόμο του Aspat [τοποθεσία Ασπάτθι κατά τον Ι. Ζαρράφτη], 15 χλμ. νοτιοδυτικά της Αλικαρνασσού. Το όνομα της πόλης εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ασημένια δραχμή.
Την ύπαρξη της Τέρμερας επιβεβαιώνει ο αρχαιολόγος C.T.Newton που κατείχε το μοναδικό ασημένιο νόμισμα του τόπου το οποίο αγόρασε στην Κω από έναν δύτη Καλύμνιο, στις αρχές του 19ου αιώνα, και τώρα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.
Η πόλη κυβερνήθηκε από τον Κάρα Τύμνη, γιο του Ιστιαίου και τον εγγονό Τύμνη τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. Τότε η δυναστεία αυτή παρήγαγε το ασημένιο νόμισμα - με τον Ηρακλή και τη λέξη TYMNO από τη μία πλευρά και ένα κεφάλι λιονταριού με το TEPMEPIKON από την άλλη[δες εικόνα].
Η κύρια ασχολία των κατοίκων φαίνεται ότι σταμάτησε κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα. Ο πληθυσμός της πόλης ήταν πολύ μειωμένος όπως μαρτυρούν ευρήματα από παλιές ανασκαφές.
Είναι πιθανόν η αρχαία πόλη να επηρεάστηκε από τον σεισμό του 411 π.Χ. [περισσότερα, Ο «μέγιστος» σεισμός του 411 π.Χ]. Το εκτιμώμενο σεισμικό επίκεντρο ήταν λιγότερο από 24 χλμ. μακριά, και το τρομερό συμβάν με μέγεθος Μ6.8 [προσωπική εκτίμηση γύρω στο Μ7] ήταν καθοριστικό στην εξέλιξη της πόλης. Οι Τερμέριοι δεν μπόρεσαν να συνέλθουν από την ενεργοποίηση του Ρήγματος Κω. Η πόλη συνέχισε να υπάρχει, όμως μετατράπηκε σε δεσμωτήριο που χρησιμοποιήθηκε από τους τυράννους, ιδίως από τους Εκατομνίδες.
Στους λόφους του Asarlik η εσωτερική ακρόπολη και το λελέγειο εξωτερικό τοίχωμα με τετράγωνα μπλοκ, είναι μόνο μερικώς διατηρημένα, με μια πύλη στα βορειοδυτικά. Από το ύφος της τοιχοποιίας και τα όστρακα, το τείχος φαίνεται να χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις τάφοι διαφόρων στυλ στον ίδιο χώρο, μεταξύ των οποίων θαλαμοειδείς και ένα ιδιαίτερα αξιοσημείωτο εκτεταμένο νεκροταφείο στην νότια κοιλάδα όπου η κεραμική χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού [2600-1100 π.Χ].

Το ακρωτήριο Τερμέριο

Νότια της αρχαίας πόλης συναντάται το ακρωτήριο Τερμέριο. Η θέση του στην τοποθεσία Πέτρα, δυτικά του μονόλιθου Chifoot Kalessy, είναι ένα εμφανές γεωμορφολογικό χαρακτηριστικό στην απέναντι ακτή. Δυτικά του Τερμέριου βρισκόταν ένας μικρός λευκός φάρος που έφτιαξε ο Τούρκος ναύαρχος Χουσεΐν, σήμερα γνωστός ως «Βράχος του Πασά». Παλιότερα η τοποθεσία γύρω από τον φάρο λεγόταν ακρωτήριο Σκοπιάς [300 π.Χ-30 μ.Χ], ίσως υπήρχε φρούριο ή κάποιο παρατηρητήριο.
Τον Αύγουστο του 1824 εδώ ενώθηκε ο Τουρκικός με τον Αιγυπτιακό στόλο, υπό τον Ιμπραήμ Πασά πριν αντιμετωπίσει τις ελληνικές δυνάμεις του Ανδρέα Μιαούλη, κατά την ναυμαχία του Γέροντα [Μανδαλιάς].
Το ακρωτήριο είναι ένας ηφαιστειακός θόλος με μήκος 1,41χλμ., πλάτος 0,79χλμ. και ύψος 125μ. Μεταξύ Τερμέριου και Σκανδάριας άκρης παρεμβάλλεται η βραχονησίδα Κάργι, με περίμετρο 0.63χλμ. και εμβαδόν 0.02τ.χλμ. Από ύφαλος την εποχή του Στράβωνα, σήμερα έχει μετατραπεί σε έναν επώνυμο καταδυτικό προορισμό. Η νησίδα έχει χαρτογραφηθεί από τον ναύαρχο Μποφόρ το 1811.
Το Τερμέριο συγκρότημα έχει δημιουργηθεί σε ένα γεωτεκτονικό περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν αρχαία ηφαιστειακά νησιά μεσοωκεάνιων ραχών [ωκεάνιες κορυφογραμμές], από κρυστάλλωση αλκαλικής βασαλτικής λάβας σε θερμοκρασίες 1000-870 βαθμών Κελσίου.
Αποτελείται εξ΄ ολοκλήρου από τραχείτη ένα άκρως ραδιενεργό πέτρωμα, το όνομα του οποίου προέρχεται από ελληνική λέξη [τραχύς], ανοιχτού γκρι χρώματος με γενικά "τραχιά" επιφάνεια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι άστριοι που υπάρχουν στο πέτρωμα είναι λιγότερο επιρρεπείς σε διάβρωση. Η ψύξη και η στερεοποίηση της τραχείτικης λάβας ήταν τόσο ταχεία τοπικά που έχει σχηματίσει μικρές ποσότητες γυαλιού. Από τραχείτη αποτελείται η σπηλιά της Αποκάλυψης της Πάτμου και ένα τμήμα της Κεφάλου Κω.
Ο τραχείτης είναι δομικό υλικό που έχει προσαρμοσθεί με την πάροδο του χρόνου σε συγκεκριμένες χρήσεις: για την κατασκευή τζακιών ή δαπέδων για φούρνους, χάρη, για παράδειγμα, στις ιδιότητες του πυρίμαχου υλικού, για την κατασκευή μυλόπετρων ή πλακών οδοστρώματος λόγω της κρυσταλλικής φύσης που προστατεύει την επιφάνεια ακόμη και αν έχει υποστεί συνεχή φθορά. Οι Τερμέριοι χρησιμοποίησαν τον τραχείτη στις κατασκευές τους.

Τα 40 στάδια του Στράβωνα

Ο Στράβων [64 π.Χ-24 μ.Χ] στα Γεωγραφικά του, αναφέρει: «Εξής δι' εστίν άκρα Τερμέριον Μυνδίων, καθ' ην αντίκειται της Κώας άκρα Σκανδαρία, διέχουσα της ηπείρου σταδίας 40 [7,4 χλμ]». Επιπλέον προσθέτει ότι η περίμετρος του νησιού είναι 550 στάδια [101,75 χλμ].
Από τις αρχές της πρώτης χιλιετίας το βραχώδες Τερμέριο έχει υποστεί ελάχιστη φθορά. Η απόσταση ανάμεσα στις δύο άκρες σήμερα είναι περίπου 5 χλμ. Λαμβάνοντας υπόψη τον Στράβωνα στην αμμώδη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, από τον 1ο αιώνα, έχει καταγραφεί θρέψη και όχι υποχώρηση ξηράς, περίπου 2,4 χλμ. [1,2μ. τον χρόνο]. Πόσο ακριβείς ήταν οι μετρήσεις του αρχαίου Έλληνα γεωγράφου;
Το 1900, ο Ιάκωβος Ζαρράφτης γράφει στα Κώια, ότι το Σκανδάριο απέχει από το λιμάνι 2310μ. ενώ από το Τερμέριο λιγότερο από τα 40 στάδια του Στράβωνα λόγω φυσικών διεργασιών. Ο Ζαρράφτης εύστοχα παρατηρεί ότι το Φανάρι [παλιός φάρος κατασκευάστηκε 1/9/1864], πριν 36 χρόνια βρισκόταν 38μ. από την άκρη, ενώ την εποχή του έφτασε τα 171μ. - δηλαδή η ξηρά είχε χάσει περίπου 133μ.[171-38], σχεδόν 3,69μ. τον χρόνο.
Οι παρατηρήσεις τόσο του Στράβωνα όσο του Ζαρράφτη είναι ορθές. Η υποχώρηση και η θρέψη της ξηράς δεν είναι μία γραμμική εξίσωση στον χρόνο. Συχνά στον αγώνα μεταξύ στεριάς και θάλασσας εισέρχονται απρόβλεπτοι και ποικίλοι παράγοντες [σεισμοί, κλίμα, θάλασσα κά] που παρεμβαίνουν στις επιχωματώσεις και στα ποτάμια φερτά υλικά.
Μετά το ψηλό της Φλάνδριας επίκλυσης, 6000 χρόνια πριν, η ακτογραμμή υποχωρεί κατά περίπου 3-4μ. Πριν 2500 χρόνια η θαλάσσια στάθμη αυξάνεται μέχρι την εποχή του Στράβωνα. Ακολουθούν διακυμάνσεις, συν/πλην ενός μέτρου χωρίς να υπολογίζουμε την σημαντική καθίζηση που έχει υποστεί το τέναγος από τους σεισμούς του 554, 1493 και 1933. Τέλος, ιστορικοί χάρτες μαρτυρούν ότι η «Σκανδάρια άκρα» μειώνεται τουλάχιστον από το 15-16 αιώνα μ.Χ., όταν υποχωρεί ο αμμώδης βραχίονας του Κούμπουρνου [περισσότερα, Ο αμμώδης βραχίονας του Κούμπουρνου].
Ο αρχαίος γεωγράφος για την μέτρηση μάλλον χρησιμοποίησε την γεωδαιτική διόπτρα του Ήρωνα. Ενα φορητό όργανο του 120 π.Χ που έκανε ακριβείς υπολογισμούς στην επιφάνεια της γης. Μπορούσε να μετρήσει ύψη, μήκη, αζιμούθια και γωνιακές αποστάσεις. Το εργαλείο περιελάμβανε τρίποδο, γωνιόμετρο[σκόπευτρο] και μια βαθμονομημένη πλάκα.
Το ζητούμενο είναι ποια σταθερά σημεία επέλεξε ο Στράβων κατά την μέτρηση;
Για τους αρχαίους το τοπωνύμιο Τερμέριο των Μυνδίων, ήταν η άκρη της χερσονήσου Αλικαρνασσού, αφορούσε την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Ο Βράχος του Πασά [αρχαίο ακρωτήριο Σκοπιάς], ως στενόμακρη βραχώδης λωρίδα γης, με λιγότερα φερτά υλικά 2000 χρόνια πριν, αποτελούσε το πλέον διακριτό μέρος στο νοτιοδυτικό άκρο της χερσονήσου. Μεταγενέστερα το όνομα Τερμέριο της Μύνδου περιορίζεται στην τοποθεσία του ηφαιστειακού θόλου, γίνεται Τερμέριο που όμως και αυτό αλλάζει σε ακρωτήριο Πέτρα.
Το Σκανδάριο ήταν μία σαφώς μικρότερη περιοχή σε έκταση, από αυτή που έχουμε στο νου μας, με ψηλότερο υψόμετρο από το τωρινό. Ο υπολογισμός των 40 σταδίων κατά πάσα πιθανότητα έγινε επιλέγοντας δύο σταθερά βραχώδη σημεία: το Βράχο του Πασά της μικρασιατικής ακτής και το αρχαίο λιμάνι της Κω [παλιά ναυπηγεία ή νεώσοικοι του πολεμικού στόλου των Κώων], από εκεί κοντά περνούσε η παλαιοακτογραμμή.
Έχοντας κατά νου την ακτογραμμή του Στράβωνα, το νησί φαίνεται ότι περιμετρικά μεγάλωσε, από 101,75 σε 129χλμ, όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Το γεγονός αυτό δεν αντίκειται σε σύγχρονα κλιματικά μοντέλα. Ανάλογης κλίμακας μεταβολές έχουν υποστεί αρκετές πόλεις-λιμάνια της αρχαιότητας.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Γεωγραφικά- Στράβων
2.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
3.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
4.Βικιπαίδεια
5.USGS- Γεωλογικό Ινστιτούτο Αμερικής
6.Travels and discoveries in Levante-C.T.Newton,1865
7.Herodotus Academy, hero3a.com/

«Αυτό υπάρχει κάτω από το Ιόνιο Πέλαγος»

14/1/2018

Βαθιά ρήγματα απομακρύνουν την Σικελία από την Ιταλία. Ένα πραγματικό «παράθυρο» κάτω από το Ιόνιο πέλαγος εξηγεί πως γίνεται η απομάκρυνση της Καλαβρίας-Σικελίας.
Ένα βαθύ σύστημα από ρωγμές που χωρίζει τη Σικελία από την υπόλοιπη περιοχή ανάμεσα στο στενό της Μεσσήνης και την Αίτνα. Κατά μήκος αυτών των γεωλογικών δομών ανέρχεται υλικό από το μανδύα που αποτέλεσε τη βάση ενός μεσοζωικού ωκεανού, ο οποίος ονομάζεται Τηθύς, από βάθος περίπου 15-20 χιλιόμετρα. Πρόκειται για ένα πραγματικό παράθυρο κάτω από το βυθό της θάλασσας του Ιονίου, το οποίο επιτρέπει στους επιστήμονες να παρακολουθούν στενά τμήματα του αρχαίου ωκεανού, αποκαλύπτοντας τις διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία του.
Η μελέτη του διαπειρισμού σερπεντινίτη της κάτω πλάκας στο σύστημα καταβύθισης του Τόξου της Καλαβρίας διεξήχθη από μια ερευνητική ομάδα από το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Επιστημών του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνών [Ismar-CNR] στην Μπολόνια, το Πανεπιστήμιο της Πάρμας, το Ιταλικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας [INGV] και την GEOMAR [Κίελο, Γερμανία], και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature Communications
«Τα ρήγματα κατά μήκος της οποίων ανέρχεται υλικό του μανδύα της Τηθύος,» λέει η Alina Polonia, ερευνήτρια Ismar-Cnr, και συντονίστρια της έρευνας, «επίσης ελέγχουν το σχηματισμό της Αίτνας, μας δείχνει ότι είναι δομές που μπορούν να προκαλέσουν ηφαιστειακές διαδικασίες και να προκαλέσουν σεισμούς. Αυτά τα ρήγματα, στην πραγματικότητα, είναι βαθιά και δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, και σχηματίζουν ξεχωριστά μπλοκ του φλοιού της γης σε παλινδρομική κίνηση».
Μέσα από μια διεπιστημονική μελέτη, με την ενσωμάτωση ακουστικών εικόνων του υπεδάφους, γεωφυσικά δείγματα δεδομένων και ιζημάτων, τα οποία συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια επιστημονικών αποστολών με το ερευνητικό σκάφος της Cnr -Urania , θα ήταν δυνατό να εντοπιστούν τα ρήγματα, να ξαναχτιστεί η γεωμετρία τους και να αποκαλυφθούν οι γεωχημικές ανωμαλίες σε ιζήματα που συνδέονται με την παρουσία των βαθιών ρευστών. Η ανάλυση όλων των δεδομένων που συλλέχθηκαν επέτρεψε στους ερευνητές να προτείνουν ένα γεωλογικό μοντέλο το οποίο επιβεβαιώνει την προέλευση του υλικού που ανέρχεται κατά μήκος των ρηγμάτων.
«Με αυτή την ανακάλυψη,» λέει η η Alina, «το Τόξο της Καλαβρίας, το σύστημα καταβύθισης μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης στο Ιόνιο Πέλαγος, έχει ένα σημαντικό ρεκόρ: είναι η μόνη περιοχή στον κόσμο όπου το υλικό μανδύα έχει περιγραφεί κατά την άνοδο από την βυθιζόμενη τεκτονική πλάκα. Αυτή η ανακάλυψη έχει σημαντικές επιπτώσεις για την καλύτερη κατανόηση των δυνάμεων που διαμορφώνουν τις οροσειρές και πώς αυτές οι διαδικασίες σχετίζονται με τους ισχυρούς ιστορικούς σεισμούς που καταγράφονται στη Σικελία και την Καλαβρία».
Ως μανδυακό διάπειρο οι γεωλόγοι εννοούν την ανερχόμενη ροή υλικού που ξεκινάει από το όριο πυρήνα μανδύα της γης και μοιάζει με μανιτάρι ή λοφίο. Αυτά τα μανδυακά διάπειρα [mantle plumes] δημιουργούνται πιθανόν στον κατώτερο μανδύα και ανέρχονται αργά με ρεύματα μεταφοράς. Οι διαδικασίες της παραμόρφωσης και της αργής ροής των υλικών του φλοιού και του μανδύα, είναι πολύ διαδεδομένες στο εσωτερικό της Γης. Το φαινόμενο αυτό, όταν παρατηρείται στα επιφανειακά πετρώματα, ονομάζεται γενικά διαπειρισμός. Στον παρακάτω χάρτη της Καλαβρίας παρατηρείται η καταβύθιση στο δυτικό σύστημα με την κατανομή των διάπειρων [κόκκινες περιοχές] που ανακαλύφθηκε κατά μήκος ρηγμάτων που χωρίζουν τη Σικελία από την υπόλοιπη Ιταλία. Η σεισμική γραμμή πάνω δεξιά δείχνει ένα από αυτά τα διάπειρα κατά μήκος του ρήγματος. Το τμήμα Β-Β είναι ορθογώνιο προς το ηπειρωτικό περιθώριο και απεικονίζει τον έλεγχο που ασκείται από ρήγματα σχετικά με το σχηματισμό της Αίτνας και των διάπειρων σερπεντίνη τα οποία τροφοδοτούνται απευθείας από τον μανδύα της Αφρικανικής πλάκας.

Γεωδίφης
Πηγές
1.Nature Communications,
2.geologi.info/

Η πόλη της Κω δύο αιώνες πριν

11/1/2018

Λεωφόρος Φοινίκων της Κω από το Διοικητήριο [Β.Χατζηβασιλείου/A.Maiuri,1919]

«Ο Θεός δεν θέλει την προσεκτική αρετή σας, θέλει την απερίσκεπτη γενναιοδωρία σας».Sir Francis Beaufort, [27/5/1774 -17/12/1857]

Το 1811, γεννιέται η Σαμπρίνα από μια υποθαλάσσια ηφαιστειακή έκρηξη κοντά στο νησί Σάο Μιγκέλ [Αζόρες]. Το νησάκι μπορούσε να προκαλέσει διαμάχη, μεταξύ της Πορτογαλίας και της Βρετανίας. Ευτυχώς παρενέβη η φύση, λίγους μήνες αργότερα, όταν η Σαμπρίνα κατέρρευσε και χάθηκε κάτω από τη θάλασσα. Ενώ αυτά συνέβαιναν σε μία γωνιά του Ατλαντικού, την ίδια περίοδο ο Φράνσις Μποφόρ, υποναύαρχος στο Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό και μέλος της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας, βρισκόταν στην Μεσόγειο Θάλασσα και όργωνε τις ακτές της Νότιας Μ. Ασίας.

Ο Μποφόρ στην Κω

Ο Μποφόρ ήταν εξαιρετικός εξερευνητής, γεωγράφος, μετεωρολόγος, χαρτογράφος και είναι γνωστός για τη δημιουργία της κλίμακας έντασης του ανέμου [1806]. Στα 14 του εγκατέλειψε το σχολείο και μπάρκαρε, όμως μετά από ένα χρόνο στη θάλασσα, ναυάγησε και κινδύνεψε από λιμό. Η αιτία ήταν ένας αναξιόπιστος και κακός ναυτικός χάρτης. Από τότε ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εκπαίδευση των ναυτικών και τη δημιουργία χαρτών υψηλής ακρίβειας.
Για καλή μας τύχη τον Ιούλιο του 1811, τότε που τρώγονταν οι συμπατριώτες του με τους Πορτογάλους για την Σαμπρίνα, βρέθηκε στη Κω προερχόμενος από την Σκάλα Νουόβα [Κουσάντασι]. Στο βιβλίο του «Καραμανία» [όνομα της νότιας ακτής της Μ.Ασίας στα τέλη του 19ου αιώνα] μας δίνει μια κατατοπιστική και λεπτομερή έκθεση σχετικά με την πόλη Κω.

«Το επόμενο βράδυ φτάσαμε στο νησί της Κω που φάνηκε, για διάφορους λόγους, να είναι ασφαλέστερος χώρος. Διατηρεί το αρχαίο του όνομα, ονομαζόταν πάντα Κως από τους Έλληνες ενώ για τους Τούρκους κατά παράφραση αποκαλείται Estanko, ή εν συντομία Stanko. Αυτός ο τόπος είναι ένα γενικό θέρετρο για τα πλοία που ταξιδεύουν κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του Αρχιπελάγους. Η πόλη είναι μικρή και περιβάλλεται από τείχη, πολυάριθμη, ανεκτά καθαρή και έχει ένα μεγάλο προάστιο με πλούσια περιβόλια. Δεν υπάρχουν ερείπια μέσα ή κοντά στην πόλη, αλλά είδα αρκετές επιγραφές και λίγα κομμάτια από γλυπτά σε σκόρπια θραύσματα μαρμάρου στους δρόμους ή στα τείχη της πόλης και του φρουρίου. Ωστόσο, σε άλλα μέρη υπάρχουν αρχαία που μπορούν να ανταμείψουν ένα ταξιδιώτη. Το φρούριο περιβάλλεται από νερό σε τρεις πλευρές, η τέταρτη διαχωρίζεται από την πόλη με μια μεγάλη τάφρο και μια κρεμαστή γέφυρα, η οποία είναι κάτω, και η πύλη ήταν ανοιχτή, όταν μπήκαμε: Όσο προχωρήσαμε, προς το εσωτερικό φαινόταν σχεδόν γεμάτο με σπίτια, τα τείχη ήταν σε καλή κατάσταση με πύργους και προμαχώνες. Μετρήσαμε περίπου 50 πολεμίστρες αλλά σε ποια κατάσταση ήταν τα όπλα, δεν μπορούσαμε να διαπιστώσουμε. Το φρούριο χτίστηκε αρχικά από τους Ιππότες της Ρόδου στις αρχές του 14ου αιώνα αλλά το βόρειο άκρο φαίνεται να έχει διευρυνθεί σε μεταγενέστερη περίοδο. Ο ηγούμενος Vertot [1655-1735] μιλάει επίσης για ένα μεγάλο και ευρύχωρο λιμάνι, το οποίο ήταν τόσο πνιγμένο από την άμμο στη θάλασσα, που τα πλοία ήταν συνεχώς υποχρεωμένα να αγκυροβολούν σε εξωτερικές οδούς. Μια ρηχή λίμνη, η οποία χωρίζει το φρούριο από τη γη, ίσως ήταν το λιμάνι που περιγράφει ο Στράβωνας. Οι ίδιες αιτίες που άλλαξαν τόσο περίτρανα τα περιγράμματα της ακτής σε πολλά μέρη του Λεβάντε [παλαιός γεωγραφικός όρος για μια μεγάλη περιοχή της Μ. Ανατολής νότια της οροσειράς του Ταύρου, δυτικά από τη Μεσόγειο, νότια από την Αραβική Έρημο και ανατολικά από την Άνω Μεσοποταμία] και τα οποία έχουν γεμίσει το λιμάνι της Κω φαίνεται ότι έχουν επίσης δημιουργήσει ένα χαμηλό αλλουβιακό [προσχωσιγενές] σημείο, το οποίο εκτείνεται βόρεια από την πόλη για 1,5 μίλι. Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει ποτάμι στη γειτονιά, τουλάχιστον κανένα πλησιέστερο από τον Μαιάνδρο [Μ.Ασία], να μεταφέρει το χαλίκι των εσωτερικών βουνών. Τα δύο μεγάλα ρεύματα του Αρχιπελάγους που κρύβονται το ένα γύρω από τη νότια ακτή της Μ.Ασίας και το άλλο κατεβαίνει από τα Δαρδανέλια, συναντώνται εδώ και αποθέτουν τα υλικά με τα οποία είναι γεμάτα. Κατά συνέπεια, αυτή η μακρά προεξέχουσα γλώσσα αποτελείται από λεπτή άμμο, σπασμένα μικρά κοχύλια και στρογγυλεμένες πέτρες από ελαφρόπετρα. Πράγματι, οπουδήποτε βρεθεί μια αιχμηρή γλώσσα άμμου στη θάλασσα, μπορεί να θεωρηθεί ως μια σίγουρη ένδειξη ενός ρεύματος. Οι καρποί αυτού του γόνιμου νησιού, ιδιαίτερα τα σταφύλια και τα πεπόνια, αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι για το εμπόριο με την Αίγυπτο: τα κρασιά του είναι εξαιρετικά και με λίγο περισσότερη επιδεξιότητα στην κατασκευή, θα μπορούσαν να συναγωνιστούν με όσα εισάγονται στην ευρωπαϊκή αγορά. Η ευκολία με την οποία παράγονται τα τρόφιμα και η βολική αγκυροβόληση καθιστά την Κω ως κατάλληλο σημείο συνάντησης για σκάφη κάθε τάξης και θα έλεγα ότι έχει τις δέουσες προδιαγραφές για τη διαμονή ενός Βρετανού Πρόξενου. Ενας πρόξενος για να εκπληρώσει τα σημαντικά καθήκοντα του πρέπει να είναι σε θέση να συγκεντρώνει εμπορικές και πολιτικές πληροφορίες για να προστατεύει τους εμπόρους μας από τη βία των Τούρκων και από την πονηριά των Ελλήνων….οφείλει να γίνεται σεβαστός από τους κατοίκους και θα πρέπει να είναι σε θέση να μιλήσει, όχι μόνο τη γλώσσα της χώρας στην οποία κατοικεί, αλλά και εκείνων που αντιπροσωπεύει…..».

Η Κως στις αρχές του 190υ αιώνα

Πληροφορίες για την Κω του 19ου αιώνα μας δίνουν και άλλοι περιηγητές που έτυχε να περάσουν από το νησί, λίγο αργότερα από τον Μποφόρ, επιβεβαιώνοντας τις γραπτές παρατηρήσεις του.
«Η πόλη της Κω είναι μικρή, πολυπληθής, αλλά δίχως λιμάνι. Κοντά στο Κάστρο ίσως βρίσκεται το Σκάνδαριο του Στράβωνα, το οποίο τοποθετείται σύμφωνα με τα γραφόμενα του, σε σαράντα στάδια από το ακρωτήριο Τερμέριο της ηπειρωτικής χώρας. Οι αλλουβιακές αποθέσεις έχουν προχωρήσει αρκετά από τότε» μας εξιστορεί ο κατ΄ευφημισμόν σύγχρονος ταξιδιώτης James Duncan σε μια δημοφιλή περιγραφή, γεωγραφική, ιστορική και τοπογραφική, των διαφόρων χωρών του 19ου αιώνα.
Ο Άγγλος υδρογράφος John Poudry [1773-1843] και φαρολόγος, μελέτησε τους σύγχρονους φάρους από το 1800, λέει: «Το νησί -το 1815- έχει περίπου 8.000 κατοίκους εκ των οποίων 5.000 ήταν Τούρκοι και 3.000 Έλληνες και περίπου 50 Εβραίοι. Αυτοί κατοικούσαν στην πόλη της Κω, και σε 5 χωριά, τον Κερμετέ, το Πυλί, την Αντιμάχεια, το Ασφεντιού και την Κέφαλο. Από τα χωριά, το πρώτο είναι τουρκικό και τα υπόλοιπα είναι ελληνικά. Η πόλη περιλαμβάνει περίπου 2.000 σπίτια, αλλά το μεγαλύτερο μέρος είναι ερείπια. Στο πανέμορφο βενετσιάνικο κάστρο, δεν επιτρέπεται σε κανένα Φράγκο να εισέλθει. Οι εκπνοές της λιμνοθάλασσας [σημερινό λιμάνι], που υποτίθεται ότι είναι το αρχαίο, δέχεται τις ακαθαρσίες της πόλης, προκαλώντας έντονους πυρετούς, ιδίως τον Μάιο, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, και σχεδόν κανένας κάτοικος δεν τους αποφεύγει: σε πολλές περιπτώσεις, συνοδεύονται με ασθένειες από ελώδεις πυρετούς. Οι τοίχοι του Κάστρου έχουν διαφορετικές ημερομηνίες και είναι ψηλοί από 9 έως 12 μέτρα. Η πόλη της Κω έχει δύο πύλες. Η ξηρά που ενώνει τη θάλασσα είναι πολύ εύφορη, παράγει εξαιρετικό κρασί και εξάγει μια μεγάλη ποσότητα πράσινων φρούτων στην Αίγυπτο. Καμία θέση στο Αρχιπέλαγος δεν είναι ιδανικότερη για εμπορικά πλοία- όλες οι προμήθειες, οι οδηγοί και οι πληροφορίες, γίνονται εδώ από αυτές τις εγκαταστάσεις. Ο δρόμος είναι καλός σε όλους τους ανέμους, εκτός από τους ανατολικο/βορειοανατολικούς, οι οποίοι φουσκώνουν την θάλασσα, αλλά με καλά καλώδια δεν έχετε τίποτα να φοβηθείτε αν και για να είστε ασφαλείς είναι απαραίτητο να βρεθείτε λίγο έξω από το συνηθισμένο αγκυροβόλιο, λόγω των πολλών λίθων που έχουν ριχτεί μέσα. Το μέρος προστατεύεται από τους δυτικούς ανέμους εξαιτίας των ψηλών βουνών. Για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με την έλλειψη ενός λιμανιού, οι Τούρκοι έχουν περιφράξει, με λίγους σωρούς από μικρές πέτρες, ένα μώλο με μήκος 91,4μ. και 15μ. πλάτος[βόρεια του φρουρίου] όπου τα σκάφη επιχειρούν να προσεγγίσουν όταν ο άνεμος δεν είναι βόρειος. Οι δρόμοι στη πόλη είναι στενοί, πλακοστρωμένοι και βρώμικοι. Η Κως, αν και ελλιπώς καλλιεργημένη, είναι πολύ γόνιμη και αποτελείται σχεδόν εξ΄ ολοκλήρου από εύφορες πεδιάδες, τα εδάφη γύρω από τα χωριά παράγουν καλαμπόκι, αρκετό από το οποίο εξάγεται. Το λευκό ξηρό κρασί είναι πολύ καλό, η τιμή του κυμαίνεται ανάλογα με το τρύγο. Τα άλλα προϊόντα είναι σύκα, λεμόνια και πορτοκάλια, τα τελευταία εξάγονται σε μεγάλες ποσότητες. Οι Τούρκοι εδώ μερικές φορές αλληλοπαντρεύονται με τους Έλληνες, ο γάμος γίνεται με συμβόλαιο. Το κλίμα είναι εύκρατο δεν είναι θερμό το καλοκαίρι, ο χειμώνας γενικά είναι βροχερός, αλλά όχι κρύος».

Πανόρπα η Κώα

Ο Μποφόρ μετά τον Κεραμικό Κόλπο κινήθηκε πιο νότια. Όταν έφτασε στον Ταρσό ποταμό [Κύδνος, σήμερα Berdan] στην επαρχία της Μερσίνης [αρχαίο Ζεφύριο] της Ν.Τουρκίας, μας λέει «Ένα είδος εντόμων βρέθηκε εδώ σε μεγάλους αριθμούς, το οποίο, πιστεύω, ονομάζεται από τους εντομολόγους, Panorpa Coa. Από την πρώτη παρατήρησή του στο νησί της Κω φαίνεται να είναι περίεργο στο Λεβάντε, έχω προσπαθήσει να την αποτυπώσω σε βινιέτα [δες εικόνα]. Το άνω ζευγάρι των φτερών είναι από φωτεινό κίτρινο, με κηλίδες καφέ, και εξαιρετικά γυαλιστερό αλλά τα κατώτερα φτερά αποτελούν το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό αυτής της όμορφης μύγας, που έχει τα ίδια χρώματα και περιεχόμενο με τα άλλα, αλλά το διπλάσιο μήκος τους .Είναι σκληρό, λεπτό, και το μακρύ άκρο μοιάζει σαν ένα φτερό». Ο Μποφόρ εκτός από σημαντική έρευνα που διεξήγαγε σε διάφορους τομείς, μας κληροδότησε άρτιους ιστορικούς χάρτες της Κω, Αλικαρνασσού, Κνίδου και της Νότιας Μικράς Ασίας. Επιπλέον άφησε ως παρακαταθήκη το σκίτσο με την λιβελούλα του είδους Panorpa Coa που περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Λινναίο, το 1758 [Coa Metellina & insulis Archipelagi]. Πρόκειται για μικρό μηκόπτερο με μεταβλητό φύλο. Θεωρείται το πιο πρωτόγονο έντομο με τέλεια μεταβολή που συναντάται από το Κάτω Πέρμιο[298 εκ.χρόνια πριν]. Η Πανόρπα Κώα πήρε το όνομα της επειδή παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στους υγρούς και δροσερούς οικοτόπους της Κω.

Ο αυτοδίδακτος Φράνσις

Ξεκινώντας από ένα εμπορικό πλοίο της Βρετανικής Εταιρίας Ανατολικών Ινδιών ο πεισματάρης Ιρλανδός έφθασε κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντιων Πολέμων σε δόκιμο. Εξελίχθηκε σε υπολοχαγό, μετά σε καπετάνιο στο Βασιλικό Ναυτικό και τελικά του απονεμήθηκε ο τίτλος του Σερ. Ενώ οι συνάδελφοι του αναζητούσαν ευκαιρίες να ξεκουραστούν ο ανήσυχος Μποφόρ έκανε αστρονομικές παρατηρήσεις, έχανε το χρόνο του υπολογίζοντας γεωγραφικά μήκη και πλάτη, χαρτογραφούσε τις ακτογραμμές. Έγινε υδρογράφος του Πολεμικού Ναυτικού το 1829 και αποχώρησε το 1855, σε ηλικία 81 ετών. Άσκησε τεράστια επιρροή στην ανάπτυξη της ναυτικής υδρογραφίας και εξερεύνησης με αποτέλεσμα να καθιερώσει τους χάρτες του Βρετανικού Ναυαρχείου ως πρότυπο σύγκρισης για τον υπόλοιπο κόσμο. Το ρεκόρ του ήταν εκπληκτικό, τόσο σε ποιότητα όσο και σε παραγωγικότητα. Κατά τη διάρκεια της θητείας του δημοσιεύονταν κατά μέσο όρο 68 νέοι χάρτες ετησίως και απέκτησε διεθνή φήμη. Ήταν ανιδιοτελής και αυτοδίδακτος. Το πάθος, η μεγάλη παρατηρητικότητα και η ευρυμάθεια διέκριναν τον άνθρωπο που μετέτρεψε την επιστήμη σε ποίηση. Κατάφερε με το έργο και την προσωπικότητα του όχι μόνο να ξεπεράσει αλλά να βοηθήσει αρκετούς επιστήμονες της εποχής του. Στο Βρετανικό Υδρογραφικό Γραφείο παρουσίασε πολλούς ωκεανογράφους, υδρογράφους, γεωγράφους, αστρονόμους, γεωδαίτες και μετεωρολόγους με μοναδικό κίνητρο τη στήριξη της ερευνητικής δραστηριότητας. Διεκδίκησε την κρατική υποστήριξη για το ταξίδι του Τζέιμς Κλαρκ Ρος στην Ανταρκτική [1839-1843] με σκοπό τις εκτεταμένες μετρήσεις του γήινου μαγνητισμού. Ήταν αυτός που στήριξε και ενέκρινε το ταξίδι του Δαρβίνου στα Νησιά Γκαλαπάγκος το οποίο οδήγησε στη Θεωρία της Εξέλιξης και Προέλευσης των Ειδών.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2.Karamania; or a brief description of the South Coast of Asia Minor, and of the Remains of Antiquity-Sir Francis Beaufort[1818]
3.The Modern Traveller; a Description, Geographical, Historical, and Topographical, of the Asia Minor-James Duncan[1824]
4.The new sailing directory for the Strait of Gibraltar and the western division of the Mediterranean Sea-John Pourdy [1832]
5.Defining the Wind: The Beaufort Scale, and How a 19th- Century Admiral Turned Science into Poetry- Huler, Scott [2004]
6.Βικιπαίδεια

Κρίση φωσφόρου, επισιτιστική κρίση;

8/1/2018

Δεκάδες εκατομμύρια γαλόνια επανεπεξεργασμένου νερού από ένα εργοστάσιο λιπασμάτων στην κεντρική Φλόριντα πιθανόν να πέφτουν σε έναν υδροφόρο ορίζοντα από μια τεράστια καταβόθρα. Πηγή-wjhg.com

Ρίξτε μια ματιά και προσπαθήσετε να εντοπίσετε οτιδήποτε γύρω σας έχει φώσφορο ως συστατικό. Ο φώσφορος- το στοιχείο P - είναι κρίσιμο για τη ζωή, όπως το οξυγόνο, άζωτο και άνθρακα. Συναντάται σε κάθε φυτό, ζώο και στα βακτήρια. Αποτελεί κυτταρικό τοίχωμα για το DNA, RNA και ΑΤΡ τα οποία μεταφέρουν την ενέργεια στον εγκέφαλο. Τα οστά και τα δόντια μας περιλαμβάνουν φώσφορο. O φώσφορος είναι πανταχού παρόν στην καθημερινή ζωή μας περισσότερο από ότι έχετε φανταστεί.
Λαμβάνουμε το φωσφόρο με την κατανάλωση τροφίμων φυτικής και ζωικής προέλευσης. Βοοειδή αποκτούν τον φώσφορο τους από τις ζωοτροφές, βόσκηση και τα συμπληρώματα. Από την άλλη πλευρά, τα φυτά αποκτούν φώσφορο από το έδαφος με τις ρίζες τους, μεταφέροντας, απορροφώντας και αποθηκεύοντας τον όπου αυτό είναι αναγκαίο. Εάν ένα φυτό δεν παίρνει αρκετό φώσφορο, η ανάπτυξή του επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό, ο σχηματισμός φρούτων και σπόρων ελαττώνεται και οι καλλιέργειες αποδίδουν λιγότερο.
Ο φωσφόρος που υπάρχει σε εδάφη είναι είτε φυσικός είτε προστίθεται με τη χρήση των λιπασμάτων, κοπριάς και οργανικών υπολειμμάτων. Φυσικός φώσφορος υπάρχει σε εδάφη ως αποτέλεσμα του φωσφορικού αποσαθρωμένου υποβάθρου. Ως γεωλογικό χαρακτηριστικό, δεν υπάρχει παντού στην επιφάνεια της Γης και μπορεί να πάρει πολύ χρόνο για να σχηματιστεί, όπως ένα εκατομμύριο χρόνια.

Γιατί θα πρέπει να ανησυχούμε για τον φώσφορο;

Ο φώσφορος είναι ένας μη ανανεώσιμος πόρος που δεν μπορεί να αντικατασταθεί ή να συντεθεί για θρέψη των φυτών. Επιπλέον, είναι από τις πιο αντιδραστικές θρεπτικές ουσίες στο έδαφος, που εύκολα μετατρέπεται σε μορφές που δεν είναι διαθέσιμες για τα φυτά. Μια μελέτη δείχνει ότι περίπου το 90% του συνόλου του φωσφόρου που εξορύσσεται σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων.
Σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο Αμερικής [USGS], το 88% του συνόλου των αποθεμάτων ελέγχεται από 5 χώρες: Μαρόκο, Κίνα, Αλγερία, Συρία και τη Νότια Αφρική. Το Μαρόκο είναι μακράν η χώρα με το μεγαλύτερο απόθεμα, κατέχει το 74% των φωσφορικών κοιτασμάτων στον κόσμο. Ως εκ τούτου, οι περισσότερες από τις χώρες βασίζονται στις εισαγωγές φωσφόρου για τη διατήρηση της γεωργίας. Το σενάριο που έχει να κάνει με την σπανιότητα του ορυκτού δεν αφορά μόνο το σώμα μας, αλλά είναι γεωπολιτικό, οικονομικό και διαχειριστικό.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται σταθερά, προβλέπεται να φθάσει 9,7 δις. ανθρώπους μέχρι το 2050 . Με αυτή την έννοια, η σίτιση περίπου 2 δις. νέων στομάτων από το 2050 είναι μια αυξανόμενη πρόκληση. Η αυξανόμενη ζήτηση τροφίμων ισούται με αυξανόμενη ζήτηση φωσφόρου.
Τα αποθέματα του φωσφόρου θα εξαντληθούν αργά ή γρήγορα. Ορισμένοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η « αιχμή του φωσφόρου » θα συμβεί πολύ σύντομα, το 2030, ενώ άλλοι λένε ότι δεν θα συμβεί πριν από το 2100. Δεν υπάρχει συναίνεση, επειδή οι διαφορετικές μελέτες βασίζονται σε διαφορετικές μεθοδολογίες και παραδοχές σχετικά με τη ζήτηση και τις αβεβαιότητες για την προσφορά.
Με αυτόν τον τρόπο, για να έχει ο καθένας πρόσβαση σε ασφαλή και οικονομικά τρόφιμα μέχρι το 2030, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που χρησιμοποιούμε και διανέμουμε τον φώσφορο στη παγκόσμια παραγωγή τροφίμων.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι η παραγωγή βιοκαυσίμων. Με την αυξανόμενη πίεση για μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ανάλογα με τη συμφωνία του Παρισιού, πολλές χώρες στρέφονται προς τα βιοκαύσιμα, όπως το αλκοόλ γίνεται από καλαμπόκι ή ζαχαροκάλαμο. Αυτές οι καλλιέργειες χρειάζονται επίσης φώσφορο και τη χρήση γης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για γεωργικούς σκοπούς.

Τι γίνεται με το περιβάλλον;

Αν και ο φώσφορος είναι σπάνιος πόρος, ζωτικής σημασίας για τη γεωργία, είναι επίσης ένας ρύπος για τα ύδατα,. Ο φώσφορος που χρησιμοποιείται ως λίπασμα δεν απορροφάται όλος από τα φυτά. Μερικές ποσότητες φωσφόρου μένουν στο έδαφος και στη συνέχεια μεταφέρεται σε ρέματα, ποτάμια και λίμνες. Αυτή η ανθρωπογενής είσοδος του φωσφόρου δημιουργεί μία ανώμαλη συγκέντρωση θρεπτικού φωσφόρου σε υδάτινα σώματα, ενθαρρύνει την ανάπτυξη των μπλε και πράσινων φυκών, προκαλώντας άλγη. Η αύξηση των θρεπτικών ουσιών και, στη συνέχεια, των φυκών ονομάζεται ευτροφισμός.
Ο ευτροφισμός μπορεί να είναι τοξικός ή επικίνδυνος να αλλάξει την οικολογία της υδάτινης μάζας. Παράγει πολλές ανεπιθύμητες επιδράσεις όσον αφορά την ανθρώπινη κοινωνία, όπως προβληματικό πόσιμο νερό, μείωση της παραγωγής σε θαλασσινά και παρουσία τοξινών στο πόσιμο νερό και τα θαλασσινά.
Ένα άλλο περιβαλλοντικό πρόβλημα αφορά τα απορρίμματα των ορυχείων. Φωσφορικά πετρώματα, ως αποτέλεσμα της χημικής σύνθεσής τους, μπορεί να περιέχουν αξιοσημείωτες ποσότητες από φυσικά ραδιενεργά υλικά. Η διαδικασία της μετατροπής του μεταλλεύματος φωσφόρου σε φωσφορικό οξύ (που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα) ή στοιχειακού φωσφόρου παράγει φωσφογύψο ως πρωταρχικό απόβλητο υποπροϊόν. Αυτές οι διαδικασίες παρατηρούνται σε απόβλητα όπου υπάρχει θόριο και ουράνιο και τα προϊόντα διάσπασής τους, όπως το ράδιο και το ραδόνιο. Αν η δέουσα προσοχή δεν δίνεται σε αυτά τα απόβλητα, υπάρχει κίνδυνος να μολύνουν τον αέρα με φυσικό αέριο ραδόνιο (ραδιενεργό), και τα υπόγεια ύδατα, με αποτέλεσμα να θιγούν οι γεωργοί και ο ευρύτερος πληθυσμός.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Πρέπει να σκεφτούμε τρόπους για να μειώσουμε την κατανάλωση, και να βάλουμε στο παιχνίδι την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση .
Ένας απλός τρόπος για να μειώσουμε την κατανάλωση φωσφόρου δεν είναι στην πραγματικότητα μια νέα ιδέα. Η απάντηση εξαρτάται από την συμβιωτική σχέση μεταξύ ενός μικρού μύκητα και τις ρίζες φυτού που ονομάζονται “ μυκοριζικές ” . Η συμβίωση, η οποία είναι μια στενή σχέση, συμβαίνει όταν ο μύκητας περιορίζει τις ρίζες. Αυτός ο μύκητας αναπτύσσεται πιο γρήγορα και είναι πιο αποδοτικός για την αναζήτηση του φωσφόρου από τις ρίζες των φυτών. Έτσι παρέχει τον φώσφορο που ήταν στο έδαφος, αλλά δεν μπορούσε να απορροφηθεί από το φυτό και, σε αντάλλαγμα το φυτό τρέφεται. Ως εκ τούτου, με τη χρήση μυκορριζικής ένωσης είναι δυνατόν να μειωθεί η ποσότητα των λιπασμάτων φωσφόρου για τις ανάγκες της καλλιέργειας, με την ενίσχυση της απορρόφησης του φωσφόρου από το φυτό. Ένας άλλος τρόπος μείωσης της κατανάλωσης ενθαρρύνει τις διαδικασίες που έχουν λιγότερες τροφές σε φώσφορο, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα .
Σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση , μπορούμε να σκεφτούμε τη μείωση των ζημιών στην τροφική αλυσίδα, σκουπίδια και κοπριά ζώων, για παράδειγμα. Αυτές είναι όλες οι πηγές των φωσφορικών που δεν μπορεί να ανιχνευθούν.
Όσον αφορά την ανακύκλωση, είναι σημαντική η ασφαλής χρήση των λυμάτων για γεωργικούς σκοπούς. Η UN-Water έχει μία λύση για αυτό το θέμα. Η χρήση του είναι ήδη μεγαλύτερη από την αναμενόμενη. Σχεδόν το 100% του φωσφόρου που υπάρχει στα τρόφιμα απεκκρίνεται. Η επεξεργασία των λυμάτων ως ένας τρόπος για την ανάκτηση του φωσφόρου για τη γεωργία, αν και αμφιλεγόμενη, έχει ήδη γίνει στην Σουηδία, για παράδειγμα. Δεδομένου ότι ο πληθυσμός αυξάνεται και ένα μεγάλο μέρος του εγκαθίσταται στις περιαστικές περιοχές μεγαλουπόλεων στα επόμενα λίγα χρόνια, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή σε αυτά τα μέρη, ως μια «δυναμική ζώνη» για την παραγωγή φωσφορικών.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Geology for Global Development/Barbara Zambelli Azevedo
2.Βικιπαίδεια

Η αλμόπολη της Μύνδου

3/1/2018

Το λιμάνι της Μύνδου με τις τεράστιες πύλες

«Ανάμεσα στη βραχώδη ακτή της Μύνδου και το νησί της Καλύμνου, η ναυσιπλοΐα έγινε πιο περίπλοκη εξαιτίας των πολυάριθμων απότομων βράχων που ξεφυτρώνουν σχεδόν κάθετα στην άκρη του νερού. Φαινόταν ότι αποτελούνται εξ΄ολοκλήρου από κόκκινο τραχείτη [πυριγενές πέτρωμα] και ανήκουν στον ίδιο σχηματισμό με το μεγαλύτερο μέρος του ακρωτηρίου μεταξύ Μύνδου και Αλικαρνασσού» W.J.Hamilton [10/1/1837]

Χερσόνησος της Αλικαρνασσού

Πριν περίπου 11 εκ.χρόνια τρομερές ηφαιστειακές εκρήξεις συγκλόνιζαν την χερσόνησο της Αλικαρνασσού. Απο την δραστηριοποίηση του στρωματοηφαιστείου Turgutreis καταρρέει μία καλδέρα 58χλμ2 και απελευθερώνονται ηφαιστειακά υλικά που θα τοποθετηθούν πάνω σε αρχαιότερο ηλικιακά γεωλογικό υπόβαθρο. Η επιμήκης και ημι-ελλειπτική καλδέρα θα καλύψει έκταση περίπου 98 χλμ2, ενώ από την ηφαιστειακή δραστηριότητα μία σειρά από υλικά θα προκύψουν όπως μονζονίτης, τραχυανδεσιτικές λάβες και ιγκνιμβρίτης. Η εκρηκτική ηφαιστειότητα φαίνεται ότι σταματά πριν από 10-9 εκ.χρόνια. Ομως οι ηφαιστειακές διεργασίες θα αφήσουν πίσω τους έναν άγριο και πανέμορφο φυσικό τοπίο, εύφορη γη και σημαντικά ορυκτά στο θαλάσσιο και στο χερσαίο χώρο.

Οι πρώτοι άποικοι

Η ιστορία των κατοίκων της χερσονήσου έχει στενή σχέση με την γεωλογία της. Μετά την ηφαιστειακή δραστηριότητα, εξωγενείς δυνάμεις θα χαράξουν τις πολυσχιδείς ακτές. Σεισμοί θα ανυψώσουν περαιτέρω τα βουνά της. Προσχώσεις και φερτά υλικά από ποτάμια θα σχηματίσουν αλλουβιακές πεδιάδες. Κατά μήκος των ακτών στα προστατευμένα και ασφαλή σημεία θα αναπτυχθούν θαλάσσιοι οικισμοί και τα βραχώδη βουνά θα αποτελέσουν φυσικά εμπόδια για τους εισβολείς.
Σε αυτή τη γη θα κατοικήσουν Νεαντερτάλιοι, Φοίνικες, Λέλεγες, Κάρες, Έλληνες, Πέρσες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Άραβες και Τούρκοι.
Οι Φοίνικες φέρεται να έχουν κάνει κάποιους οικισμούς αλλά η ελληνική παράδοση αναφέρει ότι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Λέλεγες και οι Κάρες.
Οι Λέλεγες ήταν προελληνικός, νομαδικός και φιλοπόλεμος λαός. Ο ιδρυτής τους Λέλεγας φέρεται ως γιος του Ποσειδώνα. Μαζί με τους Πελασγούς θεωρούνται οι αρχαιότεροι κάτοικοι της Ελλάδας και σε μερικές περιπτώσεις ταυτίζονται με αυτούς. Στη συνέχεια υποτάσσονται στους Κάρες και γίνονται δούλοι τους. Κατοικούσαν στη Λακωνία, σε πολλά μέρη της Ελλάδας και πολλές από τις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας. Για τον Ηρόδοτο οι Λέλεγες κάποτε ήταν ναυτικοί που διέσχιζαν τα νησιά του Αιγαίου και κατέλαβαν αρκετά από αυτά μαζί με τους Κάρες. Συχνά θεωρούνται δύο φύλα ταυτόσημα. Ωστόσο, είναι αρκετά βέβαιο ότι ήταν φύλα αρχικά διακριτά, αν και μπορεί να είχαν κοινά στοιχεία σε συγκεκριμένες περιοχές [άλλωστε οι Κάρες και οι Λέλεγες ήταν πειρατές που πρέπει να τους είχε διώξει από τα νησιά ο Μίνωας].
Οι Κάρες ήταν μακράν οι πιο διάσημοι από τα υπάρχοντα φύλα. Διέπρεψαν στην κατασκευή των όπλων, και οι αρχαίοι τους απέδωσαν την εφεύρεση αρκετών όπλων. Ήταν δεινοί πολεμιστές και απο το 700 π.Χ ήταν το πρώτο φύλο όπου έχουν αναφερθεί μισθοφόροι. Σύμφωνα με την μυθολογία ο Κάρας βασίλευσε πριν από την έλευση των Ηρακλειδών.
Η αρχαία Καρία, της οποίας τελικά έγινε πρωτεύουσα η Αλικαρνασσός, ήταν μια επαρχία στη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας, η οποία οριοθετείται από τη Βόρεια Ιωνία, τη βορειοανατολική Φρυγία και νότια από τη Λυκία. Δυτικά συνόρευε με τα νησιά του Αιγαίου.

Η πόλη που δραπέτευσε από τις πύλες της

Στη βόρεια πλευρά του ισθμού στον οποίο βρίσκεται η Αλικαρνασσός, κοντά στην Gumushlu συναντάται η Μύνδος. Από τα ορυχεία αργύρου που θα λειτουργήσουν μέχρι τον Μεσαίωνα θα πάρει τη σημερινή ονομασία η μικρασιατική πόλη [στα τούρκικα Gumus σημαίνει ασήμι].
Ιδρύθηκε από τους Λέλεγες το 2000 π.Χ., ίσως ακόμη παλαιότερα.
Ήταν μία από τις οκτώ λελέγικες πόλεις στην χερσόνησο της Αλικαρνασσού. Οι άλλες ήταν η Τέρμερα, Μάδνασα, Πήδασα, Ουράνιον, Τελμησσός, Συάγγελα και Θεάγγελα [δες χάρτη]. Δεν ήταν μία από τις πόλεις της Δωρικής Εξάπολης.
Ο αρχαιολόγος Πάτον μας διηγείται ότι «η Μύνδος έχει κυκλώπειο τείχος όπως και η Κνίδος, όμως δεν έχει νεκρόπολη, το οποίο είναι μοναδικό σε αυτό το τμήμα της Καρίας. Η παραλία γύρω από τον κόλπο νότια του λιμανιού έχει φούρνους επεξεργασίας ασημιού με επένδυση πηλό και τούβλα. Υπάρχουν ακόμα φλέβες αργύρου- μολύβδου σε αυτή τη περιοχή».
Ωστόσο, νεώτερη αρχαιολογική έρευνα έδειξε την ύπαρξη τουλάχιστον 3 νεκροπόλεων γύρω από το μικρό προστατευμένο λιμάνι του Gumushlu [Γκούμισλου]. Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί ερείπια Ναού του Ποσειδώνα πάνω στην επιφάνεια ενεργού ρήγματος, ενός λελέγικου [ίσως κάρικου] τείχους, δύο βυζαντινών ναών με πολύχρωμα μωσαϊκά δάπεδα, μιας ακρόπολης, ενός θεάτρου, τα ερείπια ενός ελληνικού ναού, ιαματικά λουτρά[θέρμες], κά.
Κατά πάσα πιθανότητα, η αρχαία πόλη των Λελέγων, αργότερα των Κάρων, είχε αντικατασταθεί από ελληνική πόλη, η οποία λέγεται ότι ήταν αποικία της Τροιζήνας.
Ο ναύαρχος και υδρογράφος Φράνσις Μποφόρ πρώτος ανέφερε την αρχαία προβλήτα και άλλα ερείπια κατά μήκος της ακτής. Το λιμάνι και τα ερείπια από τις αρχαίες και τις μεσαιωνικές οχυρώσεις σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό κάτω από τη θάλασσα.
Σύμφωνα με τον Στράβωνα η Μύνδος είχε καλό λιμάνι και προστατευόταν από ισχυρά τείχη, φέρεται να αντιστάθηκε στον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Εκτός από την Μύνδο [550π.Χ-640μ.Χ;] ίσως υπήρχε η Παλαιομύνδος [πριν το 6ο αιώνα π.Χ;] ως αρχαίος οικισμός που πρέπει να είχε εγκαταλειφθεί μετά την ίδρυση της δωρικής πόλης. Κατά τον Πλίνιο η αρχική λελέγικη οχυρωμένη πόλη ήταν στο όρος Boz, 3.5 χλμ. νότια της Gumushlu.
Τον 5ο αιώνα π.Χ η Μύνδος ήταν μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας. Περίπου το 360π.Χ, η πόλη εγκαταλείφθηκε ή μεταφέρθηκε στο λιμάνι που προστατεύεται από λόφους. Το 334 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος «επισκέφθηκε» την Μύνδο, την πήρε υπό τον έλεγχό του, αλλά αργότερα, μεταξύ 308-275 π.Χ., ανήκε στην Πτολεμαϊκή Δυναστεία με έδρα την Αίγυπτο. Η πόλη έγινε ανεξάρτητη το 196 π.Χ. και έκοψε τα δικά της νομίσματα. Σε αρκετά από αυτά παρατηρείται ο Ποσειδώνας με την τρίαινα του. Η Μύνδος συμπεριλήφθηκε[133 π.Χ.] στην επαρχία της Μικράς Ασίας κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και φημολογείται ότι το 44 π.Χ. ο Βρούτος και ο Κάσσιος κατέφυγαν εδώ, μετά την δολοφονία του Καίσαρα.
Ο Κυνικός Μένιππος [310-255 π.Χ] την ονόμασε αλμόπολη επειδή οι κάτοικοι της έπιναν άλμη. Τα ηφαιστειοιζηματογενή εδάφη ήταν κατάλληλα για το καλό κρασί της Μύνδου το οποίο ήταν γνωστό επειδή βοηθούσε την πέψη. Το κρασί πρέπει να αναμιγνυόταν με νερό της θάλασσας, δεν ήταν μεθυστικό, αλλά πικάντικο με υπερβολική οξύτητα, αυτό το έκανε φιλικό προς την πέψη.
Ο Διογένης ο Κυνικός [412;-323 π.Χ] όταν επισκέφθηκε την Μύνδο, παρατήρησε τις τεράστιες πύλες της σε σχέση με την ίδια την πόλη, λέγεται ότι είπε: «Ω άνδρες της Μύνδου, σας συμβουλεύω να κλείσετε τις πύλες, καθώς η πόλη μπορεί να δραπετεύσει από αυτές!»
Εκτιμάται ότι η πόλη εγκαταλείφθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. Σήμερα τα ερείπια της αρχαίας πόλης είναι ορατά μέσα και γύρω από τον όρμο του Gumushlu.

Η Ιθούσα του Πλίνιου

Το μικρό λιμάνι του Gumishlu ανταποκρίνεται καλύτερα στο λιμάνι της Μύνδου του Στράβωνα, με την αρχαία προβλήτα και τον μόλο να είναι ορατά ακόμη και σήμερα.
Ο Πλίνιος αναφέρει την Ιθούσα, η οποία φέρεται ότι είχε συνδεθεί με την Μύνδο. Ο γεωλόγος W. Hammilton την επισκέφθηκε το 1837, σχετικά μας λέει «ότι η σημερινή πλευρά του Gumishlu είναι μια ψηλή χερσόνησος, ο ισθμός ίσως πρότεινε την ιδέα της επακόλουθης ένωσής του. Και στα δύο μέρη υπάρχουν αρκετά ερείπια. Αυτή η περιοχή ονομάζεται Karabaghla από τα μαύρα σταφύλια της, αποτελείται κυρίως από πορφυριτικό βράχο με διάφορα χρώματα και σκληρότητα, με φλέβες από κιμωλία, ή με μαλακή ασβεστολιθική πέτρα[τραβερτίνη;]. Μεταξύ των λόφων υπάρχουν αρκετές πλούσιες κοιλάδες, οι οποίες, από τον αριθμό των ανεμόμυλων στις γειτονικές κορυφογραμμές, υποδηλώνουν ότι είναι καλά κατοικημένες. Μερικά μικρά βράχια κοντά στην ακτή παράγουν σφουγγάρια, τα οποία οι Έλληνες κάτοικοι της Καλύμνου είναι εξαιρετικά ικανοί και ειδικοί να τα προμηθεύονται. Είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά την προσπάθεια τους. Ο μικρός βράχος από τον οποίο έπρεπε να αποκολληθεί το σφουγγάρι ήταν 40 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και οι δύτες παρέμεναν κάτω από το νερό μεταξύ 2 και 3 λεπτών».
Είναι φανερό ότι αρχικά υπήρχε ένας αμμώδης ισθμός τύπου τόμπολο ο οποίος έκλεισε για να φτιαχτεί το αρχαίο λιμάνι. Μετά κατασκευάστηκαν τείχη που χρησιμοποιήθηκαν ως κυματοθραύστες και πύλες. Ο Πλίνιος σωστά ανέφερε ότι η Ιθούσα [σήμερα ονομάζεται Asar/Tavşan Adasi ή Rabbit island δηλαδή Νησί των Κουνελιών] προστάτευε τον κόλπο της Μύνδου.
Τελευταία ευρήματα που βρέθηκαν στην Ιθούσα έδειξαν ότι μαρτύρησαν χριστιανοί άγιοι και ότι το νησάκι χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο λατρείας κατά την Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο.

Το ρήγμα Κω αφάνισε την Μύνδο;

Σε γενικές γραμμές η χερσόνησος της Αλικαρνασσού [συχνά αποκαλείται της Μύνδου, Mendesha] αποτελείται από παλαιότερους ηλικιακά ασβεστόλιθους, μάρμαρα και νεότερα ηφαιστειακά πετρώματα. Η χερσόνησος βρίσκεται στο βόρειο άκρο μιας δυτικο-ανατολικής τάφρου η οποία εκτείνεται βαθιά μέσα στην ηπειρωτική χώρα. Στο ανατολικό τμήμα το κύριο ρήγμα της τάφρου βρίσκεται νότια της χερσονήσου αλλά συνεχίζει δυτικά και περνά νότια της Κω. Η χερσόνησος διασχίζεται από χερσαία και υποθαλάσσια ρήγματα ως επι το πλείστον κανονικά. Η θάλασσα νοτιοανατολικά της Μύνδου είναι ρηχή [λιγότερο από 100 μέτρα] και αποτελεί μέρος της ηπειρωτικής κρηπίδας.
Η Μύνδος συναντάται μεταξύ δύο σημαντικών σεισμοτεκτονικών κέντρων: του Κεραμικού Κόλπου πιο νότια και του Μεντερέ βορειότερα.
Μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει ιδιαίτερες γεω-αρχαιολογικές μελέτες για την δυτική Καρία. Ωστόσο έχουν παρατηρηθεί πολλά ίχνη από σημαντικές γεωμορφολογικές μεταβολές στο έδαφος κατά μήκος των ακτών της χερσονήσου και των γειτονικών αστικών κέντρων.
Μία αξιοσημείωτη μείωση του επιπέδου της θάλασσας έχει καταγραφεί στην αρχαία Ιασό, στο βάλτο που δημιουργήθηκε γύρω από την Βαργυλία, σε στήλες του Salih Adası [Καρύανδα;], στο ακρωτήριο του Sıralık, στην προβλήτα της Torba, στο βάλτο στο Gölköy, στην παραθαλάσσια περιοχή του Τερμέριου και στο αρχαίο λιμάνι της Μύνδου.
Το ζητούμενο παραμένει αν ένα ή περισσότερα σεισμικά συμβάντα έχουν προκαλέσει μία καταστροφή τέτοιας έκτασης;
Για την Μύνδο το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί αναλύοντας τα γεωλογικά και τα υπάρχοντα αρχαιολογικά δεδομένα. Η Μύνδος όπως και η Κνίδος του Κάβου Κριός βρίσκεται σε γεωλογικά ενεργό τόπο. Οι μετοικισμοί κατά την διάρκεια της ιστορίας της ίσως συνδέονται με σημαντικά ιστορικά σεισμικά γεγονότα.
Η ακρόπολις στην πλαγιά υψώματος, η αμφιθεατρική διάταξη της πόλης, ο ισθμός- γέφυρα της ηπειρωτικής χώρας με την Ιθούσα, το ενεργό ρήγμα που διασχίζει την πόλη, οι αρχαίοι ναοί [ιδίως του Ποσειδώνα, θεού των φυσικών καταστροφών] πάνω στην επιφάνεια του ρήγματος παραπέμπουν σε πόλη που γνώριζε τους φυσικούς κινδύνους της περιοχής. Τελικά η νεότερη πόλη στην ηπειρωτική ακτή δεν άντεξε στο χρόνο, μάλλον προδόθηκε από τις κακές γεωτεχνικές συνθήκες του εδάφους όπου ιδρύθηκε.
Από την Μύνδο [ίσως και την Παλαιομύνδο] περνάει το ομώνυμο κανονικό ενεργό ρήγμα. Δεν είναι γνωστό πότε έχει δραστηριοποιηθεί για τελευταία φορά. Ωστόσο, η βύθιση της ακτής και τα υποθαλάσσια ερείπια μάλλον έχουν προκύψει από σημαντικότερη τεκτονική δομή από το ρήγμα της Μύνδου.
Τα πρώιμα βυζαντινά ερείπια στο λιμάνι βοηθούν να προσδιορίσουμε την περίοδο εκδήλωσης του καταστροφικού σεισμικού γεγονότος. Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για ένα εξαιρετικά καταστροφικό γεγονός που συνέβη μεταξύ 4ου και 6ου αιώνα μ.Χ. Λαμβάνοντας υπόψη την απόσταση λίγων χιλιομέτρων της Κω από τις ακτές της Μύνδου ο σεισμός που προκάλεσε την παράκτια καθίζηση ίσως ήταν αυτός του 554μ.Χ. με μέγεθος 7+[περισσότερα, Ο πιο καταστροφικός σεισμός της Κω]. Την καταστροφή πρέπει να ολοκλήρωσε ένα τσουνάμι με ύψος τουλάχιστον 2-3μ. που σκέπασε τα ερείπια της πόλης.
Το ρήγμα Κω κατέστρεψε την Μεροπίδα Κω, την ελληνιστική Κνίδο και πρέπει να βύθισε τμήματα της ακτής, τείχη και το αρχαίο λιμάνι της Μύνδου. Αν έχουν έτσι τα πράγματα το σεισμικό περιστατικό που μας περιέγραψε ο Αγαθίας Σχολαστικός, από το οποίο χάθηκε και το Ασκληπιείο της Κω, ήταν εξαιρετικά βίαιο και είχε τρομερές επιπτώσεις σε όλες τις αρχαίες και βυζαντινές πόλεις που βρίσκονταν σε μία ακτίνα τουλάχιστον 40 χλμ. από το επίκεντρο.
Περιηγητές και γεωγράφοι του 18ου αιώνα περιγράφουν την Μύνδο ως ένα ασήμαντο μικρό μέρος, γνωστό ως Μεντέσε παραφράζοντας την αρχαία ονομασία της χερσονήσου.
Το χτύπημα πρέπει να ήταν καθοριστικό για την μετέπειτα λειτουργία και εξέλιξη της πόλης. Φαίνεται ότι η αδυναμία αναδιάρθρωσης της αστικής δομής με σημαντικό οικισμό, οδήγησε σε μία περίοδο σταδιακής πτώσης με τον τελικό αφανισμό της ξακουστής πόλης.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
3.Βικιπαίδεια
4.Early history of Caria-C.T.Newton [1862]
5.Carian sites and inscriptions-Paton,Myles [1896]
6.Historical Geography of Asia Minor-W.M.Ramsay
7.Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού,www.fhw.gr/
8.Researches in Asia Minor- William John Hamilton[1842]
9.La Caria Bizantina- Vincenzo Ruggieri
10.The Turgutreis stratovolcano of the Bodrum-S.Altunkaynak,Y.Yilmaz