Ουλεξίτης( στα αγγλικά Ulexite) είναι ενυδατωμένο υδροξείδιο βορικών αλάτων ασβεστίου νατρίου. Είναι ένα δομικά σύνθετο ορυκτό, με μια βασική δομή που περιέχει αλυσίδες νατρίου, νερού και υδροξειδίου. Οι αλυσίδες συνδέονται από πολύεδρα ασβεστίου, νερού, υδροξειδίου και οξυγόνου και μεγάλες μονάδες βορίου. Είναι επίσης γνωστό ως ορυκτό της τηλεόρασης ( rock TV) λόγω των ασυνήθιστων οπτικών χαρακτηριστικών  του. Ονομάστηκε από τον Γερμανό χημικό Γκέοργκ Λούντβιχ lex (1811-1883) που το ανακάλυψε για πρώτη φορά.
  Οι ίνες του ulexite λειτουργούν ως οπτικές ίνες, μεταδίδοντας το φως σε σατινέ άσπρες στρογγυλευμένες κρυστάλλινες μάζες ή παράλληλες ίνες. Οι φυσικές ίνες του ulexite κατευθύνουν το φως κατά μήκος των αξόνων τους, από την εσωτερική αντανάκλαση.
   Όταν ένα κομμάτι ulexite κόβεται με επίπεδες επιφάνειες γυαλισμένες ίνες, θα εμφανίσει μια εικόνα όπως αυτή που φαίνεται στις παραπάνω φωτογραφίες. Έχει πραγματικά αξιοσημείωτες οπτικές ιδιότητες, όπως αποδεικνύουν οι φωτογραφίες που σας παραθέτω. Προσωπικά, πιστεύω ότι οι εικόνες που παράγονται από τον ulexite είναι ακόμη πιο διασκεδαστικές και ενδιαφέρουσες από τις διπλές εικόνες που προκαλούνται από την  διάθλαση σε ασβεστίτη.
  Που βρίσκονται; Σε εβαποριτικές εμφανίσεις ως τούφα ινωδών κρυστάλλων. Έχει παρατηρηθεί στην Καλιφόρνια , Νεβάδα , στην Χιλή , και το Καζακστάν. Ο εβαπορίτης είναι ιζηματογενές πέτρωμα, μη κλαστικό, τα συστατικά του οποίου έχουν καταβυθιστεί κατά την εξάτμιση ενός υδατικού διαλύματος. Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους σχηματισμού ενός εβαπορίτη είναι με την εξάτμιση μιας ποσότητας αλμυρού νερού που έχει εγκλειστεί σε μια κοιλότητα.  Οι πιο συνηθισμένοι είναι το αλάτι , ο γύψος και ο ανυδρίτης. Οι εβαπορίτες έχουν μεγάλη οικονομική σημασία υπάρχουν στο Στάσφουρτ (Γερμανία), στο νότιο Ντάραμ (Αγγλία), στην Αριζόνα, το Νιου Μέξικο (ΗΠΑ) κ.α.Στην Ελλάδα εβαποριτικές εμφανίσεις απαντώνται στην Κρήτη, στις περιοχές Πρέβεζας ,Μεσσολογίου(προέρχονται από την κρίση αλατότητας της Μεσογείου),Πελοπόνησο,Κάρπαθο,Κέρκυρα κά. Οι εβαπορίτες συνδέονται, με την εμφάνιση πετρελαίου.

Γεωδίφης

Πηγές-Βικιπαίδεια, Evelyn Mervine,Εγκυκλοπαίδεια Δομή
   

Τα φράγματα από τη μια παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια και ως ένα βαθμό προστατεύουν τους υδάτινους πόρους ωστόσο μπορούν από την άλλη να προκαλέσουν εκτός από την  υποβάθμιση του περιβάλλοντος και σεισμούς .
Παγκοσμίως υπάρχουν πάνω από 100 εξακριβωμένες περιπτώσεις σεισμών που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι προκλήθηκαν από την ύπαρξη φραγμάτων. Η σοβαρότερη περίπτωση είναι ο σεισμός μεγέθους 7.9R της Sichuan τον Μάιο του 2008, που σκότωσε περίπου 80.000 ανθρώπους και έχει συνδεθεί με την κατασκευή του Φράγματος Zipingpu .Ανάλογο περιστατικό συνέβη και στην χώρα μας ευτυχώς με λιγότερα θύματα.
Ανάμεσα στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας βρίσκεται η λίμνη Κρεμαστών Πρόκειται για την μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδος  με  χωρητικότητα 4.700.000.000 m³ νερού. Δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ το 1965. Το έργο ήταν το ψηλότερο χωμάτινο φράγμα της Ευρώπης και αποτελεί σπουδαίο επίτευγμα για την Ελλάδα, γιατί έλυσε πολλά προβλήματα εξηλεκτρισμού της χώρας.  
Το φράγμα των Κρεμαστών έχει ύψος 153 μέτρα και κατασκευάστηκε σε ένα στένωμα της κοίτης του Αχελώου- από την συσσώρευση υδάτινων όγκων των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Τρικεριώτη και Ταυρωπού- στο σημείο όπου λέγεται ότι ο θρυλικός Κατσαντώνης πήδησε από τη μια όχθη στην άλλη, καθώς τον κυνηγούσαν οι Τούρκοι .
Για την κατασκευή του φράγματος  έγιναν πολλές μελέτες. Η πρώτη έρευνα για το φράγμα έγινε μεταξύ του 1918-1921 από τους μηχανικούς Sehn και Dubois, έναν Ελβετό και ένα Γάλλο, για λογαριασμό του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
Πριν γίνει το έργο, το έδαφος της περιοχής ήταν πολύ γόνιμο, με πολλές καλλιέργειες. Ωστόσο, όπως συμβαίνει σε παρόμοιες περιπτώσεις για την κατασκευή του  έπρεπε όχι μόνο να θυσιαστούν  οι παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής αλλά και οι κάτοικοι έπρεπε να μετακομίσουν σε γειτονικές πόλεις ή σε αστικά κέντρα έναντι αποζημίωσης. Λέγεται ότι πολλοί δεν ήθελαν να φύγουν από τις κατοικίες  τους και η  διοίκηση του έργου τους το επέβαλλε.
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι  πάνω από 15 χωριά και οικισμοί "θα πνιγούν", και έτσι πράγματι έγινε. Η κατασκευή του φράγματος είχε ως συνέπεια τη δημογραφική αλλοίωση της ευρύτερης περιοχής, καθώς παλιοί οικισμοί έσβησαν οριστικά και σημαντικό μέρος του πληθυσμού μετακινήθηκε σε άλλες περιοχές.
Όπως θα δείτε στο γεωλογικό σκαρίφημα που παραθέτω ,το έργο έγινε σε μία σεισμικά ενεργή περιοχή ζωσμένη από ρήγματα .Η ευρύτερη  περιοχή αποτελείται από ασβεστόλιθους ισχυρά τεκτονισμένους και πολυπτυχωμένους που κατά θέσεις εναλλάσσονται  με κερατόλιθους ,σχιστοψαμμίτες και φλύσχη(έναν επίφοβο γεωλογικό σχηματισμό σε κατολισθήσεις).
Την 5η Φεβρουαρίου  1966 εκδηλώθηκε  ένας σεισμός μεγέθους 6.2R με επίκεντρο την Μαυρομάτα –κοντά στην λίμνη των Κρεμαστών- ο οποίος σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε περίπου 60.Οι κατολισθήσεις που συνόδευσαν την σεισμική δόνηση προκάλεσαν ζημιές στην Ευρυτανία όπου καταστράφηκαν περίπου 750 σπίτια ενώ 7050 σπίτια έπαθαν μη επισκευάσιμες βλάβες . Πριν και μετά από τον κύριο σεισμό προηγήθηκαν προσεισμοί (μεγαλύτερος 4.7R) και μετασεισμοί(μεγαλύτερος 5.3R)
Η σεισμική ακολουθία ξεκίνησε μετά την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος των Κρεμαστών στον ποταμό Αχελώο. Μελέτη έδειξε ότι ο  αριθμός των σεισμών συσχετίζεται με την φόρτωση της τεχνητής λίμνης. Οι σεισμική δραστηριότητα ήταν τόσο έντονη που έγινε αναφορά του φαινόμενου στη διεθνή βιβλιογραφία.
Σε αυτό το φράγμα σήμερα υπάρχουν εγκατεστημένες 4 μονάδες παραγωγής ρεύματος με συνολική ισχύ 440 MW. Στις όχθες του ποταμού, έχει τοποθετηθεί μεγάλη υδροηλεκτρική εγκατάσταση με σήραγγα εκτροπής (για όσο νερό δε χρειάζεται ή απειλεί να πλημμυρίσει την περιοχή) με διάμετρο 12,5 μέτρα και μάκρος 808 μέτρα. Ο υδροηλεκτρικός σταθμός λειτουργεί με στροβιλοκινητήρες. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τις μακροχρόνιες συνέπειες από την λειτουργία ενός φραγμάτος, ειδικά  όταν το κλίμα διαρκώς μεταβάλλεται. Ποια θα είναι η επίδραση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή;

Γεωδίφης

Πηγές
1.Νίκος Τσαβαλιάς        
2.«Atlas of isoseismal maps for strong shallow earthquakes in Greece and surrounding area (426BC – 1995)», Papazachos B.C., Papaioannou Ch. A., Papazachos C.B., Savvaidis A.S. (1997)
3. «Οι σεισμοί της Ελλάδας», των Παπαζάχου Β. & Παπαζάχου Κ. (2003)
4.Βικιπάιδεια
5.ΕΤ3
6.Σεισμοτεκτονικός χάρτης Ελλάδας,ΙΓΜΕ

Στον Όμηρο η Κάλυμνος είναι γνωστή με την ονομασία «Καλύδναι» και αναφέρεται ότι έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο μαζί με τα νησιά της Νισύρου, Καρπάθου ,Κάσου και Κω με 30 τριήρεις κάτω από την καθοδήγηση των γιών του Θεσσαλού (Φείδιππος & Αντιφος).Ερείπια από τα πελασγικά χρόνια δείχνουν ότι οι κάτοικοι της Καλύμνου ήσαν Κάρες. Στους περσικούς χρόνους το νησί βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία της βασίλισσας Αρτεμισίας της Αλικαρνασσού.
Η θάλασσα υπήρξε από παλιά το κυρίαρχο στοιχείο ζωής του νησιού και δεν είναι τυχαίο που μαζί με την Χάλκη και την Σύμη ήταν τα κύρια φυτώρια σφουγγαράδων του Αιγαίου. Όμως το νησί με το έντονο και νησιώτικο χρώμα το οποίο φημίζεται  για την αγάπη των κατοίκων του προς την θάλασσα , τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει διάσημο και για κάτι άλλο. Για το άγριο τοπίο της  με τα επιβλητικά βουνά  που προσφέρεται για αναρρίχηση και περιπατητικές διαδρομές 
Η παρουσία σπηλαίων, βαθιών χαραδρών και ορεινών όγκων είναι έντονη σε όλη την επιφάνεια του νησιού.Περίπου 50 μικρά και μεγαλύτερα χερσαία σπήλαια, υπάρχουν στο νησί. Τα πιο γνωστά από αυτά, είναι: του Δία(Κεφάλα), τα Σκάλια, οι Επτά Παρθένες, τον Δασκαλιό και ο Κολωνόσπηλος. Σε ορισμένα από αυτά βρέθηκαν λείψανα νεολιθικής εποχής. Τα σπήλαια  της Καλύμνου ανάλογα με την μορφολογία τους χαρακτηρίζονται σε «οριζόντια», δηλαδή τα πιο προσβάσιμα, τα «σπηλαιοβάραθρα» τα οποία δεν είναι τόσο εύκολα προσβάσιμα και τα «υποθάλασσια» σπήλαια.
Το νησί  σε γενικές γραμμές αποτελείται από σχιστοψαμμίτες (περίπου 400 εκ. χρόνων), ανθρακικά πετρώματα (ασβεστόλιθοι& δολομίτες 200-140 εκ.χρόνων), από νεογενή ιζήματα (25-5 εκ.ετών),από ηφαιστειακούς τόφφους που προέρχονται από την μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη της Κω(συνέβη πριν από 161.000 χρόνια) και από χαλαρά πετρώματα (ηλικίας 10.000 χρόνων).
Η Κάλυμνος θα μπορούσε να ονομαστεί ως το «νησί του ασβεστόλιθου» αφού το μεγαλύτερο τμήμα του αποτελείται από αυτό το ιζηματογενές πέτρωμα. Τα περισσότερα σπήλαια του νησιού διανοίχτηκαν σε ασβεστόλιθο και πολλά από αυτά έχουν ήδη χαρτογραφηθεί από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία.
Ο ασβεστόλιθος  της Καλύμνου  δημιουργήθηκε σε έναν θαλάσσιο χώρο όπου πριν από εκατ. χρόνια κυριαρχούσε- χαμένη σήμερα- μία υποθαλάσσια οροσειρά (ύβωμα) στον Αιγαιακό χώρο. Σήμερα αυτή η οροσειρά  ονομάζεται «Πελαγονική» από τους γεωεπιστήμονες. Τα πετρώματα των σπηλιών φέρουν σημάδια από το μακρύ γεωλογικό παρελθόν τους και για τον λόγο αυτό είναι έντονα τεκτονισμένα 
Οι σπηλιές από ασβεστόλιθο διαμορφώνονται  από τα νερά βροχής και την διάβρωση. Όπως νερό της βροχής πέφτει μέσω της ατμόσφαιρας, απορροφά το CO2, δημιουργώντας ανθρακικό οξύ. Αυτό το ελαφρώς όξινο βρόχινο νερό διαβρώνει τον ασβεστόλιθο. Η ροή του νερού τόσο πάνω ή κάτω από την επιφάνεια διαμέσου ρωγμών ,διακλάσεων και ρηγμάτων, διαλύει τον ασβεστόλιθο δημιουργώντας αυτές τις γεωμορφές. Σε περίπτωση που παρεμβαίνουν χημειοδιαβρωτικοί παράγοντες τότε τα σπήλαια αποκτούν ύψος ενώ διαφορετικά έχουν μήκος.
Το είδος της σπηλιάς που θα σχηματιστεί, καθορίζεται εν’ μέρει από τη βαρύτητα. Το νερό πάντα θέλει να πάει κάτω. Ακριβώς όπως τα ποτάμια που ρέουν την επιφάνεια της γης προς τη θάλασσα, έτσι και τα σπήλαια είναι αγωγοί νερού για να μετακινείται αυτό από το ένα μέρος στο άλλο. Εάν το νερό ακολουθήσει μία αρκετά άμεση διαδρομή, και κινηθεί κάθετα τότε μπορεί να καταλήξει κατ 'ευθείαν κάτω, μέσα στο βράχο δημιουργώντας σπήλαια σε κάθετο άξονα. Εάν το νερό κινηθεί δια μίας πιο πλαγίας οδού, θα σχηματίσει ένα οριζόντιο σύστημα σπηλιάς και εύκολα προσβάσιμο.
Πολλοί αναρριχητές λένε ότι ο ασβεστόλιθος  της Καλύμνου μοιάζει με αυτόν της Ταϊλάνδης. Ωστόσο, αυτό το ανθρακικό πέτρωμα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με εκείνο του Λιμιώνα της Κεφάλου-Κω.

Γεωδίφης

Πηγές
1Σπηλαιολογική Εταιρεία Ελλάδας,
2.Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας-ΙΓΜΕ,
3.Βικιπαίδεια

Από το 2008 ξεκίνησε από την Διεύθυνση  Ορυκτολογίας- Πετρογραφίας μια μεγάλη προσπάθεια για τη διάδοση της γεωλογικής γνώσης στους μαθητές σχολείων με οργανωμένες επισκέψεις στο Ι.Γ.Μ.Ε.
  Στα πλαίσια αυτά γίνεται εκπαιδευτική ξενάγηση που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
  ·         Προβολή – παρουσίαση power-point στο Αμφιθέατρο του Ι.Γ.Μ.Ε., όπου παρουσιάζονται γεωλογικά θέματα γενικού ενδιαφέροντος, όπως πετρώματα, ορυκτά, απολιθώματα, μεταλλεία-ορυχεία, ηφαίστεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έρευνες για νερό και την προστασία του περιβάλλοντος. Στην παρουσίαση υπάρχει ενεργός συμμετοχή των μαθητών με ερωτήσεις- απαντήσεις και συζήτηση πάνω σ΄ αυτά τα θέματα.
  ·         Επίσκεψη και ξενάγηση στο χώρο του Μουσείου, παρατήρηση ορυκτών σε οπτικό μικροσκόπιο και μεταλλικών ορυκτών σε στερεοσκοπικό μικροσκόπιο, ενώ παράλληλα προβάλλεται και βίντεο αφιερωμένο στα γαλάζια ηφαίστεια  του Αιγαίου, όπως της Νισύρου  (επιμέλειας του γεωλόγου- ηφαιστειολόγου Δρ. Γ. Βουγιουκαλάκη).
  ·         Επίσκεψη – ξενάγηση στους εργαστηριακούς χώρους της Δ/νσης Ορυκτολογίας- Πετρογραφίας, όπου οι μαθητές βλέπουν δείγματα και τρόπους εξέτασης σε Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης.
  ·         Επίσκεψη – ξενάγηση στους χώρους της Δ/νσης Αναλυτικών Εργαστηρίων (Χημείου), όπου οι μαθητές μυούνται στους τρόπους χημικής εξέτασης νερού και πετρωμάτων.
  ·         Επίσκεψη – ξενάγηση στους εργαστηριακούς χώρους της Δ/νσης Κοιτασματολογίας, όπου οι μαθητές βλέπουν δείγματα μαρμάρων και διακοσμητικών πετρωμάτων από όλο τον ελληνικό χώρο και τρόπους εξέτασής τους.
    Η μεγάλη συμμετοχή Σχολείων( περισσότεροι από 15.000 μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης)  από τις περιοχές Αθηνών – Αττικής, αλλά και άλλων περιοχών της χώρας, καθώς και τα ενθουσιώδη σχόλια στο βιβλίο επισκεπτών και οι ευχαριστήριες επιστολές δείχνουν ότι η κοινωνική προσφορά του Ι.Γ.Μ.Ε. βρίσκει απήχηση στην εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα. 

 Άλλωστε τα πρόσωπα των μαθητών που λάμπουν από χαρά όταν αποχωρούν είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση για όλους εμάς.

Ο χώρος του Μουσείου είναι ανοικτός για κάθε επισκέπτη και ιδιαίτερα στους συμπολίτες μας του Δήμου Αχαρνών – Θρακομακεδόνων – Ολυμπιακού Χωριού, που θέλει να θαυμάσει από κοντά εντυπωσιακά ορυκτά, πετρώματα και απολιθώματα.

Η Οργάνωση του Μουσείου
  Το νέο Μουσείο ορυκτών και Πετρωμάτων του Ι.Γ.Μ.Ε. δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2008 στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις του που βρίσκονται στην περιοχή του Ολυμπιακού Χωριού.
  Στους  εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου φιλοξενούνται δείγματα από τις παλιότερες μουσειακές του συλλογές Ινστιτούτου, που έχουν όμως εμπλουτισθεί και από νέες δωρεές γεωλόγων του Ι.Γ.Μ.Ε. (όπως των Βέκιου Π., Μανάκου Κ., Καρρά Ν., Λασκαρίδη Κ., Κατσαβριά Ν., κ.α.), ενώ αναμένονται και άλλες δωρεές και από γεωλόγους του Ι.Γ.Μ.Ε., Παν/μίων, Οργανισμών, κ.α.
  Τα δείγματα που εκτίθενται προέρχονται σε ποσοστό περίπου 90% από τον ελληνικό χώρο, ενώ τα υπόλοιπα είναι δείγματα από το εξωτερικό, όπως π.χ. την Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Ρωσία, Θιβέτ, Ρουμανία, Βουλγαρία, κ.α.
  Οι νεότερες συλλογές προέρχονται κυρίως από τις περιοχές του Λαυρίου, του Στρατωνίου – Ολυμπιάδας Χαλκιδικής, των Κυκλάδων, κ.α., ενώ σε ειδικές ξύλινες βιτρίνες φιλοξενούνται δείγματα από όλο τον ελληνικό χώρο που έχουν συλλεχθεί κατά την διάρκεια της τελευταίας πεντηκονταετίας από γεωλόγους και μηχανικούς μεταλλειολόγους του Ι.Γ.Μ.Ε.
  Θα πρέπει να αναφερθούν και δωρεές που έχουν γίνει όπως π.χ. της κ. Δήμου Ε. (πρώην Δ/ντριας Ορυκτολογίας- Πετρογραφίας) με μια βιτρίνα όπου υπάρχουν ΄΄ανθρώπων καλλιτεχνήματα από ορυκτά΄΄ , του κ. Μουτζουρίδη που δώρισε απολιθώματα, κ.α.
Ορυκτά που εκτίθενται είναι ποικιλίες ασβεστίτη, αραγωνίτη, φθορίτη, γύψου, βαρύτη, μαλαχίτη, αζουρίτη, αμιάντου, ροδοχρωσίτη, χαλαζία, αμέθυστου, κ.α, καθώς και μεταλλεύματα όπως γαληνίτη, σιδηροπυρίτη, αρσενοπυρίτη, μαγγανίου, νικελίου, βωξιτών, χρωμιτών, λευκόλιθου και πολλών άλλων.
Τα απολιθώματα που εκτίθενται περιλαμβάνουν αμμωνίτες, θαλάσσιους οργανισμούς (ψάρια, κοράλλια, οστρακοειδή), φύλλα, κορμούς δένδρων, κ.α
  Στους τοίχους του Μουσείου υπάρχουν θεματικοί χάρτες, όπως ο Γεωλογικός, ο Γεωτεχνικός, των Θερμομεταλλικών Νερών και ο Σεισμοτεκτονικός. Στο κέντρο της αίθουσας υπάρχει ο βυθομετρικός χάρτης του Αιγαίου που προσελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, καθώς και οπτικό- πολωτικό και στερεοσκοπικό μικροσκόπιο για παρατήρηση ορυκτών και μεταλλευμάτων.


Σας περιμένουμε
Γεώργιος Οικονόμου, Δρ Γεωλόγος – Πετρολόγος
Δ/ντής Δ/νσης Ορυκτολογίας – Πετρογραφίας Ι.Γ.Μ.Ε.


Στοιχεία επικοινωνίας

Διεύθυνση Ορυκτολογίας – Πετρογραφίας
Δ/ντής: Δρ. Γεώργιος Οικονόμου ( Υπεύθυνος του Μουσείου)
Τηλ.: 2131337360, Φάξ: 2131337459
e-mail: dop@igme.gr

Αυτός ο χάρτης δείχνει την περιοχή μελέτης στην Ελλάδα (Θερμαϊκός κόλπος). Τα κόκκινα αστέρια δείχνουν τους χώρους των γεωτρήσεων, όπου οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει υψηλά επίπεδα ενέργειας, τα οποία ερμηνεύονται ότι προέρχονται από ένα τσουνάμι (Φωτογραφία- Klaus Reicherter, Πανεπιστήμιο RWTH του Aachen)
  Τον χειμώνα του 479 π.Χ., ένα τσουνάμι, έσωσε την Ποτίδαια, και έπνιξε εκατοντάδες Πέρσες  εισβολείς όπως πολιορκούσαν την αρχαία ελληνική πόλη. Νέα γεωλογικά στοιχεία δείχνουν ότι η περιοχή μπορεί να εξακολουθεί να είναι ευάλωτη σε γεγονότα τσουνάμι, σύμφωνα με τον Klaus Reicherter του Πολυτεχνείου Aachen της Γερμανίας και τους συνεργάτες του.
  Ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος περιγράφει την περίεργη υποχώρηση της παλίρροιας και τα τεράστια κύματα στην Ποτίδαια, αναφέροντας πρώτος ένα ιστορικό τσουνάμι. Ο Ηρόδοτος, όπως και οι ντόπιοι, είδαν το κύμα ως σωτήρα που το έστειλε  ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, για να τιμωρήσει τους εισβολείς .
  Ο Reicherter και οι συνεργάτες ερεύνησαν ιστορικά στοιχεία και τα διασταύρωσαν με τα δεδομένα που προέκυψαν από την δειγματοληψία ιζημάτων που έκαναν στο ακρωτήριο Ποσείδιον στη Βόρεια Ελλάδα, όπου η σημερινή Ποτίδαια βρίσκεται. Οι πυρήνες ιζημάτων δείχνουν σημάδια «υψηλής ενέργειας» εκδηλώσεις που προέρχονται από θαλάσσια κύματα, ενώ οι σημαντικές ανασκαφές στα προάστια της αρχαίας πόλης γύρω από την Μένδη έχουν αποκαλύψει ένα επίπεδο υψηλής ενέργειας που χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ. Το στρώμα της Μένδης περιέχει πολύ μεγαλύτερα θαλάσσια κοχύλια που πιθανόν να προέρχονται από το πυθμένα της θάλασσας και να αποτέθηκαν  κατά τη διάρκεια ενός τσουνάμι. Η ομάδα χρονολόγησε τα όστρακα που βρέθηκαν στην άμμο από τις αποθέσεις τσουνάμι. «Πρέπει να συνέβη γύρω στο 500 π.Χ., συν ή πλην 25 με 30 χρόνια," δήλωσε ο Reicherter.
  Μοντέλα πρόβλεψης σεισμών στην λεκάνη του Βόρειου Αιγαίου κοντά στη χερσόνησο δείχνουν ότι στο μέλλον οι σεισμοί στην περιοχή θα μπορούσαν να παράγουν σημαντικά κύματα τσουνάμι , αν και η περιοχή δεν περιλαμβάνεται σήμερα στις δέκα περιοχές πιο επιρρεπείς σε «τσουνάμι» στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο Reicherter και οι συνεργάτες του λένε ότι τα νέα ευρήματά τους δείχνουν στο Θερμαϊκό Κόλπο όπου η χερσόνησος βρίσκεται θα πρέπει να συμπεριληφθούν στους υπολογισμούς επικινδυνότητας τσουνάμι, ιδίως δεδομένου ότι η περιοχή είναι πυκνοκατοικημένη και φιλοξενεί πολλά τουριστικά θέρετρα. Σεισμοί και κατολισθήσεις στην περιοχή, σε συνδυασμό με την τοπογραφία στο βυθό κοντά στην βορειοδυτική ελληνική ακτή, είναι ικανές να παράγουν τσουνάμι 7 έως 16 μέτρα σύμφωνα με τα μοντέλα του Reicherter.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το PhysOrg.com

εΤο Αιγαίο με τα «ατελείωτα» νησιά και βραχονησίδες κατά την διάρκεια του γεωλογικού χρόνου βρισκόταν πάντα κάτω από ένα καθεστώς μεταβολής. Οι τεκτονικές δυνάμεις, η ηφαιστειακή δραστηριότητα, οι διακυμάνσεις της θαλάσσιας στάθμης, η διάβρωση και τόσες άλλες γεωλογικές δυνάμεις διατηρούσαν το φυσικό περιβάλλον του ιδιαίτερα ασταθές στον χρόνο.
Ωστόσο ,οι φυσικές δυνάμεις που διαμόρφωσαν το ανάγλυφο των νησιών εξακολουθούν αθόρυβα να παρεμβαίνουν σε αυτή την περιοχή. Ταξιδεύοντας στους Λειψούς, την πανέμορφη ομάδα νησίδων του ανατολικού Αιγαίου, μπορούμε να δούμε πως αλλάζει σιγά-σιγά το Αιγαίο. Από αυτή την συστάδα το μεγαλύτερο νησί είναι η Λιψός, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην Λέρο και την Πάτμο. Λέγεται ότι το νησί ,της νύμφης Καλυψώς όπου βρέθηκε ο Οδυσσέας, ταυτίζεται με αυτή την περιοχή των βόρειων Δωδεκανήσων.
Στο σύμπλεγμα αυτών των μικρών νησιών συμπεριλαμβάνονται οι νησίδες Ασπρονήσια, Καλαπόδια, Φράγκο, Πλάβι και άλλα μικρότερα νησάκια συνολικής έκτασης 23 τ.χλμ.
Το νοτιότερο νησί της συστάδας βρίσκεται μόλις 4,4 ναυτικά μίλια νότια της Λιψού. Πρόκειται για μια νησίδα συνολικής έκτασης περίπου 0,68 τ.χλμ. Πριν από κάποια χρόνια αυτή η νησίδα είχε διαφορετικό σχήμα και μεγαλύτερη έκταση ωστόσο η διαφορική διάβρωση  - διαδικασία με την οποία οι λιγότερο ανθεκτικοί σχηματισμοί διαβρώνονται με πιο γρήγορο ρυθμό-και οι θαλάσσιες διεργασίες οδήγησαν στην υποχώρηση ενός μέρους της επιφάνειας της. Ένα τμήμα –περίπου 400 τμ -της νησίδας κατέρρευσε και χάθηκε για πάντα στη θάλασσα.
Το φυσικό τοπίο του μικρού και ακατοίκητου βραχώδους νησιού πριν από το έτος 2000 χαρακτηριζόταν από την παρουσία μιας θαλάσσιας αψίδας δηλαδή μιας φυσικής γέφυρας. Η δράση διεργασιών διάβρωσης είχαν οδηγήσει στον σχηματισμό της αψίδας μήκους τουλάχιστον 35 μέτρων.
Τι ακριβώς συνέβη; Το νησάκι αποτελείται από ασβεστόλιθους ηλικίας 210-140 εκ.χρόνων. Οι ανθρακικοί σχηματισμοί του παρουσιάζουν έντονη καρστικοποίηση λόγω της χημικής σύστασης τους, η τεκτονική καταπόνηση και η ιδιαίτερα υψηλή υδροπερατότητα τους συντελούν στην ανάπτυξη πορωδών ρωγμών και ασυνεχειών. Η δράση των κυμάτων σε περιοχές μειωμένης αντοχής του πετρώματος κατά μήκος των ασυνεχειών [ρήγματα & διακλάσεις] πιθανόν αποσταθεροποίησαν την αψίδα και με την επίδραση της βαρύτητας το συγκεκριμένο τμήμα κατέρρευσε.
Έτσι έσβησε η πανέμορφη θαλάσσια αψίδα που υπήρχε πριν από καιρό σε αυτή την «κρυφή γωνιά» του Αιγαίου. Παρόμοιες φυσικές διεργασίες γίνονται σε πολλά μέρη του Αιγαίου με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται η μορφή και η έκταση τους. Μπορεί η συγκεκριμένη γεωδομή να χάθηκε ωστόσο για καλή μας τύχη την οροφή της θαλάσσιας αψίδας την είχε αποτυπώσει πριν από κάποια χρόνια όλως τυχαίως ο φίλος Βαγγέλης με την φωτογραφική του μηχανή[Δείτε κάτω φωτογραφίες]. Η έντονη φθορά που υφίσταται η νησίδα ίσως προέτρεψε τους ντόπιους να την ονομάσουν Σαράκι.

 Γεωδίφης

Πηγές
1Βικιπαίδεια
​2.Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας (ΙΓΜΕ)

Μια πρόσφατη μελέτη του USGS διαπίστωσε ότι οι υδροφόροι ορίζοντες υπόγειων υδάτων στην ανατολική ακτή και στις κεντρικές ΗΠΑ έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης από το ράδιο, ένα  φυσικά ραδιενεργό στοιχείο και καρκινογόνο.  Γιατί οι περιοχές αυτές έχουν περισσότερο ράδιο στα υπόγεια ύδατα; Ράδιο συναντάται, όπου υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα αλλά δεν είναι η αποκλειστική πηγή του προβλήματος. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα επίπεδα ραδίου καθορίζονται από τα χημικά χαρακτηριστικά των υδάτων σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Για παράδειγμα, αν τα υπόγεια ύδατα έχουν χαμηλό οξυγόνο ή χαμηλό pH, το ράδιο είναι πιο πιθανό να παρουσιαστεί στα υπόγεια ύδατα.
  Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που προσδιορίζει τους  παράγοντες που κάνουν έναν υδροφόρο ορίζοντα ευαίσθητο στη μόλυνση από ράδιο. Το ράδιο δεν μπορεί να ανιχνευθεί εύκολα από τη γεύση ή οσμή, και αναλυτικές μέθοδοι για τη μέτρηση αυτών των ρύπων απαιτούν ειδικές δοκιμές. Απλές  γεωχημικές μετρήσεις στο pH και το οξυγόνο, που είναι καλοί δείκτες του ραδίου, μπορούν να βοηθήσουν  τις αρμόδιες αρχές να προβλέπουν τις περιοχές όπου τα επίπεδα ράδιου μπορεί να είναι αυξημένα.
  Οι περισσότεροι βράχοι και ιζήματα περιέχουν φυσικά ραδιενεργά στοιχεία, όπως το ουράνιο και το θόριο, των οποίων η αποσύνθεση μας δίνει το ράδιο. Υπό τις κατάλληλες γεωχημικές συνθήκες, τα υπόγεια ύδατα ρέουν αργά και μέσω υπόγειων πόρων, μπορούν  να πάρουν αυτά  τα διαλυμένα ραδιενεργά στοιχεία και να παράγουν ράδιο.
  Συνθήκες χαμηλού οξυγόνου βρέθηκαν στα υδροφόρα συστήματα του Μιντ-Κόντινεντ και το οροπέδιο Ozark (Κάμβριο-Ορδοβίσιο) στην περιοχή των Κεντρικών ΗΠΑ, και υπό συνθήκες χαμηλού pH παρατηρήθηκαν  σε  υδροφόρα συστήματα της παράκτιας πεδιάδας  στην Ανατολική Ακτή, καθιστώντας αυτές τις  περιοχές ευαίσθητες στη μόλυνση από  ράδιο.
  Σε αυτή τη μελέτη, οι επιστήμονες του USGS διαπίστωσαν ότι τρεις γεωχημικές συνθήκες κατά κύριο λόγο σχετίζονται με αυξημένες συγκεντρώσεις ραδίου στα υπόγεια ύδατα. Τα χαμηλά επίπεδα του διαλυμένου οξυγόνου (λιγότερο από ένα χιλιοστόγραμμο ανά λίτρο), η οξύτητα (pH μικρότερο από 6) και οι υψηλές συγκεντρώσεις από διαλυμένα στερεά, όπως το ασβέστιο, το βάριο, το μαγνήσιο, το στρόντιο, κάλιο, θειικό, ή  το δισανθρακικό. Οι προϋποθέσεις αυτές εμποδίζουν το ράδιο από την προσκόλληση σε ιζήματα  του  υδροφόρου ορίζοντα και αυξάνουν τη διαλυτότητά του στα υπόγεια ύδατα.
  Σε αυτή τη μελέτη, το ράδιο μετρήθηκε σε πηγάδια από υδροφόρους ορίζοντες που χρησιμοποιούνται για δημόσια ύδρευση.
  Σύμφωνα πάντα με αυτή την μελέτη,  το ράδιο περισσότερο ανησυχεί τους ιδιοκτήτες ακινήτων οι οποίοι έχουν τη δική τους ιδιωτική παροχή υπογείων υδάτων. Σε αντίθεση με τα δημόσια πηγάδια τροφοδοσίας, οι εν λόγω πηγές  δεν υπόκεινται σε έλεγχο αν και απαιτείται, και συχνά δεν διαθέτουν συστήματα επεξεργασίας.
  Δοκιμές για το ράδιο, και άλλους δείκτες της ραδιενέργειας, μπορούν να γίνουν μόνο από ειδικευμένους επαγγελματίες, και οι δοκιμές αυτές απαιτούν εξειδικευμένο εξοπλισμό. Διαπιστευμένα εργαστήρια, ή περιβαλλοντικοί οργανισμοί ή υπηρεσίες υγείας μπορεί να είναι μια καλή πηγή για πληροφορίες σχετικά με το ενδεχόμενο μόλυνσης του ραδίου . Τα περισσότερα κράτη των ΗΠΑ έχουν ιστοσελίδες καθοδήγησης που σχετίζονται με αυτό το θέμα.
  Ωστόσο, με ειδικό χαρτί φιλτραρίσματος μπορείτε να κάνετε ένα απλό τεστ για το pH, το οποίο μπορεί να παρέχει μια ένδειξη ότι το pH είναι σε  χαμηλά επίπεδα. Η μέτρηση διαλυμένου οξυγόνου απαιτεί ειδικά όργανα ή χημικές ουσίες, αλλά υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι το  χαμηλό οξυγόνο μπορεί να είναι παρόν, σε υψηλές συγκεντρώσεις μετάλλων όπως ο σίδηρος ή το μαγγάνιο, οι υψηλές συγκεντρώσεις των διαλυμένων στερεών, ή νερό με μια μυρωδιά σάπιων αυγών.
  Ευτυχώς, απλά, και σχετικά φθηνά συστήματα επεξεργασίας (όπως αποσκληρυντές  νερού) μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά στην απομάκρυνση του ραδίου.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το USGS

Προς την νότια πλευρά του νησιού  της  Κω πριν από τον ισθμό της Κεφάλου υπάρχει  ο Βρωμότοπος ή Βουλκάνια από την ιταλική λέξη που φανερώνει ηφαιστειογενές έδαφος όπου υπάρχει χλιαρό νερό και θειάφι .Παλαιότερα  λέγεται ότι οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν το έδαφος για δερματικές παθήσεις όπως η ψωρίαση.
  Εκεί στην στενή λωρίδα γης όπου παρατηρείται ο λαιμός του κεφαλιού του νησιού συχνά εξέρχονται υδρατμοί και αέρια σε σχεδόν άνυδρο υπέδαφος. Το λιγοστό νερό μόλις εξέρχεται από το υπέδαφος εξατμίζεται αμέσως σε θερμοκρασία από 100- 600 βαθμούς Κελσίου. Τα αέρια, τα οποία κατακάθονται στην περιοχή σχηματίζουν χαρακτηριστικές πολύχρωμες αποχρώσεις.
  Τι ακριβώς συμβαίνει; Πρόκειται για ατμίδες που συχνά παρουσιάζονται  σε ηφαιστειακά υλικά  και ονομάζονται θειωνίες. Τέτοιες επιφανειακές εκδηλώσεις  υπάρχουν και σε άλλα μέρη του Αιγαίου όπως στην γειτονική  Νίσυρο, Σαντορίνη ,Μήλο κά.
   Η περιοχή του Βρωμότοπου καλύπτεται από αποθέσεις τόφφου (ιγκνιμβρίτης που δεν έχει συγκολληθεί) & προέρχονται από την τρομερή έκρηξη που έγινε στο νησί της Κω πριν από περίπου 161.000 χρόνια . Πρόκειται για διόδους διαφυγής αερίων που βγαίνουν από ρωγμές και τρύπες χωρίς πίεση. Σε αυτό συμβάλλει η τεκτονική της περιοχής αφού στην κυριολεξία είναι ζωσμένη από ενεργά ρήγματα(δείτε γεωλογικό σκαρίφημα). Οι ατμίδες πιθανόν να σχηματίσθηκαν μετά την απόθεση αυτών των ηφαιστειακών υλικών. Κάποτε πιστεύαμε ότι προήλθαν από την απαέρωση του υποκείμενου μαγματικού θαλάμου όμως σήμερα  έχει αποδειχτεί ότι σχηματίστηκαν από απαέρωση του ιγκνιμβρίτη και δεν συνδέονται από τον μαγματικό θάλαμο.
  Οι  ηφαιστειακές ατμίδες όταν εξέρχονται στην ατμόσφαιρα αποτελούνται από θερμά αέρια και  περιέχουν κυρίως υδρόθειο , υδρατμούς και λιγότερο διοξείδιο άνθρακα ,αποσαθρώνουν  και εξαλλοιώνουν τα γύρω πετρώματα, σχηματίζοντας λασπώδεις λάκκους. Γύρω από τις ατμίδες αποτίθενται διάφορα ορυκτά και άλατα που περιέχονται στα θερμά ρευστά . Το υδρόθειο μυρίζει σαν κλούβιο αυγό και εξαιτίας των αναθυμιάσεων οι ντόπιοι τον ονόμασαν Βρωμότοπο.
  Όμως η περιοχή εκτός από τις θειωνίες και την ενεργό τεκτονική παρουσιάζει και κάτι ακόμη. Μια στιβάδα από συντρίμμια μας αφηγούνται  τι έγινε σε αυτή την γωνιά του Αιγαίου πριν από περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια. Λάβες μπανακίτη(πέτρωμα μεταξύ τραχείτη και βασάλτη) που ίσως να προέρχονται από την  πρώτη φάση ηφαιστειακής δραστηριότητας του νησιού παρεμβάλλονται στους τόφφους της περιοχής. Πιθανόν να είναι αποτέλεσμα δραστηριότητας που προήλθε από  ηφαιστειακούς σεισμούς ή από την άνοδο μάγματος. Για αρκετούς μήνες πριν την έκρηξη του Όρους  της Αγίας Ειρήνης  το 1980, μάγμα εκχυνόταν στην βόρεια πλευρά του ηφαιστείου και δημιουργούσε μια εξαιρετικά ασταθή πλαγιά. Ένας σεισμός προκάλεσε την κίνηση της γης σε αυτήν την περιοχή και το αποτέλεσμα ήταν μια γρήγορη μετακίνηση της στοιβάδας των συντριμμιών.

Γεωδίφης

Πηγές–ΙΓΜΕ(Γεωλογικός χάρτης Κεφάλου), Βικιπαίδεια, ΑΠΘ(Τμήμα Ηφαιστειολογίας), USGS