Το πόσιμο νερό στην ''Ανθρωπόκαινο'' συχνά αντιμετωπίζεται από μεγάλη μερίδα κατοίκων του νησιού ως συνεχώς ανανεούμενο και πρακτικά ως ανεξάντλητο, κάτι το οποίο είναι ολέθριο λάθος, καθώς η ανανέωση των υδάτινων αποθεμάτων γίνεται με πιο αργό ρυθμό από την κατανάλωση.
Το νερό που ξοδεύουμε εμείς οι ''φιλοξενούμενοι'' της κωακής γης (συμπεριλαμβάνονται τα φυτά κ' τα ζώα) αποτελεί μέρος ενός ενιαίου υδρογεωλογικού κύκλου που έχει να κάνει με όλο το νησί. Όσο η παροχή και η χρήση του εξισορροπείται τόσο ο υδρογεωλογικός κύκλος θα παραμένει ζωντανός και θα συντηρεί την ζωή στο νησί.
Το τελικό τμήμα του ακούραστου κύκλου είναι αυτό των υπόγειων νερών. Το νερό που δεν εξατμίζεται ή δεν απορρέει από τις βροχοπτώσεις κατεισδύει στο έδαφος και προστίθεται στις υπόγειες αποθήκες του νησιού. Από αυτό θα πρέπει να ''ξεδιψάσει'' όχι μόνο η τωρινή αλλά και οι μελλοντικές γενιές αφού πολύ συχνά έρχονται περίοδοι με λιγοστές βροχοπτώσεις που δημιουργούν τρομερές ξηρασίες.
Το υπόγειο νερό αποτελεί το μοναδικό πόσιμο υδατικό πόρο μας αφού τροφοδοτεί το αντλούμενο από τις γεωτρήσεις. Από την άλλη πλευρά ένα μέρος του υπόγειου νερού επιστρέφει στην επιφάνεια ή στους κλάδους του υφισταμένου υδρογραφικού δικτύου με την μορφή πηγών.
Οι περισσότερες πηγές παρουσιάζουν διακύμανση της παροχής τους και είναι λογικό αυτό αφού πρόκειται για φυσικά συστήματα που υπόκεινται στους νόμους της μεταβολής&φθοράς αλλά και στην ένταση του εμπλουτισμού.
Ο φυσικός εμπλουτισμός μιας πηγής κυμαίνεται από κάποια λεπτά της ώρας έως κ' χρόνια και σχετίζεται με τις εν δυνάμει γεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες. Όταν σταματήσει ο εμπλουτισμός τότε παύει να υφίσταται η πηγή& εξαφανίζεται κάτι το οποίο έχει παρατηρηθεί σε πολλές πηγές του νησιού -έχουν μετατραπεί από μόνιμης σε προσωρινής ροής ή ακόμη έχουν εντελώς στερέψει.
Ωστόσο, στο Μοναστήρι της Κεφάλου μία ψυχρή φυσική πηγή σε μία περιοχή με πλούσια βλάστηση,το κρυστάλλινο τρεχούμενο & πόσιμο νερό, έχει ξεφύγει από αυτόν τον γενικό κανόνα. Για καλή μας τύχη, ρέει εδώ και καιρό από ένα θολωτό κτίσμα προς μία ειδικά κατασκευασμένη δεξαμενή. Συναντάται στη ρεματιά του Ρ. Μοναστήρι(μήκους περίπου 2,76χλμ), που πηγάζει από τα υψώματα Κοτζιά Λαγκάδι τα οποία απαντούν βορειοανατολικά της πηγής.
Την τοποθεσία αποκαλούσαν οι Ιταλοί ως Fagno, μία φιορεντίνικη λέξη που ίσως σημαίνει χαριτωμένο(τπν. αχαρακτήριστο).Η πηγή, επιφανειακής προέλευσης ,είναι καταγεγραμμένη στους ιταλικούς κτηματολογικούς χάρτες και σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων ρέει όλα αυτά τα χρόνια χωρίς να παρουσιάζει διακύμανση στην παροχή της. Η σταθερή παροχή & μόνιμη ροή της αποτελεί μια ασφαλή ένδειξη της υδροφορίας της περιοχής. Πιθανόν να αποστραγγίζει εκτεταμένο υδροφόρο γι' αυτό δίνει νερό όλο τον χρόνο.
Κατά την επίσκεψη μου στις 11/1/2014 μετρήθηκε περίπου στους 17,7 βαθμούς Κελσίου με ph(πεχά) περίπου 7,7(ουδέτερο προς ελαφρώς αλκαλικό υδατικό διάλυμα). Όσο παράξενο κι αν ακούγεται είναι μία ''αστείρευτη'' πηγή κάτι σπάνιο για το νησί η οποία προς το παρόν έχει ''ξεφύγει'' από τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες υδροδότησης των κατοίκων της κοινότητας.
Συνήθως οι πηγές με σημαντικό μέγεθος παροχής βρίσκονται σε καρστικές και ηφαιστειακές περιοχές. Τα εδάφη της πηγής απαρτίζονται από ιζηματογενή πετρώματα που δημιουργήθηκαν σε αρχαίες αβαθείς θάλασσες πριν από 11,6 -5,3 εκ. χρόνια και έχουν πληρωθεί με πιο πρόσφατο ηφαιστειακό υλικό.
Οι μαργαικοί ασβεστόλιθοι, οι ασβεστόλιθοι και οι ψαμμίτες της περιοχής είναι ικανοί να αποθηκεύουν και να μεταβιβάζουν σημαντικές ποσότητες νερού. Η ύπαρξη της πηγής οφείλεται στην καλή υδρογεωλογική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών και είναι πολύ πιθανόν το ρήγμα της Δρακότρυπας να έχει βάλει το χεράκι του.
Πρόκειται όχι για μία αλλά για δύο μόνιμες πηγές που αποστραγγίζουν πλούσιο υδροφορέα και δίνουν νερό όλο τον χρόνο.
Η δεύτερη πηγή, στις Καστανιές όπως αποκαλούν την τοποθεσία οι ντόπιοι, βρίσκεται 300 μέτρα περίπου πιο νοτιοδυτικά στην ίδια ρεματιά , αλλά δεν έχει καταγραφεί στα ιταλικά αρχεία γεγονός που ίσως υποδηλώνει πιο πρόσφατη ενεργοποίηση της αν και οι παλιοί ισχυρίζονται την ύπαρξη της εδώ και πολλά χρόνια. Είναι πολύ πιθανόν και αυτή η πηγή να τροφοδοτείται από τον ίδιο ταμιευτήρα υπόγειου νερού αφού έχει τα ίδια φυσικά χαρακτηριστικά. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι πρόκειται για καρστικές πηγές μεγάλης παροχής σε πετρώματα σημαντικής υδροπερατότητας που μαρτυρούν ύπαρξη σπουδαίου ελεύθερου υδροφόρου ορίζοντα μεγάλης υδραυλικής αγωγιμότητας.
Αναμφίβολα πρόκειται για σημαντικές πηγές .Οι πηγές στο Μοναστήρι και στις Καστανιές ακόμη υπάρχουν όχι επειδή τροφοδοτούνται από έναν πλούσιο υδροφορέα αλλά επειδή ο πλησιέστερος οικισμός βρίσκεται πολύ μακριά. Οι φυσικοί πόροι δεν είναι αστείρευτοι ,αν οι συγκεκριμένες πηγές υδροδοτούσαν κάποιο οικισμό να είστε βέβαιοι ότι θα είχαν στερέψει.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούμε περισσότερο νερό από ότι χρειαζόμαστε για να παραμείνουμε ζωντανοί. Η πολυτέλεια του άφθονου τρεχούμενου νερού στο σπίτι μας είναι μία ουτοπία. Οι καθημερινές μας συνήθειες είναι πολυδάπανες σε ότι αφορά το νερό. Μαγειρεύουμε , πλυνόμαστε, ποτίζουμε το γρασίδι, αντλούμε υπόγεια νερά για το κλιματιστικό μας και κάνουμε τόσα άλλα , όμως αποφεύγουμε κάτι το πολύ βασικό, να δημιουργήσουμε μελλοντικά αποθέματα εξοικονομώντας νερό για τις δύσκολες περιόδους που μας περιμένουν.
Ο τουρισμός, η γεωργία και οι οικιακές μας ανάγκες ευθύνονται για την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού. Όμως , η μεγάλη ζήτηση πρέπει να συνοδεύεται με προγράμματα διατήρησης και διαχείρισης του. Οι τεχνικές αφαλάτωσης ακόμη δεν αποδίδουν, είναι ανθρωποκεντρικές και δεν αφορούν τον ενιαίο κύκλο του νερού που απευθύνεται σε όλα τα όντα του νησιού. Έχουμε εγκαταλείψει τις ήπιες τεχνικές επιφανειακής άρδευσης & ύδρευσης ,ενώ οι ανάγκες για νερό αυξάνονται, επειδή πιστεύουμε ότι το νησί είναι πλούσιο σε υδατικά αποθέματα και ότι θα το έχουμε για πάντα.
Η αλόγιστη κατανάλωση, η ρύπανση των νερών και η κλιματική αλλαγή, το πολύ μέσα στις δύο επόμενες γενιές θα εξαναγκάσει τους κατοίκους του νησιού να υποστούν ένα ακόμη πιο επώδυνο μνημόνιο, της φύσης. Αρκετοί ίσως μεταναστεύσουν (ως περιβαλλοντικοί μετανάστες)λόγω έλλειψης αναγκαίων μέτρων και υπεύθυνων πολιτικών διατήρησης και διαχείρισης του νερού κάτι το οποίο έχει συμβεί σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Η πηγή ''φάντασμα'' με μόνιμη παροχή στο Μοναστήρι(όσο κ' στις Καστανιές) είναι από τις λίγες που έχουν απομείνει στο νησί και μας χτυπάνε το καμπανάκι, ενώ μας ψιθυρίζουν ότι τα δώρα της φύσης δεν είναι διαρκή, απεριόριστα και αστείρευτα .

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον μελισσοκόμο Ανθούλη Χαράλαμπο για την συντροφιά, τις υποδείξεις/πληροφορίες και την αμέριστη βοήθεια του.
2.Γεωλογικός Χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
3.Υδρογεωλογία- Γ. Καλλέργης
4.Τοπωνύμια και ονοματικά της Ν.Κω- Μ.Σκανδαλίδη

Στις 11 Μαρτίου 2011 ένας σεισμός μεγέθους 9.0R ,ανοικτά των ακτών της Ιαπωνίας δημιούργησε ένα τσουνάμι. Η ακολουθία των ωκεάνιων κυμάτων αμέσως διαδόθηκε στις ακτές με κύματα που ξεπέρασαν τα 10 μέτρα. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να ήταν η απόλυτη καταστροφή. Όμως τα προηγμένα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης τσουνάμι προστάτευσαν τους Ιάπωνες από τα φονικά κύματα.
Πριν από 3 χρόνια οι ήχοι από σειρήνες ενημέρωσαν και προειδοποίησαν για το επερχόμενο τσουνάμι. Οι κάτοικοι γνώριζαν ότι ένα κύμα -δολοφόνος ήταν έτοιμος να κτυπήσει. Οι σειρήνες, ωστόσο, είναι μόνο ένα μικρό μέρος από τα εξελιγμένα συστήματα προειδοποίησης που έπαιξαν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην Ιαπωνία αλλά και στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια του τσουνάμι του Ειρηνικού Ωκεανού το Μάρτιο του 2011.
Τα περισσότερα τσουνάμι δημιουργούνται από ένα υποθαλάσσιο σεισμό. Ευτυχώς, η Ιαπωνία έχει ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα έγκαιρης σεισμικής προειδοποίησης στον κόσμο. Ανιχνεύει τις δονήσεις, υπολογίζει το επίκεντρο, και στέλνει προειδοποιήσεις από τους περίπου 1000 σεισμογράφους που είναι διάσπαρτοι σε όλη τη χώρα.
Η Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ιαπωνίας εκδίδει τις προειδοποιήσεις και στέλνει ειδοποιήσεις σε τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, στο Διαδίκτυο, και στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Όταν εκδηλώθηκε το χτύπημα του Εγκέλαδου- 80 μίλια από τις ακτές, οι προειδοποιήσεις δημιουργήθηκαν σε περίπου 3 δευτερόλεπτα.
Οι προειδοποιήσεις τσουνάμι έφθασαν 3 λεπτά αργότερα. Αυτές χρειάζονται περισσότερο χρόνο επειδή εμπλέκονται πιο σύνθετοι υπολογισμοί, και πρέπει να κάνουν χρήση στοιχείων που προέρχονται από τα βάθη του ωκεανού. Δεδομένου ότι τα πρώτα κύματα του τσουνάμι χτύπησαν τις ακτές εντός 20 λεπτών, η έγκαιρη προειδοποίηση βοήθησε αρκετούς κατοίκους για να φτάσουν σε μια ασφαλή περιοχή.
Ενώ ο σεισμός έστειλε το ισχυρότερο μέρος του τσουνάμι προς τα δυτικά, προς την Ιαπωνία, ένα τμήμα του κατευθύνθηκε επίσης προς ανατολικά στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Αυτόματα προειδοποιήσεις εκδόθηκαν από το κέντρο προειδοποίησης τσουνάμι του Ειρηνικού,το οποίο το διαχειρίζεται το NOAA(Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Αμερικής) στη Χαβάη.
Το NOAA διατηρεί ένα μεγάλο δίκτυο με σημαντήρες με υποθαλάσσιους αισθητήρες που έχουν τοποθετηθεί σε στρατηγικά σημεία στις σεισμογενείς ζώνες του Ειρηνικού. Αυτό το σύστημα συλλέγει ωκεάνια δεδομένα ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη τσουνάμι.
Στις 11 Μαρτίου, μόλις 25 λεπτά μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου, ο πρώτος σταθμός σημαντήρα κατέγραψε το τσουνάμι και αναμετέδωσε τις πληροφορίες στη Χαβάη.
Επιστήμονες χρησιμοποίησαν αυτά τα δεδομένα για να τρέξουν επιστημονικά μοντέλα προσομοίωσης και έκαναν προγνώσεις και από τα αποτελέσματα της έρευνας τους βγήκαν οι προειδοποιήσεις οι οποίες σε μηδαμινό χρόνο εκδόθηκαν στα διάφορα έθνη του Ειρηνικού Ωκεανού. Από εκεί, τα τοπικά μέσα έκτακτης ανάγκης και οι διαχειριστές τους αποφάσισαν ποιες ενέργειες ήταν σκόπιμο να ακολουθήσουν για τη δημόσια ασφάλεια.
Ο σεισμός και το τσουνάμι κατέστρεψε την ακτογραμμή της Ιαπωνίας, προκαλώντας ζημιές που θα χρειαστούν χρόνια ακόμη για την πλήρη αποκατάσταση. Ενώ εμείς δεν μπορούμε να εμποδίσουμε αυτές τις δυνάμεις της φύσης από να συμβούν, τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης μπορεί να μας προετοιμάσουν για τους κινδύνους και να μας βοηθήσουν σε αυτό τον άνισο αγώνα.


Γεωδίφης

Πηγή- NOAA