Γεωδίφης
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΓΑΙΑ
  • ΚΩΙΑ
  • NEA
  • ΘΕΜΑΤΑ
  • ΦΛΥΑΡΙΕΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Oρυκτό της «τηλεόρασης»

28/4/2012

 
 Ουλεξίτης( στα αγγλικά Ulexite) είναι ενυδατωμένο υδροξείδιο βορικών αλάτων ασβεστίου νατρίου. Είναι ένα δομικά σύνθετο ορυκτό, με μια βασική δομή που περιέχει αλυσίδες νατρίου, νερού και υδροξειδίου. Οι αλυσίδες συνδέονται από πολύεδρα ασβεστίου, νερού, υδροξειδίου και οξυγόνου και μεγάλες μονάδες βορίου. Είναι επίσης γνωστό ως ορυκτό της τηλεόρασης ( rock TV) λόγω των ασυνήθιστων οπτικών χαρακτηριστικών  του. Ονομάστηκε από τον Γερμανό χημικό Γκέοργκ Λούντβιχ lex (1811-1883) που το ανακάλυψε για πρώτη φορά.
  Οι ίνες του ulexite λειτουργούν ως οπτικές ίνες, μεταδίδοντας το φως σε σατινέ άσπρες στρογγυλευμένες κρυστάλλινες μάζες ή παράλληλες ίνες. Οι φυσικές ίνες του ulexite κατευθύνουν το φως κατά μήκος των αξόνων τους, από την εσωτερική αντανάκλαση.
   Όταν ένα κομμάτι ulexite κόβεται με επίπεδες επιφάνειες γυαλισμένες ίνες, θα εμφανίσει μια εικόνα όπως αυτή που φαίνεται στις παραπάνω φωτογραφίες. Έχει πραγματικά αξιοσημείωτες οπτικές ιδιότητες, όπως αποδεικνύουν οι φωτογραφίες που σας παραθέτω. Προσωπικά, πιστεύω ότι οι εικόνες που παράγονται από τον ulexite είναι ακόμη πιο διασκεδαστικές και ενδιαφέρουσες από τις διπλές εικόνες που προκαλούνται από την  διάθλαση σε ασβεστίτη.
  Που βρίσκονται; Σε εβαποριτικές εμφανίσεις ως τούφα ινωδών κρυστάλλων. Έχει παρατηρηθεί στην Καλιφόρνια , Νεβάδα , στην Χιλή , και το Καζακστάν. Ο εβαπορίτης είναι ιζηματογενές πέτρωμα, μη κλαστικό, τα συστατικά του οποίου έχουν καταβυθιστεί κατά την εξάτμιση ενός υδατικού διαλύματος. Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους σχηματισμού ενός εβαπορίτη είναι με την εξάτμιση μιας ποσότητας αλμυρού νερού που έχει εγκλειστεί σε μια κοιλότητα.  Οι πιο συνηθισμένοι είναι το αλάτι , ο γύψος και ο ανυδρίτης. Οι εβαπορίτες έχουν μεγάλη οικονομική σημασία υπάρχουν στο Στάσφουρτ (Γερμανία), στο νότιο Ντάραμ (Αγγλία), στην Αριζόνα, το Νιου Μέξικο (ΗΠΑ) κ.α.Στην Ελλάδα εβαποριτικές εμφανίσεις απαντώνται στην Κρήτη, στις περιοχές Πρέβεζας ,Μεσσολογίου(προέρχονται από την κρίση αλατότητας της Μεσογείου),Πελοπόνησο,Κάρπαθο,Κέρκυρα κά. Οι εβαπορίτες συνδέονται, με την εμφάνιση πετρελαίου.

Γεωδίφης

Πηγές-Βικιπαίδεια, Evelyn Mervine,Εγκυκλοπαίδεια Δομή
   

Η σεισμική ακολουθία του 1966 & το φράγμα των Κρεμαστών

26/4/2012

 
Τα φράγματα από τη μια παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια και ως ένα βαθμό προστατεύουν τους υδάτινους πόρους ωστόσο μπορούν από την άλλη να προκαλέσουν εκτός από την  υποβάθμιση του περιβάλλοντος και σεισμούς .
Παγκοσμίως υπάρχουν πάνω από 100 εξακριβωμένες περιπτώσεις σεισμών που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι προκλήθηκαν από την ύπαρξη φραγμάτων. Η σοβαρότερη περίπτωση είναι ο σεισμός μεγέθους 7.9R της Sichuan τον Μάιο του 2008, που σκότωσε περίπου 80.000 ανθρώπους και έχει συνδεθεί με την κατασκευή του Φράγματος Zipingpu .Ανάλογο περιστατικό συνέβη και στην χώρα μας ευτυχώς με λιγότερα θύματα.
Ανάμεσα στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας βρίσκεται η λίμνη Κρεμαστών Πρόκειται για την μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδος  με  χωρητικότητα 4.700.000.000 m³ νερού. Δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ το 1965. Το έργο ήταν το ψηλότερο χωμάτινο φράγμα της Ευρώπης και αποτελεί σπουδαίο επίτευγμα για την Ελλάδα, γιατί έλυσε πολλά προβλήματα εξηλεκτρισμού της χώρας.  
Το φράγμα των Κρεμαστών έχει ύψος 153 μέτρα και κατασκευάστηκε σε ένα στένωμα της κοίτης του Αχελώου- από την συσσώρευση υδάτινων όγκων των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Τρικεριώτη και Ταυρωπού- στο σημείο όπου λέγεται ότι ο θρυλικός Κατσαντώνης πήδησε από τη μια όχθη στην άλλη, καθώς τον κυνηγούσαν οι Τούρκοι .
Για την κατασκευή του φράγματος  έγιναν πολλές μελέτες. Η πρώτη έρευνα για το φράγμα έγινε μεταξύ του 1918-1921 από τους μηχανικούς Sehn και Dubois, έναν Ελβετό και ένα Γάλλο, για λογαριασμό του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
Πριν γίνει το έργο, το έδαφος της περιοχής ήταν πολύ γόνιμο, με πολλές καλλιέργειες. Ωστόσο, όπως συμβαίνει σε παρόμοιες περιπτώσεις για την κατασκευή του  έπρεπε όχι μόνο να θυσιαστούν  οι παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής αλλά και οι κάτοικοι έπρεπε να μετακομίσουν σε γειτονικές πόλεις ή σε αστικά κέντρα έναντι αποζημίωσης. Λέγεται ότι πολλοί δεν ήθελαν να φύγουν από τις κατοικίες  τους και η  διοίκηση του έργου τους το επέβαλλε.
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι  πάνω από 15 χωριά και οικισμοί "θα πνιγούν", και έτσι πράγματι έγινε. Η κατασκευή του φράγματος είχε ως συνέπεια τη δημογραφική αλλοίωση της ευρύτερης περιοχής, καθώς παλιοί οικισμοί έσβησαν οριστικά και σημαντικό μέρος του πληθυσμού μετακινήθηκε σε άλλες περιοχές.
Όπως θα δείτε στο γεωλογικό σκαρίφημα που παραθέτω ,το έργο έγινε σε μία σεισμικά ενεργή περιοχή ζωσμένη από ρήγματα .Η ευρύτερη  περιοχή αποτελείται από ασβεστόλιθους ισχυρά τεκτονισμένους και πολυπτυχωμένους που κατά θέσεις εναλλάσσονται  με κερατόλιθους ,σχιστοψαμμίτες και φλύσχη(έναν επίφοβο γεωλογικό σχηματισμό σε κατολισθήσεις).
Την 5η Φεβρουαρίου  1966 εκδηλώθηκε  ένας σεισμός μεγέθους 6.2R με επίκεντρο την Μαυρομάτα –κοντά στην λίμνη των Κρεμαστών- ο οποίος σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε περίπου 60.Οι κατολισθήσεις που συνόδευσαν την σεισμική δόνηση προκάλεσαν ζημιές στην Ευρυτανία όπου καταστράφηκαν περίπου 750 σπίτια ενώ 7050 σπίτια έπαθαν μη επισκευάσιμες βλάβες . Πριν και μετά από τον κύριο σεισμό προηγήθηκαν προσεισμοί (μεγαλύτερος 4.7R) και μετασεισμοί(μεγαλύτερος 5.3R)
Η σεισμική ακολουθία ξεκίνησε μετά την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος των Κρεμαστών στον ποταμό Αχελώο. Μελέτη έδειξε ότι ο  αριθμός των σεισμών συσχετίζεται με την φόρτωση της τεχνητής λίμνης. Οι σεισμική δραστηριότητα ήταν τόσο έντονη που έγινε αναφορά του φαινόμενου στη διεθνή βιβλιογραφία.
Σε αυτό το φράγμα σήμερα υπάρχουν εγκατεστημένες 4 μονάδες παραγωγής ρεύματος με συνολική ισχύ 440 MW. Στις όχθες του ποταμού, έχει τοποθετηθεί μεγάλη υδροηλεκτρική εγκατάσταση με σήραγγα εκτροπής (για όσο νερό δε χρειάζεται ή απειλεί να πλημμυρίσει την περιοχή) με διάμετρο 12,5 μέτρα και μάκρος 808 μέτρα. Ο υδροηλεκτρικός σταθμός λειτουργεί με στροβιλοκινητήρες. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τις μακροχρόνιες συνέπειες από την λειτουργία ενός φραγμάτος, ειδικά  όταν το κλίμα διαρκώς μεταβάλλεται. Ποια θα είναι η επίδραση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή;

Γεωδίφης

Πηγές
1.Νίκος Τσαβαλιάς        
2.«Atlas of isoseismal maps for strong shallow earthquakes in Greece and surrounding area (426BC – 1995)», Papazachos B.C., Papaioannou Ch. A., Papazachos C.B., Savvaidis A.S. (1997)
3. «Οι σεισμοί της Ελλάδας», των Παπαζάχου Β. & Παπαζάχου Κ. (2003)
4.Βικιπάιδεια
5.ΕΤ3
6.Σεισμοτεκτονικός χάρτης Ελλάδας,ΙΓΜΕ

Τα σπήλαια της Καλύδνης

23/4/2012

 
Picture
Στον Όμηρο η Κάλυμνος είναι γνωστή με την ονομασία «Καλύδναι» και αναφέρεται ότι έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο μαζί με τα νησιά της Νισύρου, Καρπάθου ,Κάσου και Κω με 30 τριήρεις κάτω από την καθοδήγηση των γιών του Θεσσαλού (Φείδιππος & Αντιφος).Ερείπια από τα πελασγικά χρόνια δείχνουν ότι οι κάτοικοι της Καλύμνου ήσαν Κάρες. Στους περσικούς χρόνους το νησί βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία της βασίλισσας Αρτεμισίας της Αλικαρνασσού.
Η θάλασσα υπήρξε από παλιά το κυρίαρχο στοιχείο ζωής του νησιού και δεν είναι τυχαίο που μαζί με την Χάλκη και την Σύμη ήταν τα κύρια φυτώρια σφουγγαράδων του Αιγαίου. Όμως το νησί με το έντονο και νησιώτικο χρώμα το οποίο φημίζεται  για την αγάπη των κατοίκων του προς την θάλασσα , τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει διάσημο και για κάτι άλλο. Για το άγριο τοπίο της  με τα επιβλητικά βουνά  που προσφέρεται για αναρρίχηση και περιπατητικές διαδρομές 
Η παρουσία σπηλαίων, βαθιών χαραδρών και ορεινών όγκων είναι έντονη σε όλη την επιφάνεια του νησιού.Περίπου 50 μικρά και μεγαλύτερα χερσαία σπήλαια, υπάρχουν στο νησί. Τα πιο γνωστά από αυτά, είναι: του Δία(Κεφάλα), τα Σκάλια, οι Επτά Παρθένες, τον Δασκαλιό και ο Κολωνόσπηλος. Σε ορισμένα από αυτά βρέθηκαν λείψανα νεολιθικής εποχής. Τα σπήλαια  της Καλύμνου ανάλογα με την μορφολογία τους χαρακτηρίζονται σε «οριζόντια», δηλαδή τα πιο προσβάσιμα, τα «σπηλαιοβάραθρα» τα οποία δεν είναι τόσο εύκολα προσβάσιμα και τα «υποθάλασσια» σπήλαια.
Το νησί  σε γενικές γραμμές αποτελείται από σχιστοψαμμίτες (περίπου 400 εκ. χρόνων), ανθρακικά πετρώματα (ασβεστόλιθοι& δολομίτες 200-140 εκ.χρόνων), από νεογενή ιζήματα (25-5 εκ.ετών),από ηφαιστειακούς τόφφους που προέρχονται από την μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη της Κω(συνέβη πριν από 161.000 χρόνια) και από χαλαρά πετρώματα (ηλικίας 10.000 χρόνων).
Η Κάλυμνος θα μπορούσε να ονομαστεί ως το «νησί του ασβεστόλιθου» αφού το μεγαλύτερο τμήμα του αποτελείται από αυτό το ιζηματογενές πέτρωμα. Τα περισσότερα σπήλαια του νησιού διανοίχτηκαν σε ασβεστόλιθο και πολλά από αυτά έχουν ήδη χαρτογραφηθεί από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία.
Ο ασβεστόλιθος  της Καλύμνου  δημιουργήθηκε σε έναν θαλάσσιο χώρο όπου πριν από εκατ. χρόνια κυριαρχούσε- χαμένη σήμερα- μία υποθαλάσσια οροσειρά (ύβωμα) στον Αιγαιακό χώρο. Σήμερα αυτή η οροσειρά  ονομάζεται «Πελαγονική» από τους γεωεπιστήμονες. Τα πετρώματα των σπηλιών φέρουν σημάδια από το μακρύ γεωλογικό παρελθόν τους και για τον λόγο αυτό είναι έντονα τεκτονισμένα 
Οι σπηλιές από ασβεστόλιθο διαμορφώνονται  από τα νερά βροχής και την διάβρωση. Όπως νερό της βροχής πέφτει μέσω της ατμόσφαιρας, απορροφά το CO2, δημιουργώντας ανθρακικό οξύ. Αυτό το ελαφρώς όξινο βρόχινο νερό διαβρώνει τον ασβεστόλιθο. Η ροή του νερού τόσο πάνω ή κάτω από την επιφάνεια διαμέσου ρωγμών ,διακλάσεων και ρηγμάτων, διαλύει τον ασβεστόλιθο δημιουργώντας αυτές τις γεωμορφές. Σε περίπτωση που παρεμβαίνουν χημειοδιαβρωτικοί παράγοντες τότε τα σπήλαια αποκτούν ύψος ενώ διαφορετικά έχουν μήκος.
Το είδος της σπηλιάς που θα σχηματιστεί, καθορίζεται εν’ μέρει από τη βαρύτητα. Το νερό πάντα θέλει να πάει κάτω. Ακριβώς όπως τα ποτάμια που ρέουν την επιφάνεια της γης προς τη θάλασσα, έτσι και τα σπήλαια είναι αγωγοί νερού για να μετακινείται αυτό από το ένα μέρος στο άλλο. Εάν το νερό ακολουθήσει μία αρκετά άμεση διαδρομή, και κινηθεί κάθετα τότε μπορεί να καταλήξει κατ 'ευθείαν κάτω, μέσα στο βράχο δημιουργώντας σπήλαια σε κάθετο άξονα. Εάν το νερό κινηθεί δια μίας πιο πλαγίας οδού, θα σχηματίσει ένα οριζόντιο σύστημα σπηλιάς και εύκολα προσβάσιμο.
Πολλοί αναρριχητές λένε ότι ο ασβεστόλιθος  της Καλύμνου μοιάζει με αυτόν της Ταϊλάνδης. Ωστόσο, αυτό το ανθρακικό πέτρωμα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με εκείνο του Λιμιώνα της Κεφάλου-Κω.

Γεωδίφης

Πηγές
1Σπηλαιολογική Εταιρεία Ελλάδας,
2.Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας-ΙΓΜΕ,
3.Βικιπαίδεια

Η κοινωνική προσφορά του Ι.Γ.Μ.Ε στην εκπαίδευση

22/4/2012

 
Από το 2008 ξεκίνησε από την Διεύθυνση  Ορυκτολογίας- Πετρογραφίας μια μεγάλη προσπάθεια για τη διάδοση της γεωλογικής γνώσης στους μαθητές σχολείων με οργανωμένες επισκέψεις στο Ι.Γ.Μ.Ε.
  Στα πλαίσια αυτά γίνεται εκπαιδευτική ξενάγηση που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
  ·         Προβολή – παρουσίαση power-point στο Αμφιθέατρο του Ι.Γ.Μ.Ε., όπου παρουσιάζονται γεωλογικά θέματα γενικού ενδιαφέροντος, όπως πετρώματα, ορυκτά, απολιθώματα, μεταλλεία-ορυχεία, ηφαίστεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έρευνες για νερό και την προστασία του περιβάλλοντος. Στην παρουσίαση υπάρχει ενεργός συμμετοχή των μαθητών με ερωτήσεις- απαντήσεις και συζήτηση πάνω σ΄ αυτά τα θέματα.
  ·         Επίσκεψη και ξενάγηση στο χώρο του Μουσείου, παρατήρηση ορυκτών σε οπτικό μικροσκόπιο και μεταλλικών ορυκτών σε στερεοσκοπικό μικροσκόπιο, ενώ παράλληλα προβάλλεται και βίντεο αφιερωμένο στα γαλάζια ηφαίστεια  του Αιγαίου, όπως της Νισύρου  (επιμέλειας του γεωλόγου- ηφαιστειολόγου Δρ. Γ. Βουγιουκαλάκη).
  ·         Επίσκεψη – ξενάγηση στους εργαστηριακούς χώρους της Δ/νσης Ορυκτολογίας- Πετρογραφίας, όπου οι μαθητές βλέπουν δείγματα και τρόπους εξέτασης σε Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης.
  ·         Επίσκεψη – ξενάγηση στους χώρους της Δ/νσης Αναλυτικών Εργαστηρίων (Χημείου), όπου οι μαθητές μυούνται στους τρόπους χημικής εξέτασης νερού και πετρωμάτων.
  ·         Επίσκεψη – ξενάγηση στους εργαστηριακούς χώρους της Δ/νσης Κοιτασματολογίας, όπου οι μαθητές βλέπουν δείγματα μαρμάρων και διακοσμητικών πετρωμάτων από όλο τον ελληνικό χώρο και τρόπους εξέτασής τους.
    Η μεγάλη συμμετοχή Σχολείων( περισσότεροι από 15.000 μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης)  από τις περιοχές Αθηνών – Αττικής, αλλά και άλλων περιοχών της χώρας, καθώς και τα ενθουσιώδη σχόλια στο βιβλίο επισκεπτών και οι ευχαριστήριες επιστολές δείχνουν ότι η κοινωνική προσφορά του Ι.Γ.Μ.Ε. βρίσκει απήχηση στην εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα. 

 Άλλωστε τα πρόσωπα των μαθητών που λάμπουν από χαρά όταν αποχωρούν είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση για όλους εμάς.

Ο χώρος του Μουσείου είναι ανοικτός για κάθε επισκέπτη και ιδιαίτερα στους συμπολίτες μας του Δήμου Αχαρνών – Θρακομακεδόνων – Ολυμπιακού Χωριού, που θέλει να θαυμάσει από κοντά εντυπωσιακά ορυκτά, πετρώματα και απολιθώματα.

Η Οργάνωση του Μουσείου
  Το νέο Μουσείο ορυκτών και Πετρωμάτων του Ι.Γ.Μ.Ε. δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2008 στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις του που βρίσκονται στην περιοχή του Ολυμπιακού Χωριού.
  Στους  εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου φιλοξενούνται δείγματα από τις παλιότερες μουσειακές του συλλογές Ινστιτούτου, που έχουν όμως εμπλουτισθεί και από νέες δωρεές γεωλόγων του Ι.Γ.Μ.Ε. (όπως των Βέκιου Π., Μανάκου Κ., Καρρά Ν., Λασκαρίδη Κ., Κατσαβριά Ν., κ.α.), ενώ αναμένονται και άλλες δωρεές και από γεωλόγους του Ι.Γ.Μ.Ε., Παν/μίων, Οργανισμών, κ.α.
  Τα δείγματα που εκτίθενται προέρχονται σε ποσοστό περίπου 90% από τον ελληνικό χώρο, ενώ τα υπόλοιπα είναι δείγματα από το εξωτερικό, όπως π.χ. την Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Ρωσία, Θιβέτ, Ρουμανία, Βουλγαρία, κ.α.
  Οι νεότερες συλλογές προέρχονται κυρίως από τις περιοχές του Λαυρίου, του Στρατωνίου – Ολυμπιάδας Χαλκιδικής, των Κυκλάδων, κ.α., ενώ σε ειδικές ξύλινες βιτρίνες φιλοξενούνται δείγματα από όλο τον ελληνικό χώρο που έχουν συλλεχθεί κατά την διάρκεια της τελευταίας πεντηκονταετίας από γεωλόγους και μηχανικούς μεταλλειολόγους του Ι.Γ.Μ.Ε.
  Θα πρέπει να αναφερθούν και δωρεές που έχουν γίνει όπως π.χ. της κ. Δήμου Ε. (πρώην Δ/ντριας Ορυκτολογίας- Πετρογραφίας) με μια βιτρίνα όπου υπάρχουν ΄΄ανθρώπων καλλιτεχνήματα από ορυκτά΄΄ , του κ. Μουτζουρίδη που δώρισε απολιθώματα, κ.α.
Ορυκτά που εκτίθενται είναι ποικιλίες ασβεστίτη, αραγωνίτη, φθορίτη, γύψου, βαρύτη, μαλαχίτη, αζουρίτη, αμιάντου, ροδοχρωσίτη, χαλαζία, αμέθυστου, κ.α, καθώς και μεταλλεύματα όπως γαληνίτη, σιδηροπυρίτη, αρσενοπυρίτη, μαγγανίου, νικελίου, βωξιτών, χρωμιτών, λευκόλιθου και πολλών άλλων.
Τα απολιθώματα που εκτίθενται περιλαμβάνουν αμμωνίτες, θαλάσσιους οργανισμούς (ψάρια, κοράλλια, οστρακοειδή), φύλλα, κορμούς δένδρων, κ.α
  Στους τοίχους του Μουσείου υπάρχουν θεματικοί χάρτες, όπως ο Γεωλογικός, ο Γεωτεχνικός, των Θερμομεταλλικών Νερών και ο Σεισμοτεκτονικός. Στο κέντρο της αίθουσας υπάρχει ο βυθομετρικός χάρτης του Αιγαίου που προσελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, καθώς και οπτικό- πολωτικό και στερεοσκοπικό μικροσκόπιο για παρατήρηση ορυκτών και μεταλλευμάτων.


Σας περιμένουμε
Γεώργιος Οικονόμου, Δρ Γεωλόγος – Πετρολόγος
Δ/ντής Δ/νσης Ορυκτολογίας – Πετρογραφίας Ι.Γ.Μ.Ε.


Στοιχεία επικοινωνίας

Διεύθυνση Ορυκτολογίας – Πετρογραφίας
Δ/ντής: Δρ. Γεώργιος Οικονόμου ( Υπεύθυνος του Μουσείου)
Τηλ.: 2131337360, Φάξ: 2131337459
e-mail:
dop@igme.gr

Το «κύμα του Ποσειδώνα» ήταν πραγματικό τσουνάμι

20/4/2012

 
Picture
Αυτός ο χάρτης δείχνει την περιοχή μελέτης στην Ελλάδα (Θερμαϊκός κόλπος). Τα κόκκινα αστέρια δείχνουν τους χώρους των γεωτρήσεων, όπου οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει υψηλά επίπεδα ενέργειας, τα οποία ερμηνεύονται ότι προέρχονται από ένα τσουνάμι (Φωτογραφία- Klaus Reicherter, Πανεπιστήμιο RWTH του Aachen)
  Τον χειμώνα του 479 π.Χ., ένα τσουνάμι, έσωσε την Ποτίδαια, και έπνιξε εκατοντάδες Πέρσες  εισβολείς όπως πολιορκούσαν την αρχαία ελληνική πόλη. Νέα γεωλογικά στοιχεία δείχνουν ότι η περιοχή μπορεί να εξακολουθεί να είναι ευάλωτη σε γεγονότα τσουνάμι, σύμφωνα με τον Klaus Reicherter του Πολυτεχνείου Aachen της Γερμανίας και τους συνεργάτες του.
  Ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος περιγράφει την περίεργη υποχώρηση της παλίρροιας και τα τεράστια κύματα στην Ποτίδαια, αναφέροντας πρώτος ένα ιστορικό τσουνάμι. Ο Ηρόδοτος, όπως και οι ντόπιοι, είδαν το κύμα ως σωτήρα που το έστειλε  ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, για να τιμωρήσει τους εισβολείς .
  Ο Reicherter και οι συνεργάτες ερεύνησαν ιστορικά στοιχεία και τα διασταύρωσαν με τα δεδομένα που προέκυψαν από την δειγματοληψία ιζημάτων που έκαναν στο ακρωτήριο Ποσείδιον στη Βόρεια Ελλάδα, όπου η σημερινή Ποτίδαια βρίσκεται. Οι πυρήνες ιζημάτων δείχνουν σημάδια «υψηλής ενέργειας» εκδηλώσεις που προέρχονται από θαλάσσια κύματα, ενώ οι σημαντικές ανασκαφές στα προάστια της αρχαίας πόλης γύρω από την Μένδη έχουν αποκαλύψει ένα επίπεδο υψηλής ενέργειας που χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ. Το στρώμα της Μένδης περιέχει πολύ μεγαλύτερα θαλάσσια κοχύλια που πιθανόν να προέρχονται από το πυθμένα της θάλασσας και να αποτέθηκαν  κατά τη διάρκεια ενός τσουνάμι. Η ομάδα χρονολόγησε τα όστρακα που βρέθηκαν στην άμμο από τις αποθέσεις τσουνάμι. «Πρέπει να συνέβη γύρω στο 500 π.Χ., συν ή πλην 25 με 30 χρόνια," δήλωσε ο Reicherter.
  Μοντέλα πρόβλεψης σεισμών στην λεκάνη του Βόρειου Αιγαίου κοντά στη χερσόνησο δείχνουν ότι στο μέλλον οι σεισμοί στην περιοχή θα μπορούσαν να παράγουν σημαντικά κύματα τσουνάμι , αν και η περιοχή δεν περιλαμβάνεται σήμερα στις δέκα περιοχές πιο επιρρεπείς σε «τσουνάμι» στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο Reicherter και οι συνεργάτες του λένε ότι τα νέα ευρήματά τους δείχνουν στο Θερμαϊκό Κόλπο όπου η χερσόνησος βρίσκεται θα πρέπει να συμπεριληφθούν στους υπολογισμούς επικινδυνότητας τσουνάμι, ιδίως δεδομένου ότι η περιοχή είναι πυκνοκατοικημένη και φιλοξενεί πολλά τουριστικά θέρετρα. Σεισμοί και κατολισθήσεις στην περιοχή, σε συνδυασμό με την τοπογραφία στο βυθό κοντά στην βορειοδυτική ελληνική ακτή, είναι ικανές να παράγουν τσουνάμι 7 έως 16 μέτρα σύμφωνα με τα μοντέλα του Reicherter.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το PhysOrg.com

Το «Σαράκι» του Αιγαίου

19/4/2012

 
Picture
εΤο Αιγαίο με τα «ατελείωτα» νησιά και βραχονησίδες κατά την διάρκεια του γεωλογικού χρόνου βρισκόταν πάντα κάτω από ένα καθεστώς μεταβολής. Οι τεκτονικές δυνάμεις, η ηφαιστειακή δραστηριότητα, οι διακυμάνσεις της θαλάσσιας στάθμης, η διάβρωση και τόσες άλλες γεωλογικές δυνάμεις διατηρούσαν το φυσικό περιβάλλον του ιδιαίτερα ασταθές στον χρόνο.
Ωστόσο ,οι φυσικές δυνάμεις που διαμόρφωσαν το ανάγλυφο των νησιών εξακολουθούν αθόρυβα να παρεμβαίνουν σε αυτή την περιοχή. Ταξιδεύοντας στους Λειψούς, την πανέμορφη ομάδα νησίδων του ανατολικού Αιγαίου, μπορούμε να δούμε πως αλλάζει σιγά-σιγά το Αιγαίο. Από αυτή την συστάδα το μεγαλύτερο νησί είναι η Λιψός, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην Λέρο και την Πάτμο. Λέγεται ότι το νησί ,της νύμφης Καλυψώς όπου βρέθηκε ο Οδυσσέας, ταυτίζεται με αυτή την περιοχή των βόρειων Δωδεκανήσων.
Στο σύμπλεγμα αυτών των μικρών νησιών συμπεριλαμβάνονται οι νησίδες Ασπρονήσια, Καλαπόδια, Φράγκο, Πλάβι και άλλα μικρότερα νησάκια συνολικής έκτασης 23 τ.χλμ.
Το νοτιότερο νησί της συστάδας βρίσκεται μόλις 4,4 ναυτικά μίλια νότια της Λιψού. Πρόκειται για μια νησίδα συνολικής έκτασης περίπου 0,68 τ.χλμ. Πριν από κάποια χρόνια αυτή η νησίδα είχε διαφορετικό σχήμα και μεγαλύτερη έκταση ωστόσο η διαφορική διάβρωση  - διαδικασία με την οποία οι λιγότερο ανθεκτικοί σχηματισμοί διαβρώνονται με πιο γρήγορο ρυθμό-και οι θαλάσσιες διεργασίες οδήγησαν στην υποχώρηση ενός μέρους της επιφάνειας της. Ένα τμήμα –περίπου 400 τμ -της νησίδας κατέρρευσε και χάθηκε για πάντα στη θάλασσα.
Το φυσικό τοπίο του μικρού και ακατοίκητου βραχώδους νησιού πριν από το έτος 2000 χαρακτηριζόταν από την παρουσία μιας θαλάσσιας αψίδας δηλαδή μιας φυσικής γέφυρας. Η δράση διεργασιών διάβρωσης είχαν οδηγήσει στον σχηματισμό της αψίδας μήκους τουλάχιστον 35 μέτρων.
Τι ακριβώς συνέβη; Το νησάκι αποτελείται από ασβεστόλιθους ηλικίας 210-140 εκ.χρόνων. Οι ανθρακικοί σχηματισμοί του παρουσιάζουν έντονη καρστικοποίηση λόγω της χημικής σύστασης τους, η τεκτονική καταπόνηση και η ιδιαίτερα υψηλή υδροπερατότητα τους συντελούν στην ανάπτυξη πορωδών ρωγμών και ασυνεχειών. Η δράση των κυμάτων σε περιοχές μειωμένης αντοχής του πετρώματος κατά μήκος των ασυνεχειών [ρήγματα & διακλάσεις] πιθανόν αποσταθεροποίησαν την αψίδα και με την επίδραση της βαρύτητας το συγκεκριμένο τμήμα κατέρρευσε.
Έτσι έσβησε η πανέμορφη θαλάσσια αψίδα που υπήρχε πριν από καιρό σε αυτή την «κρυφή γωνιά» του Αιγαίου. Παρόμοιες φυσικές διεργασίες γίνονται σε πολλά μέρη του Αιγαίου με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται η μορφή και η έκταση τους. Μπορεί η συγκεκριμένη γεωδομή να χάθηκε ωστόσο για καλή μας τύχη την οροφή της θαλάσσιας αψίδας την είχε αποτυπώσει πριν από κάποια χρόνια όλως τυχαίως ο φίλος Βαγγέλης με την φωτογραφική του μηχανή[Δείτε κάτω φωτογραφίες]. Η έντονη φθορά που υφίσταται η νησίδα ίσως προέτρεψε τους ντόπιους να την ονομάσουν Σαράκι.

 Γεωδίφης

Πηγές
1Βικιπαίδεια
​2.Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας (ΙΓΜΕ)

Είναι ευαίσθητο σε μόλυνση από ράδιο το υπόγειο νερό σας;

17/4/2012

 
Picture
Μια πρόσφατη μελέτη του USGS διαπίστωσε ότι οι υδροφόροι ορίζοντες υπόγειων υδάτων στην ανατολική ακτή και στις κεντρικές ΗΠΑ έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης από το ράδιο, ένα  φυσικά ραδιενεργό στοιχείο και καρκινογόνο.  Γιατί οι περιοχές αυτές έχουν περισσότερο ράδιο στα υπόγεια ύδατα; Ράδιο συναντάται, όπου υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα αλλά δεν είναι η αποκλειστική πηγή του προβλήματος. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα επίπεδα ραδίου καθορίζονται από τα χημικά χαρακτηριστικά των υδάτων σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Για παράδειγμα, αν τα υπόγεια ύδατα έχουν χαμηλό οξυγόνο ή χαμηλό pH, το ράδιο είναι πιο πιθανό να παρουσιαστεί στα υπόγεια ύδατα.
  Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που προσδιορίζει τους  παράγοντες που κάνουν έναν υδροφόρο ορίζοντα ευαίσθητο στη μόλυνση από ράδιο. Το ράδιο δεν μπορεί να ανιχνευθεί εύκολα από τη γεύση ή οσμή, και αναλυτικές μέθοδοι για τη μέτρηση αυτών των ρύπων απαιτούν ειδικές δοκιμές. Απλές  γεωχημικές μετρήσεις στο pH και το οξυγόνο, που είναι καλοί δείκτες του ραδίου, μπορούν να βοηθήσουν  τις αρμόδιες αρχές να προβλέπουν τις περιοχές όπου τα επίπεδα ράδιου μπορεί να είναι αυξημένα.
  Οι περισσότεροι βράχοι και ιζήματα περιέχουν φυσικά ραδιενεργά στοιχεία, όπως το ουράνιο και το θόριο, των οποίων η αποσύνθεση μας δίνει το ράδιο. Υπό τις κατάλληλες γεωχημικές συνθήκες, τα υπόγεια ύδατα ρέουν αργά και μέσω υπόγειων πόρων, μπορούν  να πάρουν αυτά  τα διαλυμένα ραδιενεργά στοιχεία και να παράγουν ράδιο.
  Συνθήκες χαμηλού οξυγόνου βρέθηκαν στα υδροφόρα συστήματα του Μιντ-Κόντινεντ και το οροπέδιο Ozark (Κάμβριο-Ορδοβίσιο) στην περιοχή των Κεντρικών ΗΠΑ, και υπό συνθήκες χαμηλού pH παρατηρήθηκαν  σε  υδροφόρα συστήματα της παράκτιας πεδιάδας  στην Ανατολική Ακτή, καθιστώντας αυτές τις  περιοχές ευαίσθητες στη μόλυνση από  ράδιο.
  Σε αυτή τη μελέτη, οι επιστήμονες του USGS διαπίστωσαν ότι τρεις γεωχημικές συνθήκες κατά κύριο λόγο σχετίζονται με αυξημένες συγκεντρώσεις ραδίου στα υπόγεια ύδατα. Τα χαμηλά επίπεδα του διαλυμένου οξυγόνου (λιγότερο από ένα χιλιοστόγραμμο ανά λίτρο), η οξύτητα (pH μικρότερο από 6) και οι υψηλές συγκεντρώσεις από διαλυμένα στερεά, όπως το ασβέστιο, το βάριο, το μαγνήσιο, το στρόντιο, κάλιο, θειικό, ή  το δισανθρακικό. Οι προϋποθέσεις αυτές εμποδίζουν το ράδιο από την προσκόλληση σε ιζήματα  του  υδροφόρου ορίζοντα και αυξάνουν τη διαλυτότητά του στα υπόγεια ύδατα.
  Σε αυτή τη μελέτη, το ράδιο μετρήθηκε σε πηγάδια από υδροφόρους ορίζοντες που χρησιμοποιούνται για δημόσια ύδρευση.
  Σύμφωνα πάντα με αυτή την μελέτη,  το ράδιο περισσότερο ανησυχεί τους ιδιοκτήτες ακινήτων οι οποίοι έχουν τη δική τους ιδιωτική παροχή υπογείων υδάτων. Σε αντίθεση με τα δημόσια πηγάδια τροφοδοσίας, οι εν λόγω πηγές  δεν υπόκεινται σε έλεγχο αν και απαιτείται, και συχνά δεν διαθέτουν συστήματα επεξεργασίας.
  Δοκιμές για το ράδιο, και άλλους δείκτες της ραδιενέργειας, μπορούν να γίνουν μόνο από ειδικευμένους επαγγελματίες, και οι δοκιμές αυτές απαιτούν εξειδικευμένο εξοπλισμό. Διαπιστευμένα εργαστήρια, ή περιβαλλοντικοί οργανισμοί ή υπηρεσίες υγείας μπορεί να είναι μια καλή πηγή για πληροφορίες σχετικά με το ενδεχόμενο μόλυνσης του ραδίου . Τα περισσότερα κράτη των ΗΠΑ έχουν ιστοσελίδες καθοδήγησης που σχετίζονται με αυτό το θέμα.
  Ωστόσο, με ειδικό χαρτί φιλτραρίσματος μπορείτε να κάνετε ένα απλό τεστ για το pH, το οποίο μπορεί να παρέχει μια ένδειξη ότι το pH είναι σε  χαμηλά επίπεδα. Η μέτρηση διαλυμένου οξυγόνου απαιτεί ειδικά όργανα ή χημικές ουσίες, αλλά υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι το  χαμηλό οξυγόνο μπορεί να είναι παρόν, σε υψηλές συγκεντρώσεις μετάλλων όπως ο σίδηρος ή το μαγγάνιο, οι υψηλές συγκεντρώσεις των διαλυμένων στερεών, ή νερό με μια μυρωδιά σάπιων αυγών.
  Ευτυχώς, απλά, και σχετικά φθηνά συστήματα επεξεργασίας (όπως αποσκληρυντές  νερού) μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά στην απομάκρυνση του ραδίου.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το USGS

Βρωμότοπος της Κεφάλου

13/4/2012

 
Προς την νότια πλευρά του νησιού  της  Κω πριν από τον ισθμό της Κεφάλου υπάρχει  ο Βρωμότοπος ή Βουλκάνια από την ιταλική λέξη που φανερώνει ηφαιστειογενές έδαφος όπου υπάρχει χλιαρό νερό και θειάφι .Παλαιότερα  λέγεται ότι οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν το έδαφος για δερματικές παθήσεις όπως η ψωρίαση.
  Εκεί στην στενή λωρίδα γης όπου παρατηρείται ο λαιμός του κεφαλιού του νησιού συχνά εξέρχονται υδρατμοί και αέρια σε σχεδόν άνυδρο υπέδαφος. Το λιγοστό νερό μόλις εξέρχεται από το υπέδαφος εξατμίζεται αμέσως σε θερμοκρασία από 100- 600 βαθμούς Κελσίου. Τα αέρια, τα οποία κατακάθονται στην περιοχή σχηματίζουν χαρακτηριστικές πολύχρωμες αποχρώσεις.
  Τι ακριβώς συμβαίνει; Πρόκειται για ατμίδες που συχνά παρουσιάζονται  σε ηφαιστειακά υλικά  και ονομάζονται θειωνίες. Τέτοιες επιφανειακές εκδηλώσεις  υπάρχουν και σε άλλα μέρη του Αιγαίου όπως στην γειτονική  Νίσυρο, Σαντορίνη ,Μήλο κά.
   Η περιοχή του Βρωμότοπου καλύπτεται από αποθέσεις τόφφου (ιγκνιμβρίτης που δεν έχει συγκολληθεί) & προέρχονται από την τρομερή έκρηξη που έγινε στο νησί της Κω πριν από περίπου 161.000 χρόνια . Πρόκειται για διόδους διαφυγής αερίων που βγαίνουν από ρωγμές και τρύπες χωρίς πίεση. Σε αυτό συμβάλλει η τεκτονική της περιοχής αφού στην κυριολεξία είναι ζωσμένη από ενεργά ρήγματα(δείτε γεωλογικό σκαρίφημα). Οι ατμίδες πιθανόν να σχηματίσθηκαν μετά την απόθεση αυτών των ηφαιστειακών υλικών. Κάποτε πιστεύαμε ότι προήλθαν από την απαέρωση του υποκείμενου μαγματικού θαλάμου όμως σήμερα  έχει αποδειχτεί ότι σχηματίστηκαν από απαέρωση του ιγκνιμβρίτη και δεν συνδέονται από τον μαγματικό θάλαμο.
  Οι  ηφαιστειακές ατμίδες όταν εξέρχονται στην ατμόσφαιρα αποτελούνται από θερμά αέρια και  περιέχουν κυρίως υδρόθειο , υδρατμούς και λιγότερο διοξείδιο άνθρακα ,αποσαθρώνουν  και εξαλλοιώνουν τα γύρω πετρώματα, σχηματίζοντας λασπώδεις λάκκους. Γύρω από τις ατμίδες αποτίθενται διάφορα ορυκτά και άλατα που περιέχονται στα θερμά ρευστά . Το υδρόθειο μυρίζει σαν κλούβιο αυγό και εξαιτίας των αναθυμιάσεων οι ντόπιοι τον ονόμασαν Βρωμότοπο.
  Όμως η περιοχή εκτός από τις θειωνίες και την ενεργό τεκτονική παρουσιάζει και κάτι ακόμη. Μια στιβάδα από συντρίμμια μας αφηγούνται  τι έγινε σε αυτή την γωνιά του Αιγαίου πριν από περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια. Λάβες μπανακίτη(πέτρωμα μεταξύ τραχείτη και βασάλτη) που ίσως να προέρχονται από την  πρώτη φάση ηφαιστειακής δραστηριότητας του νησιού παρεμβάλλονται στους τόφφους της περιοχής. Πιθανόν να είναι αποτέλεσμα δραστηριότητας που προήλθε από  ηφαιστειακούς σεισμούς ή από την άνοδο μάγματος. Για αρκετούς μήνες πριν την έκρηξη του Όρους  της Αγίας Ειρήνης  το 1980, μάγμα εκχυνόταν στην βόρεια πλευρά του ηφαιστείου και δημιουργούσε μια εξαιρετικά ασταθή πλαγιά. Ένας σεισμός προκάλεσε την κίνηση της γης σε αυτήν την περιοχή και το αποτέλεσμα ήταν μια γρήγορη μετακίνηση της στοιβάδας των συντριμμιών.

Γεωδίφης

Πηγές–ΙΓΜΕ(Γεωλογικός χάρτης Κεφάλου), Βικιπαίδεια, ΑΠΘ(Τμήμα Ηφαιστειολογίας), USGS

Ο σεισμός που “κατέστρεψε” τον Αρχάγγελο Ρόδου

9/4/2012

 
Picture
Το ημερολόγιο έλεγε 26 Ιουνίου  1926. Η ώρα ήταν περίπου  19.46 όταν ένας ισχυρότατος σεισμός  μεγέθους 7.6 R χτυπά για άλλη μια φορά το νότιο Αιγαίο. Το επίκεντρο του ήταν μεταξύ Κω-Ρόδου και περίπου 60 χιλιόμετρα από την πόλη της Ρόδου.
  Ο σεισμός έσεισε βίαια εκτός από το νοτιοανατολικό Αιγαίο  την Παλαιστίνη ,την Κύπρο ,την Μικρά Ασία ,την Νότια Αλβανία ,την Αίγυπτο, την Νεκρή θάλασσα  και γενικά  έγινε αισθητός σχεδόν σε όλη την Μεσόγειο.
  Η σεισμική δόνηση κατέστρεψε πολλά σπίτια στην Κω, Κάρπαθο, Τήλο, Χάλκη ,Καστελόριζο και την Κρήτη. Η περιοχή που «ένιωσε» περισσότερο την επίσκεψη του Εγκέλαδου ήταν ο Αρχάγγελος, αφού περίπου 600 σπίτια σωριάστηκαν  ενώ κατά μήκος της ανατολικής ακτής  της Ρόδου περίπου 3000 σπίτια καταστράφηκαν.
  Ο Αρχάγγελος Ρόδου είναι κτισμένος στα κεντρικά ανατολικά παράλια της νήσου, σε υψόμετρο 160 μέτρα, εσωτερικά του ομώνυμου όρμου. Βρίσκεται σε απόσταση 28χλμ. από την πόλη της Ρόδου και κτίστηκε  τα μεσαιωνικά χρόνια σε μακρινή απόσταση από την παραλιακή θέση, για να προστατεύει τους κατοίκους από τις πειρατικές επιδρομές. Ευτυχώς κατά στην επίσκεψη του στο χωριό ο Εγκέλαδος προειδοποίησε  τους κατοίκους με μικροσεισμούς που προηγήθηκαν την ίδια ημέρα από τον κύριο με αποτέλεσμα να αφήσουν έγκαιρα τα σπίτια τους. Από αυτό το συμβάν  4 Αρχαγγελίτες έχασαν την ζωή τους.
  Ο σεισμός έγινε ιδιαίτερα αισθητός στην Κρήτη. Οι βόρειες ακτές σε ορισμένα σημεία ανυψώθηκαν κατά 20-30 εκατοστά και το αρχαιολογικό μουσείο του Ηρακλείου  έπαθε μεγάλη καταστροφή.
  Ο μηχανισμός γένεσης του σεισμού ήταν ενδιάμεσου βάθους και δεν είχε να κάνει με τους επιφανειακούς που παρατηρούνται συχνά στην χώρα μας και γεννιούνται σε ρήγματα τα οποία φθάνουν μέχρι την επιφάνεια της Γης . Ο σεισμός είχε μεγάλο εστιακό βάθος –έφθανε περίπου τα 100 χιλιόμετρα-όμως οφείλεται στην  ίδια αιτία , δηλαδή στην σύγκλιση της Αφρικανικής πλάκας  και της μικροπλάκας του Αιγαίου. Το  ρήγμα της Χάλκης  που προκάλεσε τον σεισμό έχει δώσει και άλλους ισχυρούς σεισμούς  όπως αυτό των 7,7R της 12ης Οκτωβρίου 1856 και  τον σεισμό των 7,5R της 22 Απρίλη του 1863 που κατέστρεψε 12 χωριά στην Ρόδο -ισοπεδώθηκε το Μασάρι(περισσότεροι από 300 νεκροί).

Γεωδίφης

Πηγές
  1.Οι σεισμοί της Ελλάδας-Β&Κ Παπαζάχου
  2.Βικιπαίδεια

Πηλός και κεραμική

7/4/2012

 
Η τέχνη κατασκευής κεραμικών είναι από τις αρχαιότερες και  χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό της κάθε εποχής. Η χρήση του πηλού υπήρξε ποικίλη. Τον χρησιμοποίησαν για αγγεία ,αγάλματα, , είδωλα, λυχνάρια , μαγειρικά σκεύη  και τόσα άλλα. Λόγω της ευκολίας στην δημιουργία επιθυμητών σχημάτων, αλλά και της αντοχής των κεραμικών στο χρόνο, η κεραμική είναι η τέχνη για την οποία υπάρχουν παλαιότατα αρχαιολογικά ευρήματα.
  Τα κεραμικά υλικά βασίζονται στο αργιλώδες χώμα, αφού είναι και η πρώτη ύλη της κατασκευής τους και προέρχεται από τη διάλυση των πετρωμάτων σε πολύ λεπτά σωματίδια .Το μέγεθος των κόκκων της αργίλου διαφοροποιείται ανάλογα με την ποιότητα του υλικού. Η κυριότερη αιτία που προκάλεσε τη διάλυση αυτών των πετρωμάτων είναι η κίνηση του νερού και του αέρα στην ατμόσφαιρα  και άλλες αιτίες όπως η διέλευση ενός χειμάρρου και σε μικρότερη κλίμακα κάποιες γεωλογικές αιτίες που προξένησαν πιέσεις και απότομες αυξομειώσεις της θερμοκρασίας στα πετρώματα. Βασικά συστατικά του πηλού είναι το αργίλιο, το πυρίτιο και νερό μέσα στη χημική του σύνθεση. Η ονομασία του είναι ένυδρο πυριτικό αργίλιο.
  Ο πηλός βρίσκεται σε κοιτάσματα, με μορφή στρωμάτων. Όπως τον παίρνουμε από το βουνό με σκαπτικά εργαλεία, είναι ενσωματωμένος σε μικρούς ή μεγάλους σβόλους και με πολλά άλλα ξένα σώματα.
  Το πρώτο πράγμα που έχουμε να κάνουμε είναι να σπάσουμε τους σβόλους σε όσο το δυνατόν μικρότερα κομμάτια και κατόπιν να τους βάλουμε να λιώσουν σε δεξαμενές με νερό. Με τη διαδικασία της καθίζησης του ιζήματος όπου τα χοντρότερα κομμάτια όπως πέτρες, χαλίκια και άμμος κατακάθονται στον πυθμένα της δεξαμενής, ενώ το ωφέλιμο στρώμα της μάζας δημιουργείται επιφανειακά. Το επόμενο στάδιο είναι να αφαιρεθεί σχεδόν όλη η ποσότητα του νερού που απέμεινε στην επιφάνεια της λεκάνης και στη συνέχεια να αφαιρεθεί το ωφέλιμο ίζημα.Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία του καθαρισμού, ο πηλός κατεργάζεται έτσι ώστε να πάρει την εμπορική του μορφή.
  Σε αυτά τα κλιπ μπορείτε να δείτε τις βασικές διαδικασίες που σχετίζονται με τον  πηλό και την κατασκευή των κεραμικών.

Γεωδίφης

Πηγές-Ehow, Βικιπαίδεια


Using Natural Clay for Pottery -- powered by ehow

Cleaning Natural Clay for Making Pottery -- powered by ehow

Testing Properties of Natural Clay -- powered by ehow

Λατομείο της Ζιάς

1/4/2012

 
Picture
Η φρενίτιδα της εξορυκτικής δραστηριότητας στο τέλος του 19ου αιώνα  άφησε τα σημάδια της και στην Κω. Μία από τις πολλές μονάδες μεταλλευτικής εκμετάλλευσης του νησιού είναι το λατομείο της Ζιάς. Το εγκαταλειμμένο επί χρόνια λατομείο χαρακτηρίζει ακόμη και σήμερα την βορειοδυτική πλευρά της οροσειράς του Δίκαιου. Οι εγκαταστάσεις του- κατασκευές λιτές , πρόχειρες ,χτισμένες με τρόπους δόμησης χαμηλού κόστους - ξεφυτρώνουν  από  ένα καταπράσινο τοπίο. Κοντά στο γειτονικό νεκροταφείο τα ερείπια μηχανημάτων και κτιρίων διαχέονται στο τοπίο και συμπλέκονται με την χλωρίδα του βουνού.
  Η μικρή μονάδα αναπτύσσεται κάθετα στην κλίση του εδάφους. Στο ψηλότερο σημείο της υπάρχει οριζόντιος χώρος που εξυπηρετούσε στην συγκέντρωση πρώτης ύλης που ερχόταν από το λατομείο. Στην άκρη του πλατώματος υπάρχει ακόμη η χοάνη και ο αναγκαίος μηχανολογικός εξοπλισμός.
  Στην αρχή η εξόρυξη γινόταν κοντά στον «Κόκκινο Γκρεμό» ,μια επιφάνεια που κόβεται απότομα, σχεδόν κατακόρυφα και εντυπωσίαζε τους ντόπιους τόσο για το ύψος του όσο και για το έντονο κόκκινο χρώμα του εξαιτίας της ύπαρξης  σιδήρου . Η σχετική επιφάνεια δεν είναι άλλο από μια ρηξιγενή δομή που οφείλεται στην μετατόπιση του ρήγματος που διασχίζει την περιοχή.  Για αρκετά χρόνια το υλικό του Κόκκινου Γκρεμού τροφοδοτούσε τους δρόμους του νησιού με χοντρό χαλίκι. Μετά το 1960 λειτούργησε ως λατομείο όταν κατασκευάστηκε ένα ασβεστοκάμινο το οποίο ωστόσο μετά από κάποια χρόνια σταμάτησε να λειτουργεί .
  Η λατομική ζώνη της περιοχής αποτελείται από ασβεστόλιθο ( ιζηματογενές πέτρωμα)του οποίου το βασικό συστατικό είναι ο ασβεστίτης (CaCO3). Η μεταμόρφωση του ασβεστόλιθου σχηματίζει το γνωστό σε όλους μας  μάρμαρο. Οι ασβεστόλιθοι του λατομείου είναι ηλικίας περίπου 140-55 εκ.χρόνων ,εμφανίζονται τεφρόλευκοι με αργιλικό υλικό ή υδροξείδια του σιδήρου και είναι έντονα τεκτονισμένοι. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονη τεκτονική καταπόνηση με αποτέλεσμα να παρατηρούνται πολλά πλευρικά κορήματα(λατύπες) πρόσφατης κυρίως ηλικίας .
  Θεωρείται από τα καλύτερα λατομικά ορυκτά  και χρησιμοποιείται ως οικοδομικό υλικό είτε αυτούσιος, σε λιγότερο ή περισσότερο λαξευμένα τμήματα, είτε σε μίγμα για την κατασκευή του σκυροδέματος (τόσο η άμμος όσο και το χαλίκι στο κοινό σκυρόδεμα είναι ασβεστολιθικής σύστασης). Όταν βρίσκεται διαλυμένος στο έδαφος, το καθιστά βασικό (στην αντίδραση) και είναι το κυριότερο συστατικό που ρυθμίζει την υγρασία του εδάφους και το είδος των φυτών που μπορούν να καλλιεργηθούν. Στη γεωργία ένα έδαφος λέγεται ασβεστολιθικό, όταν περιέχει ανθρακικό ασβέστιο πάνω από 13%. Χαρακτηριστικό φυτό των ασβεστολιθικών χωμάτων είναι το τριφύλλι.
  Ο ασβεστόλιθος  της Ζιάς καταλαμβάνει μεγάλη έκταση και υφίσταται έντονη διάβρωση, κυρίως από το νερό. Είναι πολύ υδροπερατός όταν έχει ως υπόστρωμα τους φυλλίτες (αδιαπέρατα πετρώματα), και σχηματίζει συχνά υπόγειες δεξαμενές νερού. Στα επιφανειακά μάλιστα σημεία επαφής ασβεστόλιθων και φυλλιτών σχηματίζεται υδροφόρος ορίζοντας, ο  οποίος συχνά μας δίνει φυσικές πηγές. Η διαβρωτική ενέργεια του νερού σε πολλά σημεία τον έχει απογυμνώσει και του έχει δώσει περίπλοκους σχηματισμούς.
  Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής έχει πληγεί από την λατομική δραστηριότητα του παρελθόντος ενώ μέσα στην άγρια χλωρίδα σε διάφορα σημεία μένουν διάσπαρτα ίχνη εξόρυξης, ωστόσο παραμένει ένας  ξεχωριστός χώρος με πλούσια γεωλογική και μεταλλευτική ιστορία.

Γεωδίφης

Φωτογραφίες –Γεωλογικό σκαρίφημα , εγκαταστάσεις λατομείου και φυσικό περιβάλλον της περιοχής.

    Κώια

    ''Η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατέλειωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες'' Ιπποκράτης (460-370 π.Χ)

    Picture
    Σελίδα αφιερωμένη στον εραστή της κωακής φύσης, Ιάκωβο Ζαρράφτη
    (1853-23/4/1933)

    Αρχεία

    April 2019
    February 2019
    January 2019
    December 2018
    November 2018
    October 2018
    September 2018
    August 2018
    July 2018
    June 2018
    May 2018
    April 2018
    March 2018
    February 2018
    January 2018
    December 2017
    November 2017
    October 2017
    September 2017
    August 2017
    July 2017
    June 2017
    May 2017
    April 2017
    March 2017
    February 2017
    January 2017
    December 2016
    November 2016
    October 2016
    September 2016
    August 2016
    July 2016
    June 2016
    May 2016
    April 2016
    March 2016
    January 2016
    December 2015
    November 2015
    October 2015
    September 2015
    August 2015
    July 2015
    June 2015
    May 2015
    April 2015
    March 2015
    February 2015
    January 2015
    December 2014
    November 2014
    October 2014
    September 2014
    August 2014
    July 2014
    June 2014
    May 2014
    April 2014
    March 2014
    February 2014
    January 2014
    December 2013
    November 2013
    October 2013
    September 2013
    August 2013
    July 2013
    June 2013
    May 2013
    April 2013
    March 2013
    February 2013
    January 2013
    December 2012
    November 2012
    October 2012
    September 2012
    August 2012
    July 2012
    June 2012
    May 2012
    April 2012
    March 2012
    February 2012
    January 2012
    December 2011
    November 2011
    October 2011
    September 2011
    August 2011
    July 2011
    June 2011
    May 2011
    April 2011
    March 2011
    February 2011
    January 2011
    December 2010
    November 2010
    October 2010
    September 2010
    August 2010
    July 2010
    June 2010
    May 2010
    April 2010
    March 2010
    February 2010

    RSS Feed

Δυναμικός-Βιβλία-Γεωπανόραμα-Χάρτες-Άρθρα-Ορυκτά-Απολιθώματα-Γλωσσάριο-Γεωπαρατηρητήριο-Παλαιογεωγραφία
Youtube-Panoramio-Noaa-Usgs-Nasa-Geowhen 
Ορισμένα από τα θέματα που εκτίθενται, προέρχονται από θεωρητικά μοντέλα και επιστημονικές μελέτες ενώ άλλα αποτελούν προσωπικές σκέψεις & απόψεις, πάντοτε θα περιέχουν κάποια αβεβαιότητα και διαφορά γνώμης. Κάποιες από τις απόψεις και αναλύσεις που εκφράζονται στον ιστοχώρο δεν αντιπροσωπεύουν εκείνες του Γεωδίφη και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες. Η λειτουργία του ιστοχώρου στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στην ενημέρωση & ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα θέματα γεωπεριβάλλοντος και τις δράσεις του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν αποσκοπεί στην επίτευξη κέρδους. Οι εργασίες, ταινίες, κινούμενα σχέδια, έγγραφα, βιβλία και τόσα άλλα που δημοσιεύονται σε αυτό τον χώρο, χρησιμοποιούνται μόνο για εκπαίδευση. Οι κάτοχοι μπορούν να ζητήσουν την αφαίρεση του περιεχομένου. Οι προσωπικές εργασίες και φωτογραφίες δεν υπόκεινται σε δικαιώματα και άλλα μέτρα προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο ιστοχώρος αφιερώνεται στον αναγνώστη που αναζητά απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα που σχετίζονται με τον άγνωστο κόσμο που τον περιβάλλει
Picture

   Γεωδίφης,2009