Κάποτε μία κοπέλα από τη Μίλητο ερωτεύτηκε έναν ήρωα από τους Δελφούς, ονόματι Σμίκρος. Η άγνωστη Μιλήσια στον ύπνο της εγκυμονεί και ονειρεύεται ότι ο ήλιος μπαίνει στο σώμα της, από τον λάρυγγα [βράγχιο] και βγαίνει από την κοιλιά της. Για αυτό τον λόγο ονομάζει τον γιό της Βράγχο. Ο νέος μεγαλώνει, γίνεται βοσκός και ζει μία ήσυχη ζωή νότια της Μιλήτου. Μία μέρα καθώς βόσκει τα πρόβατα τον πλησιάζει ο Απόλλων, τον φιλάει και αυτόματα του μεταδίδει το χάρισμα της μαντικής. Ο βοσκός με τον καιρό αποκτά τεράστια δύναμη και σεβασμό. Βρίσκεται σε άμεση επαφή με τους θεούς, και χρησιμοποιεί πολλές μεθόδους για να αναλύσει τη θέληση τους, από το διάβασμα των εντοσθίων διάφορων ζώων, το πέταγμα των πουλιών κ.α. Ο Βράγχος σώζει τους Μιλήσιους από λοιμό, ίσως εξαιτίας μιας ανθυγιεινής αρχαίας λίμνης. Για να τον τιμήσουν οι συμπατριώτες του, στον τόπο χρησμοδοσίας, χτίζουν ένα από τα σημαντικότερα ιερά της αρχαιότητας, το μαντείο του Απόλλωνα στα Δίδυμα που κάποια στιγμή ανταγωνίζεται και το μαντείο των Δελφών.Οι απόγονοι του θα μείνουν στην ιστορία ως Βραγχίδες και ο ίδιος γίνεται ο μυθικός γενάρχης των Μιλησίων. 
Τα Δίδυμα βρίσκονται απέναντι από το Φαρμακονήσι, στον Κόλπο του Γέροντα [ή της Μανδαλιάς ή Βαργυλίας] εκεί όπου έγινε η μεγαλύτερη ναυμαχία της Ελληνικής Επανάστασης, το 1824. Ο Γέροντας είναι μικρασιατικό χωριό γύρω από τα ερείπια του ιερού Ναού του Διδυμαίου Απόλλωνος. Η όλη περιοχή τουλάχιστον μέχρι το 1914 ήταν γεμάτη από χριστιανικές εκκλησίες. Αρκετά από τα τοπωνύμια είναι ελληνικά όπως το Panayır[Παναγιά] Adası ένα ακατοίκητο νησί όπου υπάρχει ένας εγκαταλελειμμένος ναός και ένας φάρος.
Η πόλη είχε διάφορα ονόματα κατά την διάρκεια της ιστορίας της: Βραγχίδαι [750 π.Χ- 640 μ.Χ], Δίδυμα [750 π.Χ- 640 μ.Χ], Ιουστινιανόπολις από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου, το 300 μ.Χ-640 μ.Χ και τελευταία Didim στα τουρκικά.
Η ευρύτερη περιοχή γύρω από τα Δίδυμα έχει υποστεί τεράστιες αλλαγές στο πέρασμα των χρόνων από τις διεργασίες του Μαιάνδρου Ποταμού. Στις εκβολές του ποταμού, λόγω της ευφορίας του, κατά την αρχαιότητα αναπτύχθηκαν αρκετές πόλεις όπως η Μίλητος και Πριήνη. Η Μίλητος αρχικά ήταν λιμάνι αλλά με τις προσχώσεις του Μαιάνδρου απομακρύνθηκε από την θάλασσα. 
Η λίμνη Bufa ήταν ένας κόλπος του Αιγαίου μέχρι την κλασική περίοδο, όταν κλείστηκε από τα προσχωσιγενή υλικά που έφερε ο Μαίανδρος. Ο κόλπος και αργότερα η λίμνη, ονομάστηκε Λάτμος. Σε αυτή την λίμνη γεννιέται ο μύθος, με τον Ενδυμίωνα έναν βοσκό από την Καρία με απαράμιλλη ομορφιά, τον οποίο είδε η Σελήνη σε μία σπηλιά της περιοχής και τον ερωτεύτηκε. Τον πλησίαζε κάθε βράδυ την ώρα που κοιμόταν, όμως ανησυχώντας πως σαν θνητός θα γεράσει και θα πεθάνει παρακάλεσε τον Δία να τον αφήσει να κοιμάται για πάντα τον αγέραστο ύπνο ώστε να μην τον χάσει ποτέ. Στην πόλη Ηράκλεια, που βρίσκεται στους πρόποδες του Λάτμου, ο Ενδυμίων λατρευόταν ως μυθικός ιδρυτής της πόλης ενώ υπήρχε αρχαίος ναός αφιερωμένος σ΄αυτόν. Ποίημα του Κ.Καβάφη είναι εμπνευσμένο από τον μύθο του Ενδυμίωνα.
Τα Δίδυμα συνδέονταν με την Μίλητο με ιερά οδό μήκους περίπου 17 χλμ. Κατά μήκος της υπήρχαν αγάλματα της οικογένειας των Βραγχιδών ιερέων και άλλα που απεικόνιζαν ζώα. Σήμερα μέρος των αγαλμάτων αυτών βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο ναός ιδρύθηκε πριν τον ιωνικό εποικισμό, ίσως πριν τον 7ο αιώνα π.Χ. Στον ναό υπάρχει σκαλισμένο το σύμβολο της πόλης, η αποκρουστική Μέδουσα. Είχε 108 ιωνικές στήλες-μόνο 3 επιβιώνουν σήμερα. Το ιερό καταστράφηκε από τον Δαρείο το 494 π.Χ. Η ανακατασκευή του ναού ξεκίνησε γύρω στο 350 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο. Όμως σημάδια παρακμής είναι εμφανή πριν από το 250 π.Χ.: η ελληνιστική δομή λεηλατήθηκε για την ανέγερση νέων κτιρίων. Αργότερα προσπάθησαν και οι Ρωμαίοι, αλλά η ανοικοδόμηση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ λόγω του τεράστιου μεγέθους και του κόστους. Η καταστροφή του ιερού και άλλων κατασκευών παρείχε υλικό για την οικοδόμηση μιας χριστιανικής βασιλικής στο άδυτον, που έμεινε, παρά τους σεισμούς και τη φωτιά, μέχρι αργά το Μεσαίωνα. Η εκκλησία χτίστηκε στο ιερό του ναού του Απόλλωνα. Ο τελευταίος βασιλιάς της Λυδίας - Κροίσος - συμβουλεύτηκε το μαντείο και έκανε πλούσιες προσφορές, όπως και ο Φαραώ Νεχώ της Αιγύπτου. Νότια της εκκλησίας είναι το Στάδιο.
Το Διδυμαίο φτιάχτηκε γύρω από την τοποθεσία μιας φυσικής πηγής, σε καρστικό περιβάλλον, την οποία θεωρούσαν ότι ήταν η πηγή της προφητικής δύναμης του μαντείου. Ο πρώτος ναός ήταν μια ταπεινή δομή που αντικατέστησε ένα πολύ νωρίτερο Κάριο ιερό. Οι Μιλήσιοι σχεδίασαν το Ελληνιστικό Διδύμαιο για να ανταγωνιστεί τον μεγαλύτερο ναό στον ελληνικό κόσμο - τον γειτονικό Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Η πόλη βρίσκεται πάνω στο ασβεστολιθικό οροπέδιο της χερσονήσου της Μιλητού.Τα εδάφη των Δίδυμων αποτελούνται από νεογενή ιζήματα. Το μαντείο βρίσκεται σε υψόμετρο 70μ. από την τωρινή στάθμη της θάλασσας. Η διάσημη ιερή πηγή συναντάται εκεί όπου ο ασβεστόλιθος έρχεται σε επαφή με την υποκείμενη λιγότερο υδατοπερατή μάργα.Η πηγή προφανώς ανήκε σε μια τοπική θεά, συγκρίσιμη με την ελληνική Λητώ. Ο ναός έχει θεμελιωθεί πάνω σε ασβεστόλιθο ενώ το υπόλοιπο κτίριο είναι κατασκευασμένο από γκρι και λευκό μάρμαρο από τα κοντινά λατομεία της Μιλήτου.
Οταν οι Σελτζούκοι και οι Μογγόλοι κατέκτησαν την περιοχή, ο ναός εγκαταλείφθηκε εντελώς. Ένας Ιταλός ταξιδιώτης που επισκέφτηκε τη Δίδυμα το 1446 μας λέει ότι όλος ο ναός στεκόταν, αλλά στα τέλη του 15ου αιώνα ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό και μετατράπηκε σε σωρό από μάρμαρο. Στα μεταγενέστερα χρόνια ο ναός χρησιμοποιήθηκε ως λατομείο.
Ο Hermann Knackfuss [1848-1915], Γερμανός ζωγράφος και ιστορικός της τέχνης, ανέφερε ότι ο σεισμός γκρέμισε την «ολική δομή μαρμάρου του ναού» τον 15ο αιώνα μ.Χ. 
Ποιός σεισμός προκάλεσε την κατάρρευση; Κατά πάσα πιθανότητα το ιστορικό γεγονός που ρήμαξε τα νεότερα κτίρια του ναού ήταν ο σεισμός με μέγεθος 6.8 βαθμών του 1493 μ.Χ που προήλθε από το Ρήγμα Κω, του οποίου το επίκεντρο βρισκόταν σε απόσταση 76 χλμ. Πρόκειται για την ισχυρή δόνηση που γκρέμισε τα φρούρια της Κω, ισοπέδωσε την Αλικαρνασσό και αποτελείωσε την βυζαντινή Στρόβιλο. 
​
Γεωδίφης

Πηγές

1.Ο Μικρασιατικός Γέροντας-Ευαγγελίας Γεωργοπούλου
2.Βικιπαίδεια
3.perseus.tufts.edu
4.Με το Βλέμμα των Περιηγητών /el.travelogues.gr
5.A History of Discoveries at Halicarnassus, Cnidus and Branchidae-Newton C.T,1863
6. Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
7.turkisharchaeonews.net/

​

Χάρτης με τα γεωτοπωνύμια της Κω-Εκδοση 1, Ιούνιος 2018.Χρησιμοποιώντας τον παρακάτω σύνδεσμο, το αρχείο ανοίγει αυτόματα με το Google Earth [πρέπει να έχετε εγκατεστημένο το πρόγραμμα στον υπολογιστή σας].Πρόκειται για δοκιμαστική έκδοση που περιέχει τοπωνύμια ιταλικά και νέα, γεωμορφολογικά & γεωλογικά χαρακτηριστικά, όρια δήμων κά. Με κίτρινο χρώμα σημειώνονται τοπωνύμια ήδη γνωστά αλλά και νέα, ενώ με κυανό τα πιο σημαντικά της ιταλικής περιόδου. Το αρχείο έχει αποτυπωθεί σε λατινικούς χαρακτήρες.
​
Κάντε κλικ στο παρακάτω αρχείο, για να το κατεβάσετε
https://drive.google.com/file/d/1YXbv0Vat4xf0KYbZqYOtE3Lh7LgMdpSh/view?usp=sharing
​ή εδώ 


Γεωδίφης

Πηγές
1. Κώια-Ιακ.Ζαρράφτη
2.Τοπωνυμικά και ονοματικά της νήσου Κω- Μιχάλης Ευστ. Σκανδαλίδης
3.Τοπωνύμια της Νήσου Κω -Ν. Ζάρακας (Κωακά, τόμοι Α΄&Β')
4.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
5.Χάρτης Γ.Υ.Σ
6.Γεωλογικός χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
7.Τοπογραφικός χάρτης βρετανικής έκδοσης, 1940[ βασισμένος σε δεδομένα των Ιταλών του 1930]
8.Χάρτης L.Morricone

​

Η θάλασσα και η σεισμική δραστηριότητα έχουν διαμορφώσει τις ακτές και το ανάγλυφο αρκετών μικρών νησιών του νότιου Αιγαίου, το τοπίο του οποίου είναι ποικιλόμορφο και η γεωμορφολογία αλλάζει από νησί σε νησί. Αυτό που αντικρίζουμε σήμερα είναι ότι απέμεινε από τις καταβυθίσεις της τεράστιας ξηράς που ένωνε την Μικρά Ασία με την ηπειρωτική Ελλάδα.
Στο Κρητικό Πέλαγος, ανατολικά της Καρπάθου και βόρεια από την ανατολική Κρήτη συναντάται το Καμηλονήσι ή Χαμηλή και τα Διβούνια μία συστάδα δύο βραχονησίδων. Η Χαμηλή έχει μέγιστο υψόμετρο 23 μέτρα και τα Διβούνια έχουν υψόμετρο 69 το δυτικό νησάκι και 53 μέτρα το ανατολικό από την επιφάνεια της θάλασσας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα ακατοίκητα νησάκια ανήκαν στην Δημοτική Ενότητα Ολύμπου, του Δήμου Καρπάθου. Όμως πλέον έχουν ενταχθεί στο Δήμο Κάσου και εξακολουθούν διοικητικά να ανήκουν στον νομό Δωδεκανήσου, του οποίου αποτελούν το δυτικότερο άκρο.
Σε χάρτη του Άγγλου χαρτογράφου Γουίλιαμ Φέηντεν,του 1785, το Καμηλονήσι φέρεται να λέγεται Piana [Επίπεδη] ενώ τα Διβούνια σημειώνονται ως Fratelli [Αδέλφια]. Την Χαμηλή οι Ιταλοί την έλεγαν Kamila. Στον Άτλαντα του Barrington αναφέρεται ότι μπορεί να είχε το αρχαίο όνομα Πλατέα.
Στις 9 Οκτωβρίου του 1940 ένα παλιό ποταμόπλοιο 279 τόνων, γνωστό ως Pentcho με 514 Εβραίους εποίκους ναυάγησε όταν ο μοναδικός λέβητας του σταμάτησε να λειτουργεί και το πλοίο καταστράφηκε στη Χαμηλή. Ήταν Οκτώβρης και η θάλασσα στο νότιο Αιγαίο είχε αγριέψει. Οι έποικοι ήταν τυχεροί αφού μπόρεσαν να μεταφέρουν πάνω στο νησί, τρόφιμα, ρούχα, σκεύη και καύσιμα για την παραμονή τους σε ένα άγριο τόπο, για άγνωστο χρονικό διάστημα. Οργάνωσαν την ζωή τους, πάνω σε μία νησίδα με έκταση 0,36 τετρ.χλμ και περίμετρο 4,79χλμ, έχοντας εξασφαλίσει από τις προμήθειες του πλοίου ένα πιάτο σούπα καθημερινά. Όμως οι ναυαγοί με κάθε τρόπο προσπαθούσαν να προσελκύσουν την προσοχή τυχόν περαστικού πλοίου ή αεροπλάνου από την περιοχή. Το νησάκι έχει δύο μικρά σπήλαια που προσωρινά φιλοξένησαν τους ναυαγούς. Μετά από 10 μέρες παραμονής τους εμφανίστηκε ένα ιταλικό πλοίο να πλησιάζει το νησάκι. Ευτυχώς όλοι διασώθηκαν από τους Ιταλούς και μεταφέρθηκαν στη Ρόδο. Το ναυάγιο του Pentcho, ήταν η πρώτη αποστολή με πλοίο για την δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, σε αυτό επέβαινε μια από τις πιο σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες της Εξόδου και εν συνεχεία της δημιουργίας της Mossad, o Krav Maga.
Σχετικά με τα Διβούνια αξίζει να παραθέσω αυτούσια την άψογη περιγραφή του καπετάν Στάθη, τον Φεβρουάριο του 2010, για δύο άγνωστα ερημονήσια: «Πέντε ώρες ήμουνα στο πέλαγος, χωρίς στην ουσία να γνωρίζω πού πηγαίνω! Δύο μικρές βραχονησίδες σε σχήμα... γυναικείου στήθους!  Έκλεισα και πάλι τα μάτια μου, δύο και τρεις φορές, και τα ξανάνοιξα. Τα..."βυζιά" συνέχισαν να "επιπλέουν" στον ορίζοντα! Βέβαιος πια ότι επρόκειτο για κάποιες βραχονησίδες του Καρπάθιου, άρχισα να τις πλησιάζω. Ποιες ήταν όμως; Το τοπίο που αντίκρυσα, πλησιάζοντας τα δύο ερημονήσια σε απόσταση αναπνοής, ήταν αποκαρδιωτικό. Πουθενά παραλία, πουθενά απάγγειο. Βράχοι μυτεροί και μόνο βράχοι! Όχι ανθρώπινη παρουσία δεν υπήρχε, αλλά ούτε κατσίκι δεν περπατούσε πάνω τους! Ένας φάρος μόνο στο ένα από αυτά. Πήρα την ανηφόρα προς τον φάρο που αγνάντευε το πέλαγος από την κορυφή του νησιού. Ψυχή ζώσα, πουθενά! Νησί άλλο δεν φαινόταν στον ορίζοντα! Ακρίδες μόνο, εκατομμύρια μικρές γκρίζες ακρίδες που πέταγαν κατά δεκάδες σε κάθε μου βήμα! Ξύλα υπήρχαν πάντως παντού. Η θάλασσα είχε φροντίσει να τα ξεβράσει εδώ. Άρα, δεν θα πεινάσω, σκέφτηκα, αν χρειαστεί να μείνω εδώ μερικές μέρες. Πετονιά είχα, θα έβαζα καμμιά πεταλίδα για δόλωμα, θα έβγαζα κάποιο ψάρι! Έπρεπε να βρίσκομαι στο σύμπλεγμα των νησιών Ιούνια, γιατί μόνο αυτό αποτελείται από δύο νησιά και ανταποκρίνεται στην ταχύτητα και στην πορεία που είχα κρατήσει τις τελευταίες 5 περίπου ώρες, και το μόνο που έχει ένα βράχο "κουτσουλιά" σε απόσταση λίγων μιλίων Β.Α., το Αυγό».
Περίπου 11,5 χλμ νότια από το Αυγό και 21 χλμ. ανατολικά της Χαμηλής, ξεπροβάλλουν τα Διβούνια. Έχουν το χαρακτηριστικό σχήμα του στηθόδεσμου που ανέφερε ο Καπετάν Στάθης. Αλλά φάρος στην κορυφή ενός νησιού δεν διακρίνεται στον χάρτη με χαμηλή ανάλυση του Google Earth και με δεδομένα του 2015. Το δυτικό Διβούνι έχει έκταση 0,17 τετρ.χλμ και περίμετρο 1,85χλμ. Το ανατολικό είναι μεγαλύτερο και έχει έκταση 0,22 τετρ. χλμ και περίμετρο 3,15 χλμ. Πρόκειται για απόκρημνες περιοχές και με βραχώδεις ακτές σημαντικές για αναπαραγόμενα θαλασσοπούλια και για αρπακτικά όπως ο μαυροπετρίτης. Μάλλον στα νησάκια έχουν εισαχθεί αρουραίοι καθώς αποτελεί υποψήφια Ειδική Περιοχή Διατήρησης.
Τα Διβούνια όσο και το Καμηλονήσι δεν είναι ηφαιστειακά νησιά. Αποτελούνται από ασβεστόλιθους, ηλικίας 100-66 εκ.χρόνων, «ρετάλια» της Πελαγονικής μιας χαμένης υποθαλάσσιας οροσειράς του Αιγαίου. Νότια από τα νησάκια υπάρχει το ανατολικό τμήμα από το Κοιλαδοφαράγγι της Κρήτης, με βάθη που ξεπερνούν τα 2300μ, ένα από τα σημαντικότερα υποθαλάσσια οικοσυστήματα του Νότιου Αιγαίου.
Τα νησάκια περιβάλλονται από δύο υποθαλάσσια ρήγματα που έχουν δώσει μεγαλύτερο γνωστό σεισμό με 6 βαθμούς το 1920. Το Ρήγμα Καμηλονήσι της Βόρειας Λεκάνης και της νότιας Λεκάνης της Αστυπάλαιας 4. Πιο νότια συναντάται το Ρήγμα Καμηλονήσι της Νότιας Λεκάνης. Πρόκειται για τεκτονικές δομές με μήκη που φτάνουν τα 50χλμ έκαστο, ετήσια ολίσθηση από 0.01-0.1 χιλιοστά/χρόνο που μπορούν να δώσουν σεισμούς έως 6.8 βαθμών.

Γεωδίφης

Πηγές
1.astypalaia.wordpress.com/
2.Βικιπαίδεια
3.Γεωλογικός /Σεισμοτεκτονικός Χάρτης Ελλάδας- ΙΓΜΕ
4.Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
5.Με προορισμό τον ορίζοντα- Ιωσήφ Παπαδόπουλος, ribandsea.com/
6.The European Database of Seismogenic Faults/diss.rm.ingv.it/

​

Η Γη είναι δυναμική και συνεχώς αλλάζει. Υπάρχουν πολλά συναρπαστικά πράγματα που συμβαίνουν ακόμη και σε ένα μικρό τόπο όπως η Καρδάμαινα. Αν κάνουμε λίγο ζουμ και πάμε στην Παλαιά Καρδάμαινα θα δούμε ένα ρέμα με δυναμικά περάσματα και όμορφη φύση που ωθεί προσχωσιγενές υλικό προς τη θάλασσα. Σε μακρόχρονο πλάνο αυτή η φαινομενικά «ασήμαντη» διαδικασία είχε μεγάλες επιπτώσεις στη ζωή του νεώτερου χωριού της Κω.
Ακόμη και σήμερα το υλικό της Παλιάς Καρδάμαινας ανακατεύεται συνεχώς, διαβρώνεται και από τα υψώματα μεταφέρεται και εναποτίθεται στη θάλασσα. Αυτή η διαδικασία διαρκεί χρόνια. Το ποτάμι δεν είχε πάντα τις ίδιες κατευθύνσεις όπως σήμερα. Είχε την τάση να αλλάζει με το τοπίο, καθώς σχηματίζονταν οι λόφοι, κατακάθιζαν τα ιζήματα και τα χωράφια χωρίζονταν. Κάποτε ήταν κυρίαρχο μέρος του τόπου, τελευταία όμως το ρέμα είναι εποχιακής ροής και  έχει σχεδόν στεγνώσει.
Το τοπωνύμιο Καρδάμαινα σχετίζεται με το αρχαίο ποτάμι. Η Καρδάμαινα ήταν γυναίκα κάποιου Καρδάμη ή Κάρδαμου, είχε στην ιδιοκτησία της κάποια χωράφια στην θέση της σημερινής Παλαιάς Καρδάμ(αι)ενας, ίσως σε αυτήν οφείλεται το όνομα της.
Από την δράση του ποταμού Παλιά Καρδάμαινα γεννιέται ένα σημαντικό οικοσύστημα: Το Δέλτα της Καρδάμαινας που καταλάμβανε μία τεράστια έκταση δυτικά του σημερινού οικισμού, τουλάχιστον έως το 1945 [δες βρετανικό/ιταλικό τοπογραφικό χάρτη].
Όμως, 6000 χρόνια πριν, η Καρδάμαινα καλυπτόταν από θάλασσα. Ενα μικρό τμήμα από το πρώιμο ποτάμι βρισκόταν αρκετά ψηλότερα [δες χάρτη]. Το Holocene Climate Optimum μια ζεστή περίοδος, 9000 έως 5000 χρόνια πριν [λόγω αλλαγών στην τροχιά της Γης- κύκλοι Milankovitch] συνέχισε τις αλλαγές της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, μεταξύ 4300-3700 π.Χ σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, κάτοικοι της Καρδάμαινας ζούσαν σε ψηλότερες θέσεις στους λόφους του Κούκου, Τσαγκάρη, Κουτούνη, Σουραή και Νεραντζιά. Είχαν θέα το Καρπάθιο πέλαγος και η εγγύτητα των νεολιθικών τοποθεσιών τους, υποδηλώνει μια στενή σχέση και αλληλεξάρτηση μεταξύ τους όπως και διασύνδεση με άλλες τοποθεσίες  του Αιγαίου.
Καθώς υποχωρούσε το κλιματικό φαινόμενο και έπεφτε η στάθμη της θάλασσας, η Παλιά Καρδάμαινα δούλευε όπως μία αφηνιασμένη μπουλντόζα. Βασικά έκλεβε υλικό και κατέβαζε τεράστιες ποσότητες από τα βουνά προς τη θάλασσα.
Πριν από 3000 χρόνια είχε αποθέσει αρκετό υλικό ώστε να δημιουργήσει την Πεδιάδα της Καρδάμαινας που αντικρίζουμε σήμερα. Τότε άρχισαν να μετακινούνται οι πρώτοι κάτοικοι νοτιότερα στην εύφορη πεδιάδα. Πάνω στην νέα γη θα ιδρύσουν την Αλάσαρνα και θα φτιάξουν το πανάρχαιο ιερό του Απόλλωνα Πυθαίου, αρχαιότερο ακόμη και από το διάσημο Ασκληπιείο. Η λατρεία ξεκινά τουλάχιστον το 900 π.Χ. και διαρκεί έως και τον 4ο αιώνα μ.Χ, με ιδιαίτερη ακμή στους ελληνιστικούς και πρώιμους- μέσους ρωμαϊκούς χρόνους [από 3ο αιώνα π.Χ έως 2ο αιώνα μ.Χ].
Το τοπωνύμιο της Αλάσαρνας, από το «αλς» που σημαίνει παραλιακός και την προελληνική «άρνα» δηλαδή πόλη, μαρτυράει ότι πρόκειται για παραθαλάσσιο τόπο. Αν ιδρύθηκε από Μινωίτες ή έχει σχέση με την αρχαία Φαλάσαρνα της Κρήτης δεν είναι γνωστό. Όμως, πρέπει να τονισθεί ότι ένας ισχυρός σεισμός κατά την πρώιμη εποχή του Χαλκού οδήγησε στην εγκατάλειψη της σεισμογενούς Φαλάσαρνας, για περίπου 2000 χρόνια.
Ο Στέφανος Βυζάντιος, που έζησε στα τέλη του 5ου αιώνα, εκτός από την Φαλάσαρνα αναφέρει και την Αλίσαρνα μία πόλη της Τρωάδας χώρας. Ωστόσο, απουσιάζει η Αλασάρνα από το περίφημο γεωγραφικό λεξικό του. Η ύπαρξη του αρχαίου δήμου, το ιερό του Απόλλωνα και η λατρεία της Άρτεμης ήταν γνωστά σε αρχαιολόγους και περιηγητές ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα χάρις στις επιγραφές που είχαν βρεθεί στην Καρδάμαινα.
Η περίοδος ακμής της Αλάσαρνας είναι ο 4ος-30ς αιώνας π.Χ. Με τον χρόνο ο οικισμός αποκτάει ναούς, κτίσματα, στοές, ωδείο, γυμνάσιο, και θέατρο. Το 1928, η σύζυγος του αρχαιολόγου L.Laurenzi στις βορειοανατολικές όχθες της Παλιάς Καρδάμαινας, εντοπίζει αρχαίο θέατρο με 6 εδώλια [βαθμίδες- καθίσματα] και μέρος της σκηνής. Ηταν κατασκευασμένο από ιγκνιμβρίτη που προήλθε από την κοντινή υποθαλάσσια υπερέκρηξη, ηλικίας 161.000 ετών, ένα υλικό πολύ σημαντικό για τα υψώματα της περιοχής γύρω από τα οποία θα αναπτυχθεί το ποτάμι της Αρχαίας Καρδάμαινας. Σήμερα δυστυχώς τα ερείπια του θεάτρου έχουν χαθεί ,τα υλικά του χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση σπιτιών.
Στα Τσουκαλαριά ή Ηλιόπυρα λειτούργησαν αξεπέραστα κέντρα παραγωγής αμφορέων και λυχναριών, τα προϊόντα των οποίων ταξίδεψαν σε όλα τα μέρη του τότε γνωστού κόσμου. Ο αρχαίος κεραμικός κλίβανος, ο θάλαμος καύσης με την εσχάρα που ανακαλύφθηκαν ήταν του 6ου-7ου αιώνα π.Χ. Τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής χρησιμοποιούσαν ως πρώτη ύλη τον εξαιρετικό πηλό από τον αρχαίο ποταμό της Παλιάς Καρδάμαινας.
Η Αλάσαρνα βρίσκεται σε έναν ενεργό γεωλογικά τόπο. Μπορούμε να πούμε ότι στην μακρόχρονη της ιστορία βρέθηκε αντιμέτωπη με όλους τους μεγάλους σεισμούς που έδωσε το γειτονικό Ρήγμα της Κω [411π.Χ, του 554 και του 1493]. Το έδαφος αρκετές φορές προδόθηκε από τα χαλαρά φερτά εδάφη του ποταμού και συχνά δοκιμάστηκε από φαινόμενα ρευστοποίησης ιδιαίτερα στο ανατολικό τμήμα του αρχαίου οικισμού. Η καθίζηση του εδάφους από μεγάλα σεισμικά γεγονότα ίσως δημιούργησε νέα τμήματα του ποταμού.
Εκτός από το Ρήγμα Κω, η Αλάσαρνα δοκιμάστηκε και από άλλα σεισμικά συμβάντα. Καταστροφή ελληνιστικών οικοδομημάτων παρατηρήθηκε το 139 μ.Χ., από σεισμό με μέγεθος 7.2 που είχε επίκεντρο νότια της Ρόδου. Ακολούθησαν πρόχειρες επισκευές τους, καθώς παύση λειτουργίας τους. Επίσης φθορές αναφέρθηκαν απο τον  σεισμό «φάντασμα» του 6 ή 5 π.Χ οι οποίες και αυτές επισκευάζονται. Κατά τους όψιμους ρωμαϊκούς χρόνους ο οικισμός χάνει την αίγλη του και γίνεται χωριό. Το 469μ.Χ περνάει άλλη μία σκληρή δοκιμασία από το υποθαλάσσιο Ρήγμα της Κνίδου, από σεισμό με μέγεθος 6.6.
Σε παραπόταμο της Παλιάς Καρδάμαινας θα βρει ο Γερμανός αρχαιολόγος R. Herzog στις αρχές του 20ού αιώνα τα λείψανα από την τρίκλητη Βασιλική της Αγίας Θεότητας. Ο ναός χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 5ου αιώνα και καταστράφηκε από τον σεισμό 7+ και το τσουνάμι του Αγαθία, το 554. Το φονικό κύμα εισήλθε από το ποτάμι της Παλιάς Καρδάμαινας και δεν είναι απίθανο να εισχώρησε έως 1,5χλμ στην ξηρά. Στο νοτιοδυτικό άκρο της Αλάσαρνας βρέθηκε ταφικό συγκρότημα όπου έγινε βιαστικός ενταφιασμός θυμάτων του σεισμού του 554.
Επίσης στη Καρδάμαινα η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως την βασιλική με βαπτιστήριο του Δωροθέου, του Ευτύχιου και του Πρεσβύτερου Φωτεινού καθώς και δύο βασιλικές στις θέσεις Αγ. Βαρβάρα και Αράγκη του 5ου-7ου αιώνα μ.Χ. Η ανάπτυξη των οικισμών κατά μήκος της παραλίας και με μικρό βάθος προς την ενδοχώρα δείχνει ότι η Καρδάμαινα ήταν σημαντικός εμπορικός σταθμός, μεταξύ Κωνσταντινούπολης και κέντρων ανατολικής Μεσογείου και βόρειας Αφρικής, από τον 5ο έως τα μέσα του 6ου αιώνα μ.Χ.
Μετά το διπλό σεισμικό χτύπημα [469-554] θα ακολουθήσουν μικρές επισκευές, έως το 654 όταν αραβικές επιδρομές, υπό τον Abu l’ Awar, θα ερημώσουν την Καρδάμαινα. Οι κάτοικοι εγκαταλείπουν τα παράλια, οδηγούνται σε ψηλότερα και πιο ασφαλή μέρη. Μέρος του πληθυσμού εγκαθίσταται στην περιοχή του Κάστρου της Αντιμάχειας και αργότερα μετακομίζει στον σημερινό ναό των Ταξιαρχών, όμως πάντα γύρω από το ποτάμι της Παλαιάς Καρδάμαινας.
«Προς Δ. δε έως της παραποτάμιου λαγκάδος της Παλαιάς Καρδαμένης και επι του μέσου κατά την μεσημβρινήν παραλίαν απλούται η αρτισύστατος Καρδάμενα ήτις μετωκήθη προ 50 ετών από την Π. Καρδάμενα ούσαν εις θέσιν ανθυγιεινήν» αναφέρει ο Ιάκωβος Ζαρράφτης.
Οι κάτοικοι επιστρέφουν, άλλη μια φορά στον πλούσιο Κάμπο της Καρδάμαινας ίσως μετά τον ισχυρό σεισμό της 22ης Απριλίου του 1863 [με μέγεθος 7.5 και επίκεντρο νότια της Τήλου]. Εκεί θα στήσουν το πανέμορφο ψαροχώρι το οποίο, μετά το 1980, θα εξελιχθεί σε έναν από τους πλέον επώνυμους και δραστήριους τουριστικούς προορισμούς της χώρας.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ανασκαφές στην αρχαία Αλάσαρνα [σημερινή Καρδάμαινα] - Γεωργία Κοκκορού Αλευρά
2.Κώια- Ιάκωβος Ζαρράφτης
3.Travels and discoveries in Levante-C.T.Newton,1865
4.Βικιπαίδεια
5.Τοπωνυμικά και ονοματικά της νήσου Κω- Μιχάλης Ε. Σκανδαλίδης​
6.Σεισμοί της Ελλάδας- Β.Παπαζάχος
7.The Prehistoric Finds from the Halasarna -M. Georgiadis
8.Koan amphorae from Halasarna- Anno Hein, Dimitris Grigoropoulos, Viktoria Georgopoulou,Maria Koutsoumbou, Eleni Nodarou and Vassilis Kilikoglou
9.The inscriptions of Cos- Paton W. R, Hicks E.L
10. Προφορική αφήγηση, Ρένα Τσαγκαρούλη [Ιερομνήμων]

​

Μια μέρα ο μεγάλος πατέρας των θεών και των ανθρώπων αγανάχτησε με τους Κρητικούς όταν είδε να σκοτώνουν τα αγριοκάτσικα της παραμάνας του [Αμάλθεια]. Θυμωμένος, αποφασίζει να τους αποτελειώσει. Ρίχνει στο Κρητικό πέλαγος ένα κεραυνό και τότε αναδύεται ένα τεράστιο θηρίο. Οι θεοί που ήταν γύρω του προσπαθούν να τον καλμάρουν, αλλά μάταια. Τότε ο γαιήοχος Ποσειδώνας, από το θαλασσινό βασίλειο που βγήκε το τέρας, λέει στον βασιλιά των βασιλέων: «Αδελφέ μου Δία πως τολμά η καρδιά σου να κατασφάξεις τους Κουρήτες, και να ξεχάσει ότι καλό σου έκαναν;». Οι Κουρήτες [Κρητικοί] χτυπούσαν δυνατά της ασπίδες τους για να μην ακούσει ο πατέρας του ο Κρόνος το κλάμα του και τον φάει. Ο Δίας ακούει τον Ποσειδώνα, μετά από λίγη σκέψη αλλάζει γνώμη. Τότε παίρνει δύο κομμάτια τάκο, τα πετάει ανοικτά της Κρήτης. Όταν το τέρας πηγαίνει να τα φάει, ο Δίας με κεραυνό το πετρώνει μαζί με τους τάκους.
Έτσι, γεννιέται η Δία[Ντία] με τις δαντελωτές ακτές που βρίσκεται σε απόσταση 11,4χλμ. από το Ηράκλειο και οι δύο βραχονησίδες, το Παξιμάδι και το Πεταλίδι. Η Δία έχει έκταση 11,91 χλμ2, μέγιστο μήκος και πλάτος 5 και 3 χλμ. αντίστοιχα και ψηλότερη κορυφή το Βάρδιο με 266μ. Αποτελείται από μάρμαρα και ασβεστόλιθους ηλικίας 201-56 εκ.ετών που αναδύθηκαν από τη θάλασσα.
Πολλοί από τους πιο γοητευτικούς μύθους της χώρας μας έχουν τις απαρχές τους στην Κρήτη και σχετίζονται με τον Δία και όχι μόνο. Στην κρητική γη γεννήθηκε ο Μίνωας γιος του Δία και της Ευρώπης. Κατά την περίοδο της άνθησης του Μινωικού πολιτισμού η Κρήτη αναδεικνύεται σε κυρίαρχη θαλασσοκράτειρα δύναμη στην Μεσόγειο εξαπλώνοντας και διαδίδοντας τον πρώτο μεγάλο ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Ο μύθος της Δίας συνδέεται με το κρητικό γεωπεριβάλλον και έχει πιο στενή σχέση με τον Μινωικό πολιτισμό από ότι πιστεύουμε. Εάν επιχειρήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τον γεωμύθο μπορεί να δούμε ότι περιέχει δυσπρόσιτες αλήθειες. Οι Μινωίτες ήξεραν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κοινωνία τους κρυβόταν στη θάλασσα, κοντά σε αυτό το άγνωστο για εμάς νησάκι. Το τέρας ως σύμβολο αναπαριστάνει την έντονη σεισμική δραστηριότητα που αρκετές φορές έχει αναστατώσει τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής. Η ιστορία των σεισμών που έπληξαν τους πολιτισμούς της Κρήτης είναι μία πολύ παλιά υπόθεση όσο και ο γεωμύθος του πετρωμένου τέρατος.
Βόρεια από το νησάκι βρίσκονται δύο σχεδόν παράλληλες και πολύ ενεργές τεκτονικές δομές [δες χάρτη]. Το Ρήγμα του Νότιου Κρητικού Πελάγους, ολισθαίνει κατά 0,1-1 χιλιοστά τον χρόνο, έχει μήκος τουλάχιστον 91 χλμ. και μπορεί να δώσει σεισμούς 7.1-7.7 βαθμούς. Ακόμη βορειότερα συναντάται το Ρήγμα του Κεντρικού Κρητικού Πελάγους που ολισθαίνει κατά 0,1-1 χιλιοστά τον χρόνο, έχει μήκος τουλάχιστον 102 χλμ. και μπορεί να δώσει σεισμούς  έως 7 βαθμούς.
Από αυτά τα ρήγματα προήλθαν οι σημαντικότεροι τελευταίοι μεγάλοι σεισμοί της βόρειας Κρήτης, όπως τα σεισμικά περιστατικά με μεγέθη 6.8 [1665], 6.8 [1673], 6.8[1769], 7[1935], 7.5[1810], και τα 7.7[1856].
Σήμερα η Δία είναι ακατοίκητη όμως υποβρύχιες έρευνες, από το 1976, αποκάλυψαν ίχνη από το μεγαλύτερο και σημαντικότερο τεχνητό λιμάνι της Κνωσού [σύμφωνα με τον Ζακ Υβ Κουστώ]. Αρχικά θεωρήθηκε ότι καταβυθίστηκε από τις καταστροφές που προκάλεσε το ηφαίστειο της Θήρας,το 1450 π.Χ. Όμως, στην πορεία διαπιστώθηκε ότι είναι πολύ πιο παλιό, ενώ λεπτομερείς αεροφωτογραφίες έδειξαν στην επιφάνεια του νησιού ίχνη από οικισμούς, κάτι που φανερώνει ότι σε παλαιότερες εποχές το νησί ήταν κατοικημένο και ίσως ερημώθηκε μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές του παρελθόντος.
Δεν είναι απίθανο από την επαναδραστηριοποίηση των ρηγμάτων του Κρητικού Πελάγους να προήλθαν οι πιο καταστροφικοί αρχαίοι σεισμοί [με εκτιμώμενα μεγέθη 7-7.7] του 2100π.Χ, 1750π.Χ, 1650π.Χ, 1570π.Χ, 1500π.Χ και 1400π.Χ που περιλαμβάνονται στον κατάλογο «Σεισμοί της Κρήτης [1950]» του αείμνηστου φυσικού Ελ.Πλατάκη.Πρόκειται για σεισμούς που ισοπέδωσαν τα ανάκτορα της Κνωσού, της Φαιστού και άλλων σπουδαίων πόλεων του βόρειου τμήματος του νησιού.
Η μυθιστορία της Κρήτης φανερώνει ότι η καταστροφή των μινωικών κέντρων δεν σχετίζεται με το ηφαίστειο της Σαντορίνης, που μπορεί να προξένησε ζημιές το 1615 π.Χ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν προκάλεσε τον αφανισμό των αρχαίων πόλεων της. Ηταν μία «εσωτερική» χρόνια γεωλογική υπόθεση του νησιού που σχετίζεται με την ολίσθηση που συντελείται στα όρια των πλακών, σε μία ενεργό ζώνη καταβύθισης όπου προκαλούνται τεράστιοι σεισμοί εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. [περισσότερα, Η (πιθανή) γεωλογική προέλευση του Μινώταυρου]
Ο γιος του Δία συχνά παρουσιάζεται ως άξεστος και βάρβαρος όμως δεν ήταν ένας τυχαίος ήρωας. Ο πρώτος οικισμός του Μίνωα, στην Κνωσό χρονολογείται γύρω στο 7.000 π.Χ, στη Νεολιθική Εποχή. Η Κνωσός απέχει μόλις 15 χλμ. από την Δία. Όμως η διαδρομή προς την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ανάπτυξη της μινωικής κοινωνίας δεν ήταν μία απλή γραμμική εξίσωση. Για να γίνει η Κνωσός το κυριότερο κέντρο εξουσίας του νησιού, στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ, έπρεπε να αντιμετωπίσει τους βίαιους παροξυσμούς του Τέρατος της Δίας. Το πρώτο ανάκτορο καταστρέφεται από σεισμό γύρω στο 1.700 π.Χ αλλά ξανακτίζεται για να καταστραφεί ξανά το 1350 π.Χ. Ο χώρος κατοικείται από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια αλλά χάνει την αίγλη του. Έκτοτε  εγκαταλείπεται και μετατρέπεται σε ιερό άλσος της Ρέας.
Οι αρχαίοι μύθοι του νησιού μας λένε ότι η μητέρα Ρέα έκρυψε το νεαρό θεό, στην σπηλιά του Ψυχρού [Δικταίο Άντρο], συνδέοντας εμφανώς ένα μινωικό χώρο λατρείας και θρησκείας με τον Δία. Στην Μινωική Κρήτη βρέθηκαν αρκετοί χώροι λατρείας σε σπήλαια, κορυφές βουνών κά. Σήμερα υπάρχουν δύο σπήλαια που σχετίζονται στενά με τον Δία, την απαρχή του Ελληνικού Πάνθεου. Το Δικταίο, σε υψόμετρο 1020μ, όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο «Commandante των Θεών» και το Ιδαίο, με υψόμετρο 1520μ, όπου ανατράφηκε από τους Κουρήτες και την Αμάλθεια. Ωστόσο, δίχως αμφιβολία,το Ιδαίο Άντρο ήταν ο αρχαιότερος τόπος λατρείας του Πανόπτη Δία αφού είναι ένας χώρος εξαιρετικού γεωλογικού ενδιαφέροντος, στο ψηλότερο μέρος της Κρήτης γύρω από τα σημαντικότερα μινωικά κέντρα και πάνω από το επιβλητικό οροπέδιο Νίδα με τα πανάρχαια μιτάτα.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Οι σεισμοί έν Κρήτη- Εφημερίδα Πατρίς
2.Σεισμοί της Ελλάδας- Β&Κ Παπαζάχος
3.Βικιπαίδεια
4.Με το βλέμμα των Περιηγητών, el.travelogues.gr/
5.The European Database of Seismogenic Faults -diss.rm.ingv.it/share-edsf/

​