Ο ιγκνιμβρίτης της κεντρικής Κω, είναι ένα ηφαιστειακό πέτρωμα που προέρχεται απο την μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη που έλαβε μέρος στον υποθαλάσσιο χώρο της Κω- πριν απο 161.000 χρόνια. Η χρονολογία της έκρηξης στηρίζεται σε επιστημονικές έρευνες που δημοσιεύθηκαν σε έγκυρα περιοδικά διεθνούς κύρους αφού πέρασαν απο ειδικές επιτροπές αξιολόγησης  και όχι σε άρθρα εφημερίδων.Κάποιοι εξακολουθούν το ηφαίστειο να το παρουσιάζουν σαν υπερηφαίστειο. 
Για τους Αμερικάνους γεωεπιστήμονες που θεωρούνται οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τέτοια θέματα δηλαδή ηφαίστεια τεραστίων διαστάσεων,αυτό δεν ισχύει για τους λόγους που ήδη σας ανέφερα σε προηγούμενο άρθρο μου. 
Το κέντρο της έκρηξης βρίσκεται στην θαλάσσια περιοχή μεταξύ ακρωτηρίου Χελώνας,Καρδάμαινας -Γυαλί- Νισύρου.
Η έκρηξη εκσφενδόνισε πάνω από 100 κυβικά χιλιόμετρα λάβας καλύπτοντας και καταστρέφοντας μια έκταση 5.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Όταν έγινε η έκρηξη τα νησιά Γυαλί ,Στρογγυλή και Νίσυρος δεν υπήρχαν .Το ιγνιμβριτικό πλατώ της Κω, όπως σήμερα ονομάζεται παρουσιάζεται εκτός απο τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ( Κάλυμνος, Ψέριμος ,Παχιά , Τήλος) αλλά και στην Μικρά Ασία.
Ήταν η πιο τρομερή έκρηξη που συνέβη κατά τα τελευταία 2,5 εκατομμύρια χρόνια στην ανατολική Μεσόγειο. Η έκρηξη δημιούργησε μια σύνθετη σειρά από πέτρωμα ρυολιθικής σύστασης συνολικού πάχους στην Κω περίπου 40 μέτρων και στην Κάλυμνο και Τήλο 15-20 μέτρα. Ήταν η μεγαλύτερη έκρηξη που διέσχισε ποτέ την ανοιχτή θάλασσα. Ηφαιστειακή σποδός (στάχτη) βρέθηκε σε ιζήματα βαθιάς θάλασσας κοντά στην Κύπρο.
Ομως, το σημαντικότερο γεγονός αυτής της έκρηξης ήταν ότι μας άφησε τον τόπο που σήμερα γνωρίζουμε. Χωρίς αυτή την έκρηξη δεν θα μιλούσαμε για το νησί της Κω αφού το ηφαιστειακό  υλικό που μας άφησε ένωσε την συστάδα βραχονησίδων που τότε υπήρχε με το ανατολικό τμήμα της Κω.   

Φωτογραφία-Ιγκνιμβρίτης της Αντιμάχειας.

Η περιοχή  μας θεωρείται από τις πλέον σεισμογενείς τόσο στον Ελλαδικό χώρο όσο και στην Ευρώπη. Σε ετήσια βάση εκδηλώνονται δεκάδες μικροσεισμοί συνήθως 3-3,5R ωστόσο με ανησυχεί η μη εκδήλωση κάποιου ισχυρού σεισμού, κάτι που φυσικά απεύχομαι. Ο τελευταίος σεισμός έγινε την 10/1/2010 και ήταν 3,1 R. Βέβαια τέτοιου μεγέθους σεισμοί σε έναν χώρο σαν τον δικό μας θα μπορούσα να πω ότι είναι ασήμαντοι.
Βρισκόμαστε  σε μια περίοδο «περίεργης» σεισμικής ησυχίας. Mετά την 5η Δεκέμβρη 1968,6.0R -36.6,27.1-(Επίκεντρο  Μανδράκι Νισύρου) δεν θυμάμαι να έχει καταγραφεί στην περιοχή μας κάποια σεισμική δόνηση άνω των 6R. Επιπλέον δεν έχουν εκδηλωθεί, μεγάλοι σεισμοί μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1933.
Όλο αυτό το διάστημα παρατηρείται ένα σεισμικό κενό στην περιοχή μας. Να σταμάτησαν να γίνονται σεισμοί στον τόπο μας, αυτό αποκλείεται αφού οι μηχανισμοί που τους γεννούν εξακολουθούν να υφίστανται. Προφανώς γίνεται συσσώρευση σεισμικής ενέργειας που κάποια στιγμή θα εκδηλωθεί με άκομψο τρόπο.
Σεισμοί μικροί παρατηρούνται  στον Κεραμεικό κόλπο ωστόσο αυτοί δεν εκτονώνουν σε καμμία περίπτωση τη ενέργεια μιας σεισμογενούς περιοχής σαν την δικιά μας. Σεισμολογικές έρευνες έχουν δείξει, ότι σεισμική ησυχία παρατηρείται για αρκετό χρονικό διάστημα μερικές φορές στην περιοχή όπου πρόκειται να εκδηλωθεί μεγάλος σεισμός.
Υπάρχουν αρκετές δέσμες ρηγμάτων απ’ όπου  μπορεί να προκύψει ένα μελλοντικό σεισμικό γεγονός. Υπάρχουν κάποιες σκέψεις όμως είναι γενικευμένες αφού δεν έχω την δυνατότητα ενόργανης παρατήρησης. Αν υπήρχε έστω ένα μικρό κέντρο παρακολούθησης ίσως να είχαμε κάποια περισσότερα στοιχεία. Όμως η κατάσταση είναι ανησυχητική. Ας ελπίσουμε ότι η εκτόνωση της σεισμικής ενέργειας  όταν κάποια στιγμή θα έλθει,να γίνει με ομαλό τρόπο.

​Γεωδίφης

Φωτογραφία – Σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή μας κατά το τελευταίο 15νθήμερο

Δύο μέρη στο Αιγαίο και στον ελλαδικό χώρο έχουν τα παλαιότερα εδάφη: η Χίος και η Κως. Η Χίος εκτός από την μαστίχα και τη μακραίωνη ιστορία της φημίζεται και για τη γεωλογία του. Τα πετρώματα της Χίου είναι κυρίως ιζηματογενή και δημιουργήθηκαν σε διάφορες γεωλογικές περιόδους, άλλα σε θαλάσσιες, άλλα σε λιμναίες περιοχές, από αιωρούμενα σωματίδια-κυρίως κελύφη μικρών, πλαγκτονικών οργανισμών -που κατακάθισαν στον πυθμένα κατά στρώματα, συμπιέστηκαν ισχυρά και μαζί με τη δράση χημικών διεργασιών μετατράπηκαν σε συμπαγείς λίθινες μάζες.
Δεν απουσιάζουν βέβαια τα ηφαιστειακά πετρώματα, αφού κάποτε το νησί ήταν μέρος του ηφαιστειακού τόξου. Ηφαιστειακά πετρώματα  βρίσκονται στα μέρη Εμπορειός, Κώμη, Καμπιά και Καρδάμυλα.  Μπορεί να υστερούν σε έκταση με εκείνα του νησιού μας  όμως συμβάλουν στην παρουσία ενός πολυποίκιλου γεωλογικού συνόλου.
 Από γεωλογική άποψη η Χίος διαθέτει: από τα παλαιότερα  (μαζί με το νησί μας) ιζηματογενή πετρώματα της Ελλάδας ηλικίας 450 εκ. χρονών (ΒΔ Χίος).  Απολιθώματα Favosites μας δείχνουν την ηλικία τους(Δεβόνιο).Επιπλέον παρουσιάζει μεγάλης έκτασης ασβεστολιθικές περιοχές (ΒΑ-Κεντρική-ΝΔ Χίος) με χαρακτηριστικές τεκτονικές– επωθήσεις, ρήγματα - και καρστικές δομές όπως ξηρές κοιλάδες, φαράγγια, δολίνες, σπήλαια και βάραθρα. Στην νοτιοανατολική Χίο παρουσιάζονται Λιμναία ιζηματογενή πετρώματα.
 Χαρακτηριστικά δείγματα του γεωλογικού πλούτου της Χίου είναι το καταστόλιστο Σπήλαιο των Ολύμπων και το μεγάλης αρχαιολογικής αξίας Σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος!!
 Χάρτης – Αρχαιότερα πετρώματα του Αιγαίου

Ο σωστός σχεδιασμός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση προβλημάτων στις κατασκευές και στα τεχνικά έργα. Πριν γίνει ένα τεχνικό έργο πρέπει να προηγηθεί γεωτεχνική έρευνα και γεωλογική μελέτη ώστε να εντοπισθούν τα προβλήματα και να αναλυθούν οι γεωτεχνικές συνθήκες στης περιοχής. Οι Ιταλοί μετά  από  τον καταστροφικό σεισμό του 1933 έθεσαν αυστηρές προδιαγραφές για την κατασκευή νέων κτιρίων στην Κω. Πριν από την έκδοση αδείας έπρεπε να γίνει εδαφοτεχνική μελέτη η οποία υπογραφόταν από Σεισμολόγο.
Όμως και το θεσμικό πλαίσιο που ακολουθείται σήμερα έχει θέσει αυστηρούς όρους στην υλοποίηση των τεχνικών έργων.  Οι γεωτεχνικές έρευνες και ειδικά εκείνες σε έργα που απευθύνονται σε υποδομές και κοινής ωφέλειας διερευνούν τα όποια προβλήματα της περιοχής. Εάν εμφανίζονται κατά μήκος ή εκατέρωθεν των κατασκευών ρήγματα η μελέτη έχει στόχο να τα αναγνωρίσει, να τα εντοπίσει και να ερευνήσει την κατάσταση διεξοδικά, ώστε να ληφθούν συστηματικά μέτρα για την αντιμετώπισή τους, και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τις κατασκευές.
Επισημαίνεται ότι οι γενικές κατευθύνσεις έρευνας προσδιορισμού του κινδύνου και αντιμετώπισης από τεχνικής πλευράς των προβλημάτων σε περιπτώσεις κατασκευής σημαντικών έργων, θα πρέπει να εξειδικεύονται κατά περίπτωση στις τοπικές συνθήκες. Είναι αυτονόητο ότι σε περίπτωση κατασκευής κάποιου σημαντικού τεχνικού έργου πρέπει να εκτελούνται εξειδικευμένες νεοτεκτονικές και σεισμοτεκτονικές έρευνες, τα πορίσματα των οποίων πρέπει να ενσωματώνονται στη μελέτη της κατασκευής, έτσι ώστε να διασφαλίζεται το όλο έργο. Η επιλογή της βέλτιστης λύσης μεταξύ των δυνατών εναλλακτικών λύσεων θωρακίζουν ένα έργο.
Στην περιοχή μας έχουν γίνει πολλές αστοχίες σε διάφορα έργα. Ένα από αυτά είναι το έργο των εγκαταστάσεων της ΔΕΗ στο Μαστιχάρι. Με τον καιρό θα προσπαθήσω να εντοπίσω και να αναδείξω έργα με αρχικούς εσφαλμένους σχεδιασμούς.

Φωτογραφία-Εγκαταστάσεις ΔΕΗ στο Μαστιχάρι. Η κόκκινη γραμμή δείχνει τις δέσμες ρηγμάτων που διατρέχουν την περιοχή.

Τσουνάμι στη θαλάσσια περιοχή του ελληνικού τόξου, Επτάνησα, Ν. Κρήτη και νοτιοανατολικό Αιγαίο, θα προκαλέσει σεισμός πάνω από 8 Ρίχτερ. Στις ιταλικές ακτές, μεγάλος σεισμός στον ελληνικό υποθαλάσσιο χώρο θα προκαλέσει τσουνάμι ύψους πέντε μέτρων και θα τις πλήξει σε διάστημα μιας ώρας από τη στιγμή που θα συμβεί.
Αυτά υποστηρίζει επιστημονική ομάδα της Ρώμης με επικεφαλής τον Στέφανο Λορίτο, η εργασία της οποίας παρουσιάστηκε σε τεύχος του «New Scientist». Η συγκεκριμένη ομάδα αξιολογεί τους κινδύνους πρόκλησης τσουνάμι, εξαιτίας μεγάλων σεισμών, και θεωρεί ότι είναι αυξημένη η πιθανότητα να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα σεισμός μεγέθους ανάλογου με εκείνον του 365 μ.Χ. και ότι ανάλογος, αν όχι μεγαλύτερος, κίνδυνος υφίσταται και για τις ακτές της Τυνησίας, της Λιβύης και της Αιγύπτου. Να σας υπενθυμίσω ότι στις 21 Ιουλίου 365 μ.Χ. μετά από σεισμό που έγινε στην περιοχή μεταξύ Κρήτης και Πελοποννήσου ακολούθησε καταστρεπτικό θαλάσσιο κύμα. Χιλιάδες άτομα πνίγηκαν και πολλές πόλεις ισοπεδώθηκαν στις ακτές της Κρήτης, Πελοποννήσου, μέχρι και την Μικρά Ασία, την Αλεξάνδρεια και τη Σικελία. Στην Αλεξάνδρεια παρέσυρε πλοία υπεράνω των μεγάλων τειχών και άλλα έπεσαν σε οικίες μέχρι και σε βάθος δυο μιλίων από την ακτή.
Οι επιστήμονες στηρίζονται σε έρευνα, που στηρίχτηκε σε  έξι ιστορικούς σεισμούς της Μεσογείου, με πάνω από 8 Ρίχτερ. Μεταξύ αυτών  ερεύνησαν τον σεισμό της Ελλάδας το 365 μ.Χ., της Σικελίας το 1908, της Κύπρου το 1222, και επεξεργάστηκαν τα πιθανά σενάρια δημιουργίας παλιρροϊκού κύματος στη λεκάνη της Μεσογείου.
To  ελληνικό τόξο μπορεί να προκαλέσει σεισμούς μεγαλύτερους των 7,5 βαθμών και να δημιουργήσει τσουνάμι που θα επηρεάσουν τις παραλίες της Ελλάδας. Έχει δώσει αρκετά τσουνάμι κατά το παρελθόν. Στη χώρα μας, στον τομέα της προειδοποίησης είμαστε πάρα πολύ πίσω. Μετά το 2004, οι ΗΠΑ έχουν εγκαταστήσει πάνω από 15 τσουναμογράφους στον Ειρηνικό Ωκεανό και η Ταϊλάνδη και η Ινδονησία δύο στον Ινδικό. Το κόστος ενός τσουναμογράφου είναι περίπου όσο 5 σεισμογράφων. Στο νησί μας η λέξη τσουνάμι είναι ακόμη απαγορευτική. Ο κόσμος ακόμη δεν ξέρει τι να κάνει και πώς να αντιδράσει σε ένα τέτοιο γεγονός. Ζούμε 10 μήνες τον χρόνο κοντά στην θάλασσα και ακόμη δεν έχει γίνει ούτε ένα ενημερωτικό σεμινάριο από τις αρμόδιες αρχές. Μελέτες έχουν γίνει αλλά κι’ αυτές βρίσκονται στα συρτάρια κάποιου υπηρεσιακού παράγοντα.
Για την προστασία μας από τσουνάμι, χρειαζόμαστε ενημέρωση όχι μόνο για τσουνάμι αλλά και για τις άλλες φυσικές καταστροφές που να αρχίζει από τα σχολεία. Πρέπει να ξέρουμε ότι όταν είμαστε στην παραλία και αισθανθούμε ένα σεισμό που διαρκεί πάνω από 30 δευτερόλεπτα, να απομακρυνθούμε αμέσως και να περιμένουμε τουλάχιστον 30 λεπτά. Αν βρισκόμαστε κοντά σε κάποιο ύψωμα πρέπει να τρέξουμε το συντομότερο δυνατό προς εκεί. Μέχρι να έχουμε ένα αξιόπιστο σύστημα προειδοποίησης και στην Ελλάδα (μετά την Ταϊλάνδη και την Ινδονησία), η σεισμική δόνηση θα είναι η μόνη προειδοποίηση και η ζωή μας θα είναι στα πόδια μας.

Φωτογραφία. Προειδοποιητική Πινακίδα ειδική για τσουνάμι στην Ταϊλάνδη

Βίντεο- Το τσουνάμι που προκλήθηκε από ισχυρό σεισμό στο νότιο Ειρηνικό και σκότωσε τουλάχιστον 90 άτομα στη Σαμόα το 2009

H έλλειψη οξυγόνου είναι ένας βασικός παράγοντας στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Ο αριθμός «νεκρών ζωνών» - δηλαδή οι περιοχές του θαλάσσιου πυθμένα με λίγο οξυγόνο για την περισσότερη θαλάσσια ζωή-έχουν αυξηθεί κατά ένα τρίτο μεταξύ 1995 και 2007. Σύμφωνα με μελέτη Σουηδών και Αμερικανών επιστημόνων, η υπερβολική εκμετάλλευση των θαλασσών, η απώλεια ενδιαιτημάτων, και τα επιβλαβή φύκια θεωρούνται πια ως παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα. Οι νεκρές ζώνες των ωκεανών δηλαδή οι θαλάσσιες περιοχές που δεν συντηρούν ζωή, καταλαμβάνουν έκταση 245.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει η μελέτη στο φαινόμενο, με την ονομασία ευτροφισμός, που προκαλείται από τα βιομηχανικά απόβλητα και από το νερό που περιέχει φωσφάτη και νιτράτη και καταλήγει στους ωκεανούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αύξησης της άλγης και της βλάστησης στις παράκτιες περιοχές. Όταν η άλγη πεθαίνει και βουλιάζει στον πυθμένα του βυθού, μειώνει τα επίπεδα οξυγόνου στη γύρω περιοχή, μια διαδικασία γνωστή ως υποξία, με σημαντικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς των ψαριών και της τροφής τους, θέτοντας σε κίνδυνο την εμπορική αλιεία. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950, στις ακτές της Αδριατικής, ενώ εποχιακές νεκρές ζώνες επηρεάζουν τον Κόλπο του Μεξικού και τις ακτές της Σκανδιναβίας. Η υποξία απαιτεί πολλά χρόνια για να υποχωρήσει σε μια παράκτια περιοχή, ενώ μόνο το 4% των απειλούμενων περιοχών δείχνουν σημάδια ανάκαμψης, παρά το ότι η διαδικασία θεωρείται αναστρέψιμη, επισημαίνει η μελέτη.
Η μελέτη αναφέρει ότι η παγκόσμια υπερθέρμανση σημαίνει την περαιτέρω αύξηση των νεκρών ζωνών, γεγονός που θα επιφέρει αλλαγές στις μετεωρολογικές συνθήκες και τη μείωση των βροχοπτώσεων αλλά και τη μεταβολή των συστατικών των καλλιεργήσιμων εδαφών. Οι κλιματικές αλλαγές επίσης έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν της περιοχές με ελάχιστο οξυγόνο στα πιο ρηχά νερά και επακόλουθες αρνητικές συνέπειες στην αλιεία. Εκτός αυτού, η μελέτη εμφανίζει δύσκολη  την προοπτική επιστροφής των υδάτων στα προ-βιομηχανικά επίπεδα.
Σχετικά με τα ελληνικά πελάγη προηγούμενη διεθνή έρευνα του αμερικανικού οργανισμού ΝCΕΑS για την κατάσταση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, η περιοχή της Μεσογείου και οι ελληνικές θάλασσες είναι βαθιά επηρεασμένες από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Χλωρίδα και πανίδα κινδυνεύουν από τη μόλυνση. Στις ανατολικές ακτές της Αττικής και στον Σαρωνικό έως τη βραχονησίδα του Αγίου Γεωργίου η επιβάρυνση χτυπάει κόκκινο. Ο Πατραϊκός, Θερμαϊκός, Παγασητικός και Αργολικός κόλπος καταλαμβάνουν τις επόμενες θέσεις με υψηλά επίπεδα επιβάρυνσης. Σημαντικές καταστροφές έχουν υποστεί επίσης τα θαλάσσια οικοσυστήματα στις εκβολές του Έβρου και του Αξιού, στα Χανιά και το Ηράκλειο, στην Κυλλήνη, καθώς και οι περιοχές από τα παράλια της Σμύρνης έως τη Βόρεια Χίο και τη Νότια Λέσβο, από τα νότια της Σάμου έως τα Δωδεκάνησα και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Το πρόβλημα δεν έχει αγγίξει ακόμη την θάλασσα που περιβάλλει την Κω. Ωστόσο ελάχιστες είναι οι περιοχές που δεν έχουν επηρεαστεί τόσο έντονα: Νότια της Κέρκυρας, ανάμεσα στην Κεφαλονιά, τη Λευκάδα και τα παράλια της Αιτωλοακαρνανίας. Νότιος και Βόρειος Ευβοϊκός έως τη Σκόπελο (εκτός του Παγασητικού). Νοτιοδυτικά της Αίγινας έως τον Πόρο, την Ύδρα και τις Σπέτσες. Μεταξύ Πάρου και Νάξου και νότια έως την Ίο. Και τέλος ανατολικά της Χίου και βόρεια της Κω.

Φωτογραφία-  Οι νεκρές ζώνες της Ελλάδας

Βίντεο-Οι νεκρές ζώνες είναι μεγάλες περιοχές του ωκεανού που έχει μειωθεί το οξυγόνο και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγεί στη δολοφονία της ζωής θάλασσας

Μέχρι το 2003, το υπερηφαίστειο δεν ήταν ένας επιστημονικός όρος που χρησιμοποιούσαν οι ηφαιστειολόγοι. Συνήθως οι επιστήμονες προτιμούσαν τις περισσότερες φορές τον όρο μεγακαλντέρα. Ωστόσο τον τελευταίο καιρό είδαμε ότι και ο όρος αυτός δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε ηφαίστεια τεραστίων διαστάσεων που απαντώνται σε ορισμένα μέρη της Γης. Τα υπερηφαίστεια είναι σχετικά νέα στην επιστήμη.  Έτσι πρόσφατα μετά τις τελευταίες ανακαλύψεις η επιστημονική κοινότητα έθεσε κάποιες προδιαγραφές που πρέπει να τηρεί ένα υπερηφαίστειο. Όμως τι είναι ένα υπερηφαίστειο;
Ένα υπερηφαίστειο είναι ένα ηφαίστειο, ικανό να δώσει ηφαιστειακή έκρηξη, η οποία μπορεί να εκτινάξει υλικό περισσότερο από 1.000 κυβικά χιλιόμετρα (240 κυβικά μίλια), και η οποία είναι χιλιάδες φόρες περισσότερη από τις ιστορικές ηφαιστειακές εκρήξεις. Ένα υπερηφαίστειο δηλαδή εκτινάσσει περισσότερο από 1 τρισεκατομμύριο τόνους ηφαιστειακού υλικού όταν εκρήγνυται και μπορεί να καλύψει μια ολόκληρη ήπειρο από τέφρα. Μια έκρηξη του είναι περίπου 30 φορές ισχυρότερη από την ηφαιστειακή έκρηξη που εμφανίστηκε στο Κρακατόα της Ινδονησίας. Οι εκρήξεις των υπερηφαιστείων μετρούνται με έναν ηφαιστειακό δείκτη Explosivity 8 (vei-8) και αφορά κολοσσιαία γεγονότα που ρίχνουν έξω από τον κρατήρα τεράστιες ποσότητες από ηφαιστειακό  υλικό. Οι Vei-7 ή 8 εκρήξεις είναι τόσο ισχυρές που διαμορφώνουν συχνά κυκλικές καλντέρες αντί των απλών κώνων επειδή η προς τα κάτω απόσυρση του μάγματος αναγκάζει την επικαλυπτόμενη μάζα να καταρρεύσει και να γεμίσει την κενή αίθουσα μάγματος που βρίσκεται από κάτω.
Όλοι γνωρίζουμε ότι πριν από 161.000 χρόνια από σήμερα, έγινε μια τεράστια έκρηξη στον υποθαλάσσιο χώρο της Κω που ξεκίνησε από ένα μεγάλο ηφαίστειο που βρισκόταν μεταξύ Γυαλί-Κω και Νισύρου. Το συγκεκριμένο ηφαίστειο τίναξε στον αέρα 240 δισεκατομμύρια τόνους λιωμένο πέτρωμα και κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της Κω, με στρώματα ελαφρόπετρας και ηφαιστειακής στάχτης πάχους δεκάδων μέτρων. Την εποχή εκείνη το Γυαλί και η Στρογγυλή δεν υπήρχαν, ενώ η Νίσυρος ήταν ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που πιθανά μόνο η κορυφή του βρισκόταν πάνω από τη θάλασσα. Όμως, το ηφαίστειο της Κω δεν ήταν υπερηφαίστειο: Η έκρηξη ήταν πάρα πολύ μεγάλη, έδωσε καλντέρα σαν αυτή ενός υπερηφαιστείου όμως τίναξε στον αέρα 240 δισεκατομμύρια τόνους και ήταν κατά πολύ λιγότερο από το 1 τρισεκατομμύριο τόνους ηφαιστειακού υλικού που ορίζουν οι νέες προδιαγραφές. Θα μπορούσε να θεωρηθεί το ηφαίστειο της Κω σαν μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ υπερηφαιστείου και ενός πάρα πολύ μεγάλου ηφαιστείου. 
Ένα υπερηφαίστειο είναι η ισχυρότερη γνωστή καταστρεπτική δύναμη στον πλανήτη. Μόνο αστεροειδή ή άλλα κοσμικά γεγονότα είναι πιο ισχυρά και μπορούν να υπερβούν το μέγεθός τους. Η διαφορά μεταξύ των ηφαιστείων και υπερηφαιστείων έγκειται στον  τρόπο με τον οποίο το μάγμα ανέρχεται στην επιφάνεια. Σε ένα κανονικό ηφαίστειο, μια λεπτή δεξαμενή μάγματος οδηγεί σε έναν υψωμένο κώνο, με ένα σχετικά λεπτό στρώμα βράχου που προστατεύει το μάγμα από την επιφάνεια. Όταν αυξάνεται η πίεση από κάτω αυτό το ενισχύει αρκετά, με αποτέλεσμα το μάγμα να εξέρχεται προς τα πάνω.  Σε  ένα υπερηφαίστειο, το μάγμα εμφανίζεται κοντά στην επιφάνεια, αλλά μια μεγάλη μάζα του βράχου το αποτρέπει από την έξοδο. Αυτός ο βράχος διαμορφώνει την μελλοντική καλντέρα. Κατά τη διάρκεια των εκατοντάδων χιλιάδων των ετών, το μάγμα από κάτω ενισχύεται σε υλικό που συσσωρεύεται σε μια τεράστια δεξαμενή που ασκεί πίεση στην επιφάνεια. Όταν αυτή η πίεση φθάσει σε ένα κρίσιμο κατώτατο όριο, ανατινάζει ολόκληρη την επιφάνεια και ταυτόχρονα καταβυθίζεται δημιουργώντας την καλντέρα εκτινάσσοντας τις εκατοντάδες των κυβικών χιλιομέτρων της λειωμένης λάβας.
Η τελευταία φορά που ένα ηπερηφαίστειο εξερράγη ήταν το Toba της Sumatra περίπου 71.000 έτη πριν. Η τέφρα σκέπασε τον ουρανό και η ανθρωπότητα τότε βρέθηκε κοντά στην εξάλειψη. Οι ανθρωπολόγοι υπολογίζουν ότι μόνο περίπου 5.000 άνθρωποι επέζησαν σαν συνέπεια αυτού του γεγονότος. Ένα άλλο διάσημο υπερηφαίστειο βρίσκεται κάτω από το εθνικό πάρκο Yellowstone, στις ΗΠΑ. Η καλντέρα του είναι περίπου 40-50 χιλιόμετρα. Είναι τόσο μεγάλη ώστε να είναι ορατή από το διάστημα. Το Yellowstone, εκρήγνυται περίπου μιά φορά κάθε 600.000 έτη. Η τελευταία  που έδωσε ηφαιστειακή έκρηξη ήταν  630.000 έτη πριν.

 

Κάθε χρόνο κατά την περίοδο μεταξύ άνοιξης και καλοκαιριού πολλοί θηλυκοί καφέ καρχαρίες διαλέγουν το Αιγαίο και τις Τουρκικές ακτές για να γεννήσουν τα νεογνά τους. Για τον λόγο αυτό έχουν στηθεί παρατηρητήρια από τους ερευνητές των μεσογειακών καρχαριών σε διάφορα σημεία της Μεσογείου. Ένα από αυτά βρίσκεται κοντά μας μόλις 12 χιλιόμετρα πιο βόρεια από τα Ίμια. Με την ευκαιρία θα ήθελα να κάνω έκκληση προς όλους τους ψαράδες όσο και τους ερασιτέχνες αλιείς της περιοχής μας, να βοηθήσουν και να στηρίξουν την προσπάθεια των ερευνητών. Ο μεσογειακός καρχαρίας δεν μας απειλεί, ας τον προστατέψουμε. Η εξαφάνιση των οφείλεται στις «παράπλευρες απώλειες των αλιευτικών που κυνηγούσαν σημαντικά είδη όπως ο τόνος -οπότε μειώνεται χωρίς να το αντιληφθεί κανείς.
Οι καρχαρίες και οι συγγενείς τους τα σαλάχια είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι καθώς αναπτύσσονται και αναπαράγονται αργά, επισημαίνουν οι ερευνητές. Στη θάλασσα της Μεσογείου υπάρχουν 47 διαφορετικοί καρχαρίες, από τους οποίους οι 20 είναι κυνηγοί στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Για 5 από αυτά τα 20 είδη, τα ιστορικά αρχεία είναι επαρκή ώστε να τεκμηριωθούν οι απώλειες, γράφουν οι επιστήμονες στην επιθεώρηση Conservation Biology. O πληθυσμός του σφυροκέφαλου μειώθηκε κατά 99,99% τα τελευταία 200 χρόνια. Εξαφανίστηκαν από τα παράλια νερά γύρω στο 1900 και τα τελευταία 20 χρόνια φαίνεται να απουσιάζουν και από το ανοιχτό πέλαγος. Από τα παράλια ύδατα έχουν επίσης εξαφανιστεί ο γαλάζιος καρχαρίας και δύο είδη σκομπροκαρχαρία (λάμνες). Ακούγεται περίεργο, αλλά κάποτε υπήρχαν στη Μεσόγειο σφυροκέφαλοι και γαλάζιοι καρχαρίες. Σήμερα, τα περισσότερα είδη καρχαριών έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, δείχνει μελέτη που βασίστηκε σε δεδομένα των τελευταίων δύο αιώνων.
Οι μεσογειακοί καρχαρίες είναι ένα είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Το πρόβλημα έγκειται στους παρακάτω λόγους:
- 42% των μεσογειακών ειδών καρχαριών και σαλαχιών αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της εξαφάνισης
- Είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση πωλούνται συχνά στα σούπερ μάρκετ
- λόγω της έλλειψης νομοθετικού πλαισίου που υπάρχει προς το παρόν, πολλοί πληθυσμοί καρχαριών έχουν αποδεκατιστεί
- Μερικοί από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στον κόσμο είναι ευρωπαϊκοί, έτσι είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη να θέσει κανόνες για να σταματήσει την εξαφάνιση αυτών των ζώων.
Ένα από τα κέντρα που στρέφει την έρευνα του στη προστασία και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητές του γύρω από τους καρχαρίες στη Μεσόγειο είναι το MedSharkshttp://www.medsharks.org/home_eng.htm. Για πρόσθετη ενημέρωση μπορείτε να επισκεφθείτε  http://www.eleonoradesabata.it/home.html

Σύννεφα σκόνης(ESA)

Τις τελευταίες μέρες ο πανέμορφος ουρανός του Αιγαίου καλύπτεται απο σύννεφα σκόνης. Αυτά ταξίδευσαν από την Αφρική έως το Αιγαίο και μεταφέρουν μικροβιακή ζωή που μπορεί να προκαλέσει ασθένειες σε ανθρώπους φυτά και ζώα. Ένα γραμμάριο από την άμμο της ερήμου μπορεί να περιέχει τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο βακτηριακά κύτταρα. Οι θύελλες σκόνης που δημιουργούνται πάνω από τις αφρικανικές ερήμους διασκορπίζουν κατ’ εκτίμηση 2,4 δισεκατομμύρια τόνους χώματος σε ολόκληρη τη γήινη ατμόσφαιρα κάθε χρόνο. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν την ύπαρξη βακτηρίων και μυκήτων στις 24 από τις 40 ημέρες που διήρκεσαν οι δειγματοληπτικές έρευνες. Ανάμεσα σε αυτά εντόπισαν δύο που προκαλούν μολύνσεις στα αυτιά και τραύματα στη στοματική κοιλότητα και ένα που θεωρείται υπεύθυνο για την καταστροφή των δέντρων της Φλόριντας(Αμερική).
Που οφείλεται η σκόνη; Το έδαφος καθώς στεγνώνει, γίνεται ακατάλληλο για την καλλιέργεια. Αυτό επιδεινώνει την κατάσταση και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι θα χρειαστούν νέα σπίτια και νέους τρόπους ζωής κατά τη διάρκεια των επόμενων 30 χρόνων καθώς η Γη θα ξηραίνεται. Τα αποτελέσματα αυτά γίνονται αισθητά επίσης αρκετά πιο πέρα από τις ερημικές περιοχές. Οι θύελλες της σκόνης από την έρημο Gobi στην Ασία και την αφρικανική Σαχάρα είναι υπεύθυνες για αυτά τα νέφη. Ο αυξανόμενος πληθυσμός και οι κακές πρακτικές για τα εδάφη είναι η αιτία της υποβάθμισης των. Η διαδικασία της έναρξης της ερήμωσης οφείλεται στις δραστηριότητες των ανθρώπων, οι οποίοι μετασχηματίζουν τους βοσκότοπους σε καλλιεργημένα εδάφη. Αυτή όμως η διαδικασία δεν μπορεί να καλύψει, κατά τη διάρκεια ολόκληρου του έτους, τα εδάφη με ένα προστατευτικό φυτικό κάλυμμα. Στην περίοδο της ξηρασίας, είναι γυμνό το έδαφος και το χώμα τους τότε δεν προστατεύεται από τον αέρα ή από τις πλημμύρες και διαβρώνεται ή γίνεται σκόνη. Η καλύτερη διαχείριση των σοδειών, η προσεκτικότερη άρδευση και στρατηγικές για να δώσουν μη γεωργικές εργασίες στους ανθρώπους που ζουν στις ξηρές περιοχές, θα μπορούσαν να βοηθήσουν ώστε να αντιστραφεί το πρόβλημα. Αλλά είναι ευκολότερο να αποτραπεί η ερήμωση από το να αντιστραφεί.
Η θύελλα σκόνης ή αμμοθύελλα είναι μετεωρολογικό φαινόμενο κοινό μέσα σε ξηρές και ημιάγονες περιοχές και προκύπτουν όταν χαλαρή άμμος και η σκόνη αφαιρούνται από την ξηρά επιφάνεια. Τα μόρια μεταφέρονται κοντά και προκαλούν εδαφολογική διάβρωση σε μια θέση και απόθεση σε άλλη. Μια αμμοθύελλα μπορεί να κινήσει ολόκληρους λόφους από άμμο. Οι θύελλες σκόνης μπορούν να φέρουν σκόνη σε μεγάλες ποσότητες, και μπορούν να εμφανιστούν ως τοίχος από σκόνη τουλάχιστον 1.6 χλμ υψηλά. Θύελλες σκόνης και άμμου που έρχονται από την Σαχάρα είναι τοπικά γνωστές ως simoom ή simoon και πρόκειται για αμμοθύελλες που δημιουργούνται κυρίως στο Σουδάν στην περιοχή γύρω από  το Χαρτούμ. Οι θύελλες σκόνης της Σαχάρας έχουν αυξηθεί περίπου 10 φορές από τη δεκαετία του '50. Η απώλεια εδάφους εξαιτίας θυελλών σκόνης από τα ξηρά εδάφη, προκαλεί αφαίρεση και οργανικής ουσίας σε θρεπτικά ελαφρύτερα μόρια, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη γεωργική παραγωγικότητα. Επίσης η λειαντική επίδραση της θύελλας βλάπτει τις νέες παραγωγές. Η μειωμένη ορατότητα που προκαλείται από την μεταφορά σκόνης μπορεί να έχει επιπτώσεις στη πτήση αεροσκαφών αλλά και στους δρόμους που δεν φωτίζονται αρκετά από τον ήλιο ενώ μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία. Η σκόνη μπορεί επίσης να έχει όμως και ευεργετικά αποτελέσματα όπου αποτίθεται: αφού τα τροπικά δάση παίρνουν τις περισσότερες από τις ορυκτές θρεπτικές ουσίες τους από τη Σαχάρα ενώ οι περιοχές των ωκεανών παίρνουν το σίδηρο. Αρχαίες αποθέσεις θύελλας σκόνης γνωστές όπως loess είναι ιδιαίτερα εύφορα χώματα, αλλά είναι επίσης μια σημαντική πηγή σύγχρονων θυελλών σκόνης.

Τα δεδομένα προέρχονται απο την Ανθρωπολογική Εταιρεία της Ελλάδος

Εικόνα- Παρατηρήστε, που θα βρίσκεται το κολυμβητήριο της Κω όταν ανέβει η θαλάσσια στάθμη κατά ένα μέτρο. Τα δεδομένα προέρχονται από την ΝΑΣΑ.

Τα γεγονότα δείχνουν ότι ένα ποσοστό των συμπολιτών μας διατηρεί αμφιβολίες για την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, ακόμη και στο σημείο της υποψίας ότι οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ψεύτικα στοιχεία για να μας ξεγελάσουν. Για άλλους λόγους, ορισμένοι μηχανικοί ευτυχώς λίγοι σκέφτονται ότι η γη είναι ένα στατικό περιβάλλον που δεν αλλάζει, και δεν πρόκειται να αλλάξει. Όμως, για καθέναν που ζει, ή έχει ζήσει στην παραλία, ξέρει καλά ότι η διάβρωση και η μετατόπιση της άμμου/του εδάφους  θα είναι πάντα μια ανησυχία, επειδή η θάλασσα κάνει πάντοτε αυτό που θέλει. 
 Η περιοχή της Νέας Αλικαρνασσού(Λάμπη) δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι τέναγος για τους λόγους που ήδη σας ανέφερα σε προηγούμενο άρθρο μου. Σαν τέναγος θα υποστεί τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, με την άνοδο της θερμοκρασίας. Η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει, λόγω της θερμικής διαστολής του νερού, και η περιοχή έχει δείξει, από το παρελθόν της ότι είναι επιρρεπής σε τέτοιες μεταβολές. Τα αρχεία της μας λένε ότι η τάση ανόδου  και αυτή την φορά θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η Λάμπη θα πληγεί ιδιαιτέρα αφού εκτός από την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης, η παράκτια χερσαία ζώνη της καταβυθίζεται για γεωλογικούς κυρίως λόγους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι η τάση ανόδου της θάλασσας, στο τέλος του αιώνα, όπως δείχνουν τα στοιχεία θα είναι ίσως μεγαλύτερη από 1,5-2 μέτρα. Η περιοχή  έχει άμεση γειτνίαση με το θαλάσσιο περιβάλλον και θα έχει πολύ σοβαρά προβλήματα. Οι κυματικές καταιγίδες, που ήταν σπάνιες, και αντιμετωπίσαμε έντονα τον προηγούμενο μήνα, θα εμφανίζονται πιο συχνά και με μεγαλύτερο ύψος. Θα έχουμε περιπτώσεις κυματισμού, που το ύψος του μπορεί να φθάνει τα 2-3 μέτρα, με αποτέλεσμα ο κατακλυσμός της στεριάς, έστω και για λίγες ώρες, να είναι καταλυτικός, δραστικός και να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις. Οι ενδείξεις, που έχουμε, είναι ότι πηγαίνουμε σε καταστάσεις οι οποίες είναι πρωτόγνωρες ίσως ακραίες. Πριν από 3-4 χρόνια, είδαμε  ανέμους που ξεπερνούν τα 12 μποφόρ στο Αιγαίο, οι οποίοι ήταν άγνωστοι πριν κάποιες δεκαετίες. Αυτό μας δίνει μια μικρή γεύση με το τι πρόκειται να αντιμετωπίσουμε με τις κλιματικές αλλαγές.
Σε τοπικό επίπεδο δεν υπάρχει καμμία ανησυχία από την τοπική κοινωνία και την Αυτοδιοίκηση, να δει τι συμβαίνει στις παράκτιες περιοχές μας. Μέχρι σήμερα, μένει περισσότερο στο επίπεδο του προβληματισμού, χωρίς να προχωρεί στη λήψη μέτρων. Τι θα μπορούσε να κάνει; Το πρώτο μέτρο είναι να μελετήσει τις παράκτιες περιοχές και τον κίνδυνο που θα αντιμετωπίσει μελλοντικά η περιοχή της Λάμπης. Θα πρέπει να γίνει μια πλήρης μελέτη, και να καταρτισθούν χάρτες τρωτότητας. Μετά  πρέπει να περάσουν σε δεύτερο επίπεδο αξιολόγησης, με το οποίο θα αναδειχτούν τα μέτρα προστασίας και η πιθανή αλλαγή όρων δόμησης για τα τμήματα που δεν διατρέχουν κάποιο κίνδυνο. Οι νέες κατασκευές πρέπει  να είναι πιο μακριά από το κύμα και τον αιγιαλό, ώστε, σ' ένα βάθος χρόνου 50 χρόνων, να μην έχουμε προβλήματα για την ανθρώπινη ζωή και την ιδιοκτησία.
Δεν πρέπει να λησμονούμε το γεγονός ότι οι πάγοι λιώνουν με πολύ γρήγορο ρυθμό και το νερό αυτό είναι ικανό να σηκώσει τη θάλασσα περίπου κατά 15-20 εκατοστά. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, θα έχει τραγικές συνέπειες. Σημειωτέον ότι αυξητική μεταβολή 1 βαθμού της μέσης θερμοκρασίας των ωκεανών σημαίνει πως ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας κατά 1 μέτρο. Στο νησί μας και ιδιαίτερα στην περιοχή του κολυμβητηρίου λόγω της ήπιας κλίσης που έχει εκτιμώ ότι θα υπάρχει μια μόνιμη οπισθοχώρηση της ακτογραμμής περίπου κάποιων εκατοστών τον χρόνο. Ακόμη θα ήθελα να γνωρίζουμε ότι εκτός από την απλή υπάρχει και η «επεισοδιακή» οπισθοχώρηση όταν επικρατούν κυματικές καταιγίδες που τώρα είναι πιο συχνές, πιο έντονες και κατά τη διάρκειά τους η θάλασσα μπορεί να εισβάλλει μέχρι και 2 μέτρα στην ξηρά. Η εν λόγω περιοχή έχει μικρή κλίση και αμμώδη σύσταση και κινδυνεύει, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας ίσως και κατά μισό μέτρο τα προσεχή 30 χρόνια. Ίσως στο τέλος του αιώνα τα εδάφη που βρίσκονται σήμερα σε ύψος μέχρι 1,5-2 μέτρα από τη θάλασσα να αποτελούν τον πυθμένα της.
Πως μπορεί να γίνει αυτό; Η περιοχή μπροστά από το κολυμβητήριο δεν έχει κανέναν λιμενοβραχίονα, και χάνει την άμμο. Μερικές θύελλες θα φέρουν περισσότερη άμμο και μερικές θα την πάρουν μακριά. Όμως οι δυνάμεις  που παίρνουν άμμο έχουν το πάνω χέρι και έτσι πάλι θα γίνουν νικητές στο παιχνίδι. Αυτό δεν είναι μια απλή παρατήρηση, αλλά είναι κάτι που έχει συμβεί πολλές φορές στην περιοχή. Για όσους εξακολουθούν να έχουν αβεβαιότητες προτείνω να πάνε στο άκρο του νησιού στο ακρωτήριο Αμμουδιά. Η περιοχή μέσα σε λίγα χρόνια έχει χάσει ήδη κάποια μέτρα ενώ οι κτηματολογικοί χάρτες της περιοχής μπορούν να βοηθήσουν ώστε να αντιληφτούμε το μέγεθος του προβλήματος.  Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει και κάποιος μη ειδικός ότι υπάρχει μετακίνηση της ακτογραμμής με πολύ γρήγορους ρυθμούς και σε πολλά σημεία της περιοχής. Αν πάλι δεν έχετε πειστεί τότε μπορείτε να πάτε στην παραλία που παίξατε όταν ήσασταν παιδιά. Θα δείτε ότι όλα είναι τόσο διαφορετικά και αυτά έχουν μεταβληθεί μέσα στη σύντομη ζωή μας; Η αλλαγή στην φύση είναι ο κανόνας ας μην το ξεχνάμε

Νέα έρευνα δείχνει ότι η έλλειψη νερού από την οποία δοκιμάζεται η νοτιοανατολική Αυστραλία ξεκίνησε 15 έτη πριν. Τα αποτελέσματα από την εργασία μπορεί να μην εκπλήξουν πολλούς ανθρώπους, παρέχουν όμως τις επιστημονικές ενδείξεις του προβλήματος. Η ανάλυση του εδάφους  από δεδομένα 30 ετών και  από  δορυφορικές παρατηρήσεις των υδάτινων πόρων της Αυστραλίας, ανέδειξαν το πρόβλημα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα πρώτα σημάδια της μείωσης της διαθεσιμότητας νερού στην Αυστραλία εμφανίστηκαν κάπου μεταξύ 1993 και 1996, όταν το ποσοστό των υδάτινων πόρων που δεσμεύονταν για χρήση άρχισαν να υπερβαίνουν το ποσοστό εφοδιασμού από την ροή των ρεμάτων. Αναλύοντας διάφορα αρχεία και 30 έτη δορυφορικών παρατηρήσεων, συνδυάστηκαν δεδομένα  που ενσωματώνουν και αναλύουν τα στοιχεία μέσα σε ένα ισχυρό σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών που παρέχει τις εκτενείς, λεπτομερείς και αξιόπιστες πληροφορίες για τους υδάτινους πόρους νοτιοανατολικής Αυστραλίας. Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι εάν αυτή η τεχνολογία ήταν διαθέσιμη στα μέσα της δεκαετίας του '90, το πρόβλημα της ξηρασίας θα μπορούσε να έχει ανιχνευθεί νωρίτερα. Τα αποτελέσματα της μελέτης υπογραμμίζουν πόση  σημασία έχουν οι καλές  πληροφορίες που αφορούν το νερό για τον προγραμματισμό και την διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η μελέτη επίσης αποκαλύπτει ότι ο αντίκτυπος της ξηρασίας στους τρέχοντες υδάτινους πόρους της Αυστραλίας είναι ευρέως σύμφωνος και με τις ιστορικές προβλέψεις αλλαγής τάσης και κλίματος. Πολλά μέρη της Αυστραλίας παρουσιάζουν χαμηλές βροχοπτώσεις τα τελευταία χρόνια, αλλά τα γήινα αρχεία δεν ήταν αρκετά για να εκτιμήσουν αν η ξηρασία μπορεί ακόμα να είναι μέσα σε φυσικά όρια. Η κατάσταση εμφανίζεται τόσο πολύ κακή διότι η δεκαετία του '60 και η δεκαετία του '70 ήταν αρκετά υγρές. Τότε ξεκίνησαν να παίρνουν νερό από τα ποτάμια συστήματα  για τη γεωργία και για να τροφοδοτούν τις πόλεις τους.
Ο υπουργός Γεωργίας της Αυστραλίας τελευταία πρότεινε τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες ως όπλο που θα επιτρέψει στους αγρότες να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, καθώς η ξηρασία αναδεικνύεται σε μείζον πρόβλημα τα τελευταία χρόνια.  Ενώ, ο νέος πρωθυπουργός της Αυστραλίας έχει φέρει στην κορυφή της πολιτικής του ατζέντας το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και αποδέχτηκε τη διεθνή συμφωνία του Πρωτοκόλλου του Κιότο παρά τη διαφωνία της αντιπολίτευσης. Τμήματα της Αυστραλίας πλήττονται από ξηρασία για περισσότερα από επτά συνεχόμενα έτη, μια τάση που περιόρισε δραστικά τις σοδειές και ανάγκασε πολλούς αγρότες να εγκαταλείψουν τη γη τους. Για το σύνολο της Αυστραλίας, το 2007 ήταν το έκτο θερμότερο έτος από το 1910 που άρχισαν να καταγράφονται επίσημα οι θερμοκρασίες. Από το 2001 έως σήμερα η κυβέρνηση έχει καταβάλει σχεδόν τρία δισ. αμερικανικά δολάρια σε αποζημιώσεις και άλλα μέτρα ανακούφισης από την λειψυδρία. Αυτές οι δαπάνες δεν μπορούν να συνεχιστούν επ΄ αόριστον και οι αγρότες σε συνεργασία με την κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσουν ποιες περιοχές μπορούν να υποστηρίξουν βιώσιμη καλλιέργεια, σύμφωνα με το υπουργείο  Γεωργίας. Ένα άλλο μέτρο είναι να μειώσουν το χρόνο που κάνουν ντους ζήτησε η κυβέρνηση της Αυστραλίας από τους κατοίκους πολλών περιοχών, καθώς η ανομβρία που πλήττει τη χώρα δεν έχει προηγούμενο. Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις και η άνοδος της θερμοκρασίας έχουν δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα ξηρασίας και στη δυτική και τη νότια Αυστραλία, στη Βικτώρια και τη Βόρεια Τασμανία. Οι γεωργικές καλλιέργειες είναι σχεδόν κατεστραμμένες και οι ζημιές είναι ανυπολόγιστες. Οι αρχές της Μελβούρνης ζήτησαν από τους κατοίκους της πόλης, να μειώσουν το χρόνο που κάνουν ντους από το μέσο όρο των επτά λεπτών στα τέσσερα για να εξοικονομηθεί νερό, αλλιώς η χώρα θα αντιμετωπίσει τη χειρότερη ανομβρία των τελευταίων 12 χρόνων.
Το πρόβλημα της Αυστραλίας παρουσιάζεται σε πολλά μέρη του κόσμου και όχι μόνο. Και στο νησί μας οι ταμιευτήρες των ΔΕΥΑΚ βρίσκονται στο «κόκκινο», χωρίς  να μελετώνται στρατηγικές και έκτακτα μέτρα για τη κατανάλωση νερού. Η ανάπτυξη του νησιού και η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσουν το πρόβλημα της έλλειψης υδάτινων πόρων. Όσο αναπτύσσεται ανορθόδοξα η τοπική οικονομία, με τα γιγαντιαία ξενοδοχειακά συγκροτήματα τόσο θα μεγαλώνει και η δίψα του τόπου μας. Εκτός από την ποιότητα του νερού που είναι πολύ βασική σε ένα τόπο πολύ σημαντική είναι και η ποσότητα των αποθεμάτων. Η ξηρασία και η έλλειψη νερού δεν έρχεται ξαφνικά όπως μας έδειξε η μελέτη που αφορούσε τα υδάτινα αποθέματα της Αυστραλίας. Πολλοί μιλούν για τις βροχοπτώσεις του τελευταίου διμήνου. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο μέσος όρος βροχόπτωσης του τελευταίου εξαμήνου είναι μόλις 210,96mm ενώ του βόρειου τμήματος της Σαχάρας είναι 100 mm  τον χρόνο. Όταν η γη του νησιού μας πεθαίνει από δίψα. Ποιο μπορεί να είναι το μέλλον του τόπου μας; Οι συνθήκες γίνονται χειρότερες και η ξηρασία μας απειλεί. Το καμπανάκι για το νησί μας έχει ήδη χτυπήσει.
Οι ασχολούμενοι με το νερό πρέπει επιτέλους να το καταλάβουν. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Πρέπει να προσπαθήσουμε να συνειδητοποιήσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τους συμπολίτες μας για τη σημασία  που έχει η σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων.  Η Ουνέσκο σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες καθιέρωσε την έννοια του «αποτυπώματος νερού» (water footprint). Το αποτύπωμα νερού είναι ο δείκτης της ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των διάφορων προϊόντων και καλύπτει τόσο τη διαδικασία παραγωγής όσο και τη μεταφορά των αγαθών. Έτσι, ένα μήλο που ζυγίζει 100 γραμμάρια έχει «αποτύπωμα νερού» 70 λίτρα μέχρι να φτάσει στον καταναλωτή ενώ ένα φλιτζάνι καφές το διπλάσιο- 140 λίτρα. Αντίστοιχα, το αποτύπωμα ενός κιλού κριθαριού υπολογίζεται στα 1.300 λίτρα ενώ η βιομηχανική παραγωγή ενός κιλού κρέατος- μοσχάρι- ξεπερνά τα 15.000 λίτρα.  

Εικόνα -οι βροχοπτώσεις του τελευταίου εξαμήνου  στην Κω

Ο παραπάνω χάρτης δείχνει την Ευρώπη και την δυτική Ασία περίπου 50.000 χρόνια πριν, όταν υπήρχαν οι Νεαντερτάλιοι και οι ελέφαντες της Κω και της Τήλου κυριαρχούσαν στον αιγαιακό χώρο.
Τότε το περίγραμμα της Ευρώπης και της δυτικής Ασίας ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό που είναι σήμερα. Τεράστιες περιοχές στα δυτικά και βορειοδυτικά που είναι τώρα κάτω από τα νερά του Ατλαντικού τότε ήταν ξηρά. Η θάλασσα της Ιρλανδίας και της Βόρειας Θάλασσας ήταν κοιλάδες ποταμών. Πάνω από αυτές τις βόρειες περιοχές υπήρχε  εξάπλωση μεγάλη πολικών πάγων. Αυτό το κάλυμμα πάγου, το οποίο κάλυπτε μεγάλες περιοχές όταν  απέσυρε τις τεράστιες μάζες του νερού από τον ωκεανό, είχε σαν αποτέλεσμα  η στάθμη της θάλασσας να μειωθεί, και στεριές να χαθούν. Τότε το Αιγαίο πέλαγος δεν υπήρχε αλλά υπήρχε μια θαλασσινή λωρίδα που το διέσχιζε κάτι ανάλογο με την τωρινή Αδριατική θάλασσα και που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε σαν Αιγαία θάλασσα. Ο κόσμος των νησιών δεν υπήρχε.
Τότε η περιοχή της Μεσογείου ήταν μάλλον μια μεγάλη πεδιάδα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας, και περιείχε δύο εσωτερικές θάλασσες αποκομμένες από τον ωκεανό. Το κλίμα αυτής της λεκάνης της Μεσογείου ήταν ίσως κρύο εύκρατο. Τότε, η περιοχή στα νότια της Σαχάρας δεν ήταν έρημος, αλλά μια πλούσια σε νερό και εύφορη χώρα.
Μεταξύ των πάγων στο βορρά και τις Άλπεις και την κοιλάδα της Μεσογείου προς τα νότια το κλίμα άλλαζε από κρύο σε πιο ήπιο και στη συνέχεια γινόταν και πάλι κρύο την τέταρτη Παγετώδη περίοδο. Στην μεγάλη πεδιάδα της Ευρώπης, υπήρχε μια διαφορετική πανίδα. Καταρχάς υπήρχαν ιπποπόταμοι, ρινόκεροι, μαμούθ, και ελέφαντες ενώ η τίγρης βρισκόταν ήδη προς εξάλειψη. Οι παγετώνες βρίσκονταν πιο νότια στο μέγιστο της τέταρτης παγετώδους ηλικίας (περίπου 50.000 χρόνια πριν), μέχρι να υποχωρήσουν και πάλι. Στην προηγούμενη φάση, δηλαδή κατά τη τρίτη μεσοπαγετωνική περίοδος, ορισμένες μικρές ομάδες ατόμων (άνθρωπος Neanderthalensis) και πιθανώς ο Eoanthropus μετακινιόντουσαν και ζούσαν  μην αφήνοντας ίχνη από την παρουσία τους. Χρησιμοποίησαν πιθανώς ποικιλία από ξύλινα μέσα, κατόπιν εφάρμοσαν την γνώση τους στην πέτρα. Δεδομένου ότι ο καιρός ήταν πολύ κρύος και στο μέγιστο της δριμύτητάς του, οι Νεαντερτάλιοι, ήδη φαίνονταν εξοικειωμένοι  με τη χρήση της φωτιάς και προσπαθούσαν να προστατευθούν  μέσα σε σπηλιές-όπου άφησαν αρκετά από τα ίχνη τους. Έως τώρα ήταν εξοικειωμένοι να κάθονται οκλαδόν στην ύπαιθρο κοντά στη φωτιά, και κοντά σε περιοχές με νερό. Αλλά ήταν αρκετά ευφυείς για να προσαρμοστούν στους νέους και σκληρότερους όρους της τέταρτης παγετώδους ηλικίας. Για να κατοικήσει αυτή την περίοδο στις σπηλιές έπρεπε να εκδιώξει το λιοντάρι και την ύαινα από εκεί. Πιθανώς τα πρώτα άτομα δεν πήγαν βαθειά στις σπηλιές, επειδή δεν είχαν κανένα μέσο. Ίσως έφραξαν τα στόματα των σπηλαίων. Το μόνο διαθέσιμο φως τους  στα σπήλαια  πρέπει να ήταν οι φανοί.
Νεαντερτάλιοι δεν βρέθηκαν στο νησί της Κω αφού ποτέ δεν έχει γίνει παλαιοανθρωπολογική μελέτη και συστηματική έρευνα. Ίσως κάποτε να αποδειχτεί η παρουσία τους στην περιοχή μας.
 
Φωτογραφία-Σύγκριση κρανίου Νεαντερτάλιου με τον σημερινό άνθρωπο

Σχεδόν μη αναστρέψιμη είναι, πλέον, η άνοδος κατά 1-2 μέτρα της στάθμης της θάλασσας. Η ουσία του προβλήματος της στάθμης της θάλασσας είναι ότι, από τη στιγμή που θα αρχίσει, η άνοδος είναι πρακτικά μη αναστρέψιμη, ακόμη και αν φθάσουμε σε μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η καλύτερη εξέλιξη είναι να ανέρχεται, μετά τη σταθεροποίηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, με σταθερό ρυθμό "για τους επόμενους αιώνες" η στάθμη της θάλασσας, και να μην επιταχύνεται αυτός ο ρυθμός. Όμως, ακόμη κι αν περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου, θα εξακολουθούμε να έχουμε άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά δύο μέτρα τους επόμενους αιώνες, εξέλιξη η οποία θα οδηγήσει στην εξαφάνιση ορισμένων νησιωτικών περιοχών. Η πλέον αισιόδοξη κάνει λόγο για άνοδο κατά ένα μέτρο της στάθμης αυτόν τον αιώνα στην περίπτωση αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου, και κατά έως και πέντε μέτρα μέσα στα επόμενα τριακόσια χρόνια.
Ένα, από τα μέρη που θα πληγούν ιδιαίτερα εκτός από την Κω που ήδη σας ανέφερα με προηγούμενο άρθρο μου, θα είναι και το νησί της Ρόδου. Η παραλιακή ζώνη της πόλεως, θα βιώσει έντονα τις αρνητικές συνέπειες της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Ένα λυπηρό σενάριο που όμως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε παίρνοντας μέτρα από τώρα.
Τα δεδομένα του χάρτη προέρχονται από την ΝΑΣΑ. Πρόκειται για το σενάριο κατά το οποίο η στάθμη της θάλασσας ανέβει κατά 1 μέτρο

Είχε ελέφαντες η Τήλος; δυσπιστεί κανείς διαβάζοντας τον τίτλο. Και όμως, είχε και ήταν οι τελευταίοι ελέφαντες στην Ευρώπη. Εάν πάμε 50.000 χρόνια πίσω, θα δούμε ελέφαντες στη Τήλο. Το ύψος τους υπολογίζεται πως έφτανε στα 120-150 εκατοστά. Τα απολιθώματα που βρέθηκαν στο σπήλαιο Χαρκαδιό, κείτονταν μέσα σε στρώματα σκόνης. Ήταν 3.500 χρόνια πριν, όταν κανένας ελέφαντας δεν απέμεινε στην Τήλο.
Για τους ενδημικούς ελέφαντες της Τήλου προτάθηκε το νέο επιστημονικό όνομα Elephas tiliensis n. sp. Το νέο είδος βασίζεται στο γεγονός ότι οι ελέφαντες της Τήλου δεν ήταν ποτέ δυνατόν να αποτελούν μέρος του πληθυσμού του Elephas falconeri από την Σικελία ή άλλου πληθυσμού ενδημικών ελεφάντων, δεδομένου ότι ελέφαντες της Τήλου έζησαν πλήρως απομονωμένοι από κάθε άλλο ενδημικό ελέφαντα της Μεσογείου. Οι ελέφαντες της Τήλου  είναι αρκετά πιο μεγαλόσωμοι από τα μικρότερα είδη της Σικελίας (Elephas falconeri), της Κρήτης (Elephas creticus) και της Κύπρου (Elephas cypriotes) σύμφωνα με τις λεπτομερείς συγκρίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα. Οι ελέφαντες της Τήλου δεν απέκτησαν ποτέ τις διαστάσεις των μεγαλύτερων ενδημικών ελεφάντων της Σικελίας (Elephas mnaidriensis) και της Κρήτης (Elephas creutzburgi και Elephas chaniensis). Η μορφολογική μελέτη του νέου είδους έχει αποκαλύψει ένα είδος με πολυάριθμες αλλαγές που αφορούν στο μετακρανιακό υλικό και επιτρέπουν την περιγραφή ενός πολύ ευκίνητου ζώου καλά προσαρμοσμένου στο νησιωτικό περιβάλλον με πολύ καλές δυνατότητες κίνησης στο τραχύ έδαφος. Η εξαφάνιση του Elephas tiliensis κατά το Ολόκαινο  είναι αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων περιβαλλοντικής πίεσης που προκλήθηκε από τις κλιματικές αλλαγές, τη μείωση της έκτασης του νησιού εξαιτίας της ευστατικής ανόδου της στάθμης της θάλασσας μετά το τελευταίο θερμοκρασιακό ελάχιστο αλλά και της ηφαιστειότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Ο Elephas tiliensis n. sp. είναι ο τελευταίος ενδημικός ελέφαντας της Μεσογείου και της Ευρώπης. Ήταν ελέφαντας μικρών έως μέσων διαστάσεων τουλάχιστον 50% ή ακόμη πιο μικρόσωμος από τον πιθανό προγονό του, τον ηπειρωτικό Elephas (Palaeoloxodon) antiquus.  Η εξέλιξή τους σε νάνο ελέφαντες οφείλεται στο ακόλουθο γεγονός. Όταν αυτά τα θηλαστικά απομονώθηκαν για αρκετό χρονικό διάστημα στο νησί, μετατράπηκαν σε νάνες μορφές. Οι μεταβολές αυτές στο μέγεθός τους οφείλονται στο ιδιόμορφο νησιωτικό περιβάλλον με τα εξής χαρακτηριστικά: περιορισμένη τροφή, ορεινό έδαφος, αδυναμία ανταλλαγής γενετικού υλικού, απουσία σαρκοφάγων ειδών, κάλυψη του νησιού με ηφαιστειακό υλικό κ.λπ. 
Οι ελέφαντες της Τήλου έζησαν το διάστημα από 50.000 έως και 4.000-3.000 χρόνια πριν. Δεν γνωρίζουμε αν ό άνθρωπος ποτέ συνάντησε και κυνήγησε τον Elephas tiliensis, ωστόσο, οι ελέφαντες της Τήλου μπορεί να εξαφανίστηκαν όμως έχουν κάτι να μας διδάξουν: το πόσο σημαντικό είναι το περιβάλλον για όλα τα έμβια όντα.
 
Φωτογραφία απο τον Elephas falconeri της Σικελίας. Οι ελέφαντες της  Τήλου ήταν λίγο μεγαλύτεροι από αυτους σε διαστάσεις