Blog Archives

Οι ξαφνικές «μεταμορφώσεις» της Σαχάρας

27/11/2016

Κατσίκες στη Σαχάρα

Η Σαχάρα, η αμμώδης έκταση ερήμου που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Αφρικής, ρέπει προς την αλλαγή και απεχθάνεται την μονιμότητα. Μπορεί σήμερα να είναι ακαλλιέργητη και με δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, όμως κάποτε την διέσχιζαν μεγάλοι ποταμοί που σχημάτισαν τις κοιλάδες ουάντι, με ένα μικρό αριθμό από αυτές να διατηρείται έως τις μέρες μας.
Στη Σαχάρα σπάνια βρέχει σε ορισμένες περιοχές, σε κάποια μέρη έχει να βρέξει περίπου 10 χρόνια. Το υψίπεδο του Χόγκαρ μπορεί να δέχεται αρκετές βροχές, όμως η ξηρασία του αέρα είναι πολύ μεγάλη κι αυτό γιατί υπάρχει μεγάλη εξάτμιση.
Μέχρι πριν από λίγο πιστεύαμε ότι η έρημος Σαχάρα εμφανίστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 έως 3 εκ.ετών.Ωστόσο, πρόσφατες ανακαλύψεις όπως αρχαίοι αμμόλοφοι και αρχεία σκόνης σε θαλάσσιους πυρήνες μας λένε ότι η ξηρασία στην Σαχάρα ξεκίνησε πριν από αρκετά εκατομμύρια χρόνια. Μία μελέτη έχει εντοπίσει το αρχικό στάδιο στο Τορτόνιο (7 έως 11.000.000 χρόνια πριν) ως ένα ουσιαστικό χρονικό διάστημα για την ενεργοποίηση της ξηρασίας της Βόρειας Αφρικής και τη δημιουργία της ερήμου Σαχάρα. Όμως, μέσα σε αυτό το διάστημα η Σαχάρα γνώρισε υγρές και ξηρές περιόδους που εναλλάσσονταν
Πριν από 5.000 χρόνια, η σημερινή απέραντη έρημος της Σαχάρα, που εκτείνεται σε περισσότερα από 3,5 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια, ήταν ένα καταπράσινο τοπίο με εκτεταμένη βλάστηση και πολλές λίμνες.
Η «πράσινη» εποχή της Σαχάρας, γνωστή ως Υγρή Αφρικανική Περίοδος, πιθανότατα διήρκεσε από 11.000 έως 5.000 χρόνια πριν και πιστεύεται ότι τελείωσε απότομα, με την ξήρανση και την δημιουργία της έρημου μέσα σε διάστημα ενός έως δύο αιώνων. Τώρα οι ερευνητές στο ΜΙΤ, Πανεπιστήμιο Yale και από άλλα ερευνητικά κέντρα έχουν βρει ότι αυτή η απότομη αλλαγή του κλίματος συνέβη σχεδόν ταυτόχρονα σε όλη τη Βόρεια Αφρική και σχετίζεται με την σκόνη που πέταξε μέχρι τη Φλόριντα και τις Μπαχάμες.
Η ομάδα έχει εντοπίσει τις υγρές και ξηρές περιόδους της περιοχής, στο πέρασμα του χρόνου, από την ανάλυση δειγμάτων ιζημάτων στα ανοικτά των ακτών της Αφρικής. Τέτοια ιζήματα αποτελούνται, εν μέρει, από τη σκόνη που διοχετεύεται από την ήπειρο εδώ και χιλιάδες χρόνια: Περισσότερη συσσωρευμένη σκόνη σε μια δεδομένη χρονική περίοδο, μας λέει ότι τόσο ξηρότερη η ήπειρος μπορεί να ήταν.
Μέσω δειγμάτων τους, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η Υγρή Αφρικανική Περίοδος ξεκίνησε και έληξε πολύ απότομα, σύμφωνα με προηγούμενα ευρήματα. Η μελέτη έδειξε ότι μετά την ανακατασκευή της στήλης σκόνης για τα τελευταία 23 χιλιάδες χρόνια τη μείωση της δομής της, που ξεκίνησε 11 χιλιάδες χρόνια πριν. Από ότι φαίνεται το βιβλίο της Σαχάρας αν και άγνωστο είναι πλούσιο και απέναντι του ωχριούν ακόμη και οι μυθολογικές μεταμορφώσεις του Οβίδιου.

Γεωδίφης

Πηγές
1. Bjerkness Centre for Climate Research, Uni Research Climate
2.Βικιπαίδεια
3.plenglish.com

Μόνιμος γεωδαιτικός σταθμός για το ηφαίστειο της Νισύρου

25/11/2016

Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα της Νισύρου χρονολογείται πριν 25000 έτη, η σημερινή γεωδυναμική δραστηριότητα περιγράφεται κυρίως από σεισμική δραστηριότητα καθώς και από δραστηριότητα φουμαρόλων. Η τελευταία έντονη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή καταγράφηκε τα έτη 1996-97 με σεισμούς μεγέθους μέχρι 5.5 και υπόκεντρα έως 10 km βάθος.
Κατά την διάρκεια της ιστορικής περιόδου δεν εκδηλώθηκε κάποια σημαντική ηφαιστειακή έκρηξη στην Νίσυρο, παρά μόνο μερικές φρεατικές εκρήξεις κατά τις χρονικές περιόδους 1422, 1830, 1871, 1873 και 1888. Η κύρια ηφαιστειακή δραστηριότητα της Νισύρου κατά τα τελευταία εκατό έτη ορίζεται από τις πολυάριθμες θερμές πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος των βόρειων ακτών και τις αποβολές των αερίων μέσα στους κρατήρες της καλδέρας.
Ο τελευταίος κύριος καταστρεπτικός σεισμός της Νισύρου, έλαβε χώρα το 1933, με εκτεταμένες καταστροφές κυρίως στο Εμποριό, που βρίσκεται στις ανατολικές πλευρές του ηφαιστείου.
Το έτος 1996 παρατηρήθηκε μια αυξημένη ηφαιστειακή δραστηριότητα η οποία συνοδεύτηκε από αύξηση της σεισμικής δραστηριότητας, με μεγέθη σεισμών μεταξύ του 4 και 5, ενώ η έντονη σεισμική δραστηριότητα τον Ιούλιο του 1996 προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές σε περίπου 30 οικίες στο δυτικό τμήμα του Μανδρακίου.
Οι ζημιές εκτείνονταν κατά μήκος του στενού δρόμου που ορίζει τα όρια της κοιλάδας του Μανδρακίου ανατολικά με τον λόφο του Μοναστηριού της Παναγίας της Σπηλιανής στα δυτικά, και ακολουθεί το τοπικό ρήγμα διεύθυνσης ΒΒΔ-ΝΝΑ.
Η επαναδραστηριοποίηση του ηφαιστείου κατά τα έτη 1996-97 προκάλεσε την επέμβαση των φορέων πολιτικής προστασίας της χώρας (ΟΑΣΠ, Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας), των τοπικών αρχών (Δήμος, Νομαρχία και Περιφέρεια) και ταυτόχρονα ελληνικών και ξένων ερευνητικών ομάδων. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος GEOWARN IST 1999-12310 μια διεθνής ερευνητική ομάδα συνεστήθη για την μελέτη και παρακολούθηση του Ηφαιστείου Νισύρου.
Ο Τομέας Γεωφυσικής-Γεωθερμίας του ΕΚΠΑ, με επικεφαλή τον καθηγητή Ευάγγελο Λάγιο, ανέλαβε την μελέτη της εδαφικής παραμόρφωσης τη χρήσει δορυφορικής γεωδαισίας GPS και δορυφορικής συμβολομετρίας ραντάρ (DInSAR).
Η πολυπαραμετρική παρακολούθηση μεταξύ των ετών 1997-2000 στο ηφαιστειακό πεδίο Κως-Γυαλί-Νίσυρος, ανέδειξε την πιθανότητα επαναδραστηριοποίησης του ηφαιστείου της Νισύρου.
Η χωρική διασπορά των σεισμών μετά την σεισμική κρίση του 1995-1997 και η παρατηρηθείσα εδαφική παραμόρφωση που καταγράφηκε από μετρήσεις GPS και με την χρήση συμβολομετρίας ραντάρ-DInSAR - ανέδειξε το υψηλό επίπεδο γεωδυναμικής δραστηριότητας της περιοχής.
Στο πλαίσιο μελέτης-παρακολούθησης της εδαφικής παραμόρφωσης εγκαταστάθηκε στο νησί ένα δίκτυο από 17 σταθμούς το 1997, το 2002 δύο νέοι σταθμοί εγκαταστάθηκαν στο Γυαλί και το 2013 ένας σταθμός στην Στρογγυλή.
Ως σταθμός αναφοράς για την διαφορική επίλυση του τοπικού δικτύου GPS της Νισύρου, ως και την μελέτη της εδαφικής κίνησης στο ηφαιστειακό πεδίο Νισύρου-Γυαλί-Στρογγυλή, επιλέχθηκε σημείο στην πόλη της Κω.
Οι GPS μετρήσεις κατά την πρώτη περίοδο (1997-2002) ανέδειξαν έντονη εδαφική παραμόρφωση, με έντονες ανυψωτικές τάσεις κυρίως στο κεντρικό και βορειοδυτικό τμήμα της νήσου (έως και 160 mm σε διάστημα τρειών ετών) και διάνοιξη του νησιού κατά μήκος άξονα με διεύθυνση περίπου Βορράς – Νότος γύρω από ένα κέντρο στην περιοχή νότια της Ι. Μονής Ευαγγελίστρας.
Η παρατηρούμενη εδαφική παραμόρφωση αποδόθηκε (με διαδικασία προσομοίωσης-μοντελοποίησης) στην ύπαρξη δύο μαγματικών θαλάμων στην ευρύτερη περιοχή της Νισύρου, ως και στην αύξηση του όγκου των μαγματικών θαλάμων. Οι μαγματικοί θάλαμοι προσομοιώνονται με σημεία Mogi point sources.
Ο ένας θάλαμος ευρίσκεται στο κέντρο περίπου της Νισύρου σε βάθος ~5.5 km (μετατοπισμένος ΒΔ), ενώ ο δεύτερος θάλαμος εντοπίζεται στον υποθαλάσσιο χώρο νότια της Νήσου Γυαλί σε βάθος ~6.5 km (Lagios et al., 2005).
Ταυτόχρονα για την καλύτερη ερμηνεία της οριζόντιας μετατόπισης στην περιοχή του Μανδρακίου, πραγματοποιήθηκε και μοντελοποίηση της κίνησης του Ρήγματος Μανδρακίου, η οποία ανέδειξε κίνηση 150-260 mm, και η οποία συνάγει με τις σεισμικές καταγραφές καθώς και με τις βλάβες στις οικίες της περιοχής.
Η παρακολούθηση της εδαφικής παραμόρφωσης του ηφαιστείου επανελήφθη τα έτη 2012 και το 2013. Η εικόνα της εδαφικής παραμόρφωσης έδειξε σαφή διαφοροποίηση των εδαφικών κινήσεων αυτό το διάστημα σε σχέση με την προηγουμένη περίοδο, με έντονη καθίζηση σε όλη την περιοχή της Νισύρου αλλά και στο Γυαλί.
Η παρατηρηθείσα καθίζηση, κυρίως στο κέντρο της Νισύρου, συνοδεύτηκε και από τις αντίστοιχες οριζόντιες κινήσεις, οι οποίες συνάγουν με καταβύθιση του κέντρου και “κατάρρευση” των τοιχωμάτων προς αυτό.
Ως συνέπεια οι GPS σταθμοί του δυτικού τμήματος της Νισύρου παρουσίασαν ανατολικής διεύθυνσης κινήσεις, ενώ οι σταθμοί στα ανατολικά έδειξαν οριζόντια κίνηση δυτικής διεύθυνσης.
Οι παρατηρηθείσες ταχύτητες για το διάστημα 2002-2013, θεωρώντας ότι η παραμόρφωση είναι περίπου γραμμική, προσδιορίσθηκαν σε περίπου 10mm/έτος τόσο στην οριζόντια διεύθυνση, όσο και στην κατακόρυφη.
Τον Αύγουστο του 2016 επαναμετρήθηκε το GPS δίκτυο της Νισύρου. Οι μετρήσεις έλαβαν χώρα από τις 22 Αυγούστου έως 2 Σεπτεμβρίου – διάρκεια 11 ημέρες. Στο ενδιάμεσο διάστημα μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν και στον σταθμό στην Κω καθώς και στους δύο σταθμούς στο Γυαλί, και στην βραχονησίδα Στρογγυλή.
Η γενική εικόνα για την εδαφική παραμόρφωση την τριετία 2013-2016 παρουσιάζεται ανάλογη με την προηγούμενη περίοδο 2002-2013. Καθίζηση παρατηρείται στο σύνολο της περιοχής με την ασθενέστερη να λαμβάνει χώρα στην Στρογγυλή (λιγότερο από 5 mm).
Ισχυρή καθίζηση (περίπου 55 mm) παρατηρείται στο κέντρο της Νισύρου κοντά στην περιοχή της γεώτρησης Ν2, στο Λακκί, και ΒΔ του κρατήρα Στέφανου.
Η ισχυρή καθίζηση σε αυτή την περιοχή προκαλεί και την “κατάρρευση” των περιμετρικών σταθμών προς το κέντρο του νησιού προκαλώντας τους σταθμούς στα ανατολικά να επιδεικνύουν οριζόντια παραμόρφωση με διεύθυνση προς τα δυτικά και τους σταθμούς στα δυτικά να εμφανίζουν ανύσματα οριζόντιας κίνησης προς τα ανατολικά.
Ταυτόχρονα οι σταθμοί του νότιου τμήματος της Νισύρου παρουσιάζουν οριζόντια κίνηση με διεύθυνση προς τον βορρά, δηλαδή προς την περιοχή που εμφανίζει την εντονότερη καθίζηση.
Η οριζόντια μετατόπιση μετρήθηκε περίπου 20-30 mm για το διάστημα των τριών ετών.
H κατακόρυφη κίνηση (καθίζηση) στην περιοχή του Μανδρακίου υπολογίσθηκε σε περίπου 40mm, στον Εμπορειό η καθίζηση ήταν περίπου 25mm, ενώ τα Νικία παρουσίασαν την ισχυρότερη καθίζηση (περίπου 50mm) και ταυτόχρονα βόρεια κίνηση (περίπου 20 mm).
Η συγκεκριμένη εικόνα εδαφικής παραμόρφωσης συνάδει με την πτώση της πίεσης στο εσωτερικό των δύο μαγματικών θαλάμων, οι οποίοι είχαν θεωρηθεί για να εξηγήσουν την έντονη εδαφική παραμόρφωση της περιόδου 1997-2001.
Η πτώση της τάσης εντός των δύο θαλάμων μπορεί να θεωρηθεί ότι προκαλεί την παρατηρούμενη καθίζηση και την αντίστοιχη οριζόντια κίνηση των σταθμών που εδράζουν τόσο στην Νίσυρο, όσο και στα δύο μικρότερα νησιά του Γυαλιού και της Στρογγυλής.
Ειδικότερα για τα ανύσματα κίνησης των δύο σταθμών στο Γυαλί και του σταθμού της Στρογγυλής, η κίνησή τους υποδηλώνει την μείωση της πίεσης εντός του μαγματικού θαλάμου, ο οποίος εντοπίσθηκε στην θαλάσσια περιοχή νοτίως από το Γυαλί. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμμία ένδειξη κάποιας δραστηριοποίησης του ηφαιστείου στο άμεσο μέλλον.
Για την μελέτη της κίνησης της ευρύτερης περιοχής του ΝΑ Αιγαίου πραγματοποιείται σε ημερήσια βάση (από το Τομέα Γεωφυσικής-Γεωθερμίας) επίλυση των μόνιμων σταθμών GPS, οι οποίοι λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή τα τελευταία έτη, βάσει σταθμών αναφοράς που εδράζουν στην Ευρώπη και οι οποίοι έχουν επακριβώς καθορισμένη ταχύτητα κίνησης.
Οι μόνιμοι σταθμοί GPS είναι εγκατεστημένοι και λειτουργούν συνεχώς ούτως ώστε να διαθέτουμε ημερήσιες επιλύσεις των συντεταγμένων των σταθμών. Σε περιοχές με μικρή τεκτονική/ηφαιστειακή δραστηριότητα οι σταθμοί αυτοί παρουσιάζουν γραμμική κίνηση η οποία εξαρτάται από την κίνηση της λιθοσφαιρικής πλάκας στην οποία ανήκουν. Σε έντονα τεκτονικά ή ηφαιστειακά ενεργές περιοχές η κίνηση εμφανίζει μη γραμμική συμπεριφορά και η απόκλιση από την γραμμικότητα δύναται να αποτελέσει ένδειξη τεκτονικής ή ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Η επεξεργασία των δεδομένων από τέσσερεις μόνιμους σταθμούς GPS στην Κάλυμνο, Τήλο και Ρόδο (για το διάστημα λειτουργίας τους), καθώς και η επεξεργασία των δεδομένων από τους σταθμούς στην Κω και στην Νίσυρο κατά την διάρκεια των ετών που πραγματοποιούνται μετρήσεις (1997-2016) ανέδειξαν μια σχετικά ομοιόμορφη και γραμμική κίνηση (περίπου 20-25 mm/έτος νοτιοανατολικά) της ευρύτερης περιοχής από το 2001 και εντεύθεν κυρίως στην οριζόντια διεύθυνση.
Η κατακόρυφη συνιστώσα της κίνησης (αν και χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερο σφάλμα) ανέδειξε ελαφρές διαφοροποιήσεις κυρίως στην Κω και την Νίσυρο με ανυψωτικές (+5mm/έτος) και καθοδικες (-8mm/έτος) τάσεις αντίστοιχα, οι οποίες διαφοροποιούν τα δύο νησιά από τα υπόλοιπα, στα οποία η κατακόρυφη συνιστώσα της κίνησης εμφανίζεται πολύ μικρή ±1mm/έτος.
Ο μόνιμος Δορυφορικός Γεωδαιτικός σταθμός (GPS) που εγκαταστάθηκε στο Δημαρχείο της Νισύρου στόχο έχει να συμβάλει στην παρακολούθηση του Ηφαιστείου σε πραγματικό χρόνο. Καθημερινές επιλύσεις των συντεταγμένων της θέσης του δέκτη με μεγάλη ακρίβεια (2-4 mm στην οριζόντια διεύθυνση και 6-8mm στην κατακόρυφη) θα παρέχουν ακριβή στοιχεία για την εδαφική κίνηση και παραμόρφωση η οποία λαμβάνει χώρα στην Νίσυρο.
Οι ημερήσιες επιλύσεις θα πραγματοποιούνται από τον Τομέα Γεωφυσικής Γεωθερμίας του ΕΚΠΑ και θα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του Δήμου και του Τομέα. Τα δεδομένα αυτά θα αξιολογούνται συνδυαστικά με την σεισμική δραστηριότητα με τελικό στόχο την έγκαιρη και έγκυρη αναγνώριση πρόδρομων φαινομένων ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Οι συγκεκριμένες δραστηριότητες του Δήμου Νισύρου σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωλογίας-Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ αποσκοπούν σε μια σταδιακή δημιουργία ενός σύγχρονου Ηφαιστειακού Παρατηρητηρίου στην Νίσυρο.
Ένα παρατηρητήριο το οποίο θα πραγματοποιεί συνεχή πολύπαραμετρική παρακολούθηση του ηφαιστείου, αλλά και με στόχο να αποτελέσει ένα διεθνές κέντρο προβολής της μοναδικής Γεωλογικής σημασίας της Νισύρου συμβάλλοντας στην ανάπτυξη επιστημονικού, θεματικού και συνεδριακού τουρισμού, και να προσελκύσει συναφείς εκπαιδευτικές δραστηριότητες (θερινά σχολεία, εκπαιδευτικές εκδρομές Ελληνικών και ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων κα), καθιστώντας τη Νισύρου ένα σύγχρονο ζωντανό εργαστήριο Ηφαιστειακής μελέτης.

Πηγή : ΡΟΔΙΑΚΗ

Κουρτίνες, στολίδια και «ψώρα» στο γραφικότατο Παλιό Πυλί

22/11/2016

«Τοπία δε και το Πυλήον έχει εξαίσια. Ως το γραφικώτατον παλαιόν Πυλήον, απέναντι αυτού προς Δ. ο υψιμέτωπος Ψωριάρης δυτικότερα τούτου ή ρωμαντική Ασκόπετρα, έτι δυτικώτερα τούτου κοιλάς τις δενδρόφυτος μετά πηγής πρό φυσικού τινος πυλώνος υπό τ΄όνομα Σταλαοί…» Ι.Ζαρράφτης, 1917

Το κάστρο και πολλά ασυνήθιστα γεωλογικά χαρακτηριστικά πλαισιώνουν το Παλιό Πυλί. Κατά την ιπποτική περίοδο το κάστρο ήταν ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια των κατοίκων του νησιού. Σύμφωνα με τον ιστορικό Βασίλη Χατζηβασιλείου, πρέπει να υπήρχε τουλάχιστον από την εποχή του Οσίου Χριστοδούλου (11ος αιώνας).Στα μέσα του 15ου αιώνα ήταν το πιο ισχυρό φρούριο του νησιού. Οριστικά εγκαταλείφθηκε το 1813 ή 1830 εξαιτίας της επιδημίας χολέρας.
Το Παλιό Πυλί αποτελείται από νεώτερα γρανιτοειδή πετρώματα [χαλαζιακοί μονζονίτες- γρανοδιορίτες,12 εκ.χρόνων] που διείσδυσαν από τα έγκατα της γης σε παλαιότερους λευκότεφρους ασβεστόλιθους [163-55 εκ.χρόνων]. Σήμερα αυτά τα πετρώματα με διαφορετική ηλικία βρίσκονται δίπλα το ένα στο άλλο αναδεικνύοντας το ξεχωριστό τοπίο της περιοχής.
Οι καρστικοί σχηματισμοί έχουν διαμορφώσει ένα πραγματικό γεωλογικό θησαυρό στο Παλιό Πυλί, τον γειτονικό Ψωριάρη,στους Σταλαούς και την ρομαντική- κατά τον Ζαρράφτη- Ασκόπετρα.
Πολλά από τα τοπωνύμια σχετίζονται με την καρστική τοπογραφία της περιοχής. Για παράδειγμα η ημιορεινή τοποθεσία ΝΔ του Αγίου Παντελεήμονα ονομάζεται Σταλαός επειδή η διάβρωση άνοιξε βαθούλωμα από το οποίο στάζουν στάλες νερού.
Ο όρος καρστικός είναι γεωμορφολογικός, χαρακτηρίζει τα εσωτερικά μορφολογικά στοιχεία τα οποία δημιουργούνται στα ασβεστολιθικά πετρώματα από την διαλυτική δράση του νερού κατά τη διάρκεια των αιώνων. Τα καρστικά πετρώματα είναι έντονα υδατοπερατά σε αντίθεση με τα σχιστολιθικά που είναι αδιαπέρατα.
Η επίδραση του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας,ο σχηματισμός ανθρακικού οξέως σε συνδυασμό με το νερό αποσαθρώνουν τα ασβεστολιθικά πετρώματα της περιοχής σχηματίζοντας κενά (έγκοιλα), σπήλαια, καταβόθρες και πανέμορφα σπηλαιοεκθέματα όπως τις φυσικές κουρτίνες που παρατήρησε ο Μάνος Μαστρογιώργης.
Οι κουρτίνες [ή ρύσεις] σχηματίστηκαν από αργή ροή νερού κατά μήκος μιας επιφάνειας που αποθέτει κρυστάλλους ασβεστίτη. Είναι σχετικά λεπτές, κυματιστές και θυμίζουν «κουρτίνες» από εύπλαστο ύφασμα. Όπως και άλλα σπηλαιοθέματα, σχηματίζονται από το νερό που ρέει κάτω από απότομες κλίσεις. Όταν μια σταγόνα νερού συναντήσει ένα κεκλιμένο επίπεδο (τοίχωμα ή οροφή), τότε δεν πέφτει αλλά διατρέχει αυτή την επιφάνεια. Οι επιφανειακές τάσεις επιτρέπουν σε αυτά τα διαλύματα να προσκολληθούν σε ένα τοίχο ή σε κεκλιμένη οροφή και να κινηθούν αργά προς τα κάτω. Όπως συμβαίνει στους σταλακτίτες, η διαφυγή του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα του σπηλαίου έχει ως αποτέλεσμα τον υπερκορεσμό του διαλύματος [σε CaCO3] και την απόθεση τους ως λεπτά ίχνη. Με τον χρόνο η απόθεση αυτή επαναλαμβάνεται, οδηγώντας στην κατακόρυφη ανάπτυξη του λευκού, ημιδιαφανούς, κυματιστού φύλλου ασβεστίτη που εμφανίζεται σήμερα στο Παλιό Πυλί.
Πολλά τουριστικά σπήλαια έχουν φώτα που τοποθετούνται πίσω από κουρτίνες για να τονίσουν την διαύγεια και το χρώμα τους.
Η γεωλογική ιστορία των καρστικών σχηματισμών του Π.Πυλιού είναι πολύ παλιά. Εκατομμύρια χρόνια πριν, σε μια ρηχή θάλασσα σχηματίστηκε ο τεφρόλευκος ασβεστόλιθος του Π.Πυλιού. Ο ασβεστόλιθος είναι ιζηματογενές πέτρωμα που σχηματίζεται από διαδοχικά στρώματα από σχιστόλιθο, άμμο και βότσαλο με άμμο - συχνά περιέχουν και λείψανα από οργανισμούς. Τα στρώματα των ιζημάτων σκληραίνουν με την πάροδο του χρόνου για να σχηματίσουν τα ασβεστολιθικά πετρώματα. Εκατοντάδες χιλιάδες σεισμοί -από την σύγκρουση της Αφρικανικής πλάκας με την Ευρασιατική- ανύψωσαν τα πετρώματα για να σχηματίσουν τους λόφους της περιοχής όπως αυτό του «υψιμέτωπου» Ψωριάρη.
Η «ψώρα» δηλαδή η δερματική παρασιτική λοίμωξη του Ψωριάρη οφείλεται και αυτή στην καρστική τοπογραφία όπως και τα χαρακτηριστικά έγκοιλα από τα οποία περιβάλλεται Ενδείξεις αρχαίας εξόρυξης ασβεστόλιθου στην επιφάνεια του ρήγματος Ζιά παρατηρούνται στο ύψωμα Ψωριάρη. Από αυτό τον λατομικό χώρο πιθανόν να έγινε η εξόρυξη ασβεστόλιθου για την κατασκευή του κάστρου.[ακόμη διακρίνονται ίχνη από μεταλλικά εργαλεία στον ανοιχτό χώρο εκσκαφής].Ο Κόκκινος Σπήλιος, η σπηλιά με τις κόκκινες πέτρες στον Ψωριάρη είναι και αυτή από ασβεστόλιθο το δε χρώμα τους οφείλεται στο ορυκτό αιματίτη [οξείδιο του σιδήρου].
Μακριά από τους ανθρώπους εκεί όπου το ρολόι έχει σταματήσει, η γεωλογία του κάρστ παρέχει ένα από τα πιο εντυπωσιακά μέρη στο νησί της Κω. Παραφράζοντας τον Ινδό πνευματικό δάσκαλο Osho[1931-1990] θα μπορούσε να πει κανείς «Κοίταξε τη φύση γύρω σου, κοίταξε τα σύννεφα και τα αστέρια… κι αν έχεις μάτια, θα δεις πως όλη η πλάση είναι ευτυχισμένη. Τα πάντα είναι χαρούμενα… στο Παλιό Πυλί.»

Γεωδίφης

Πηγές
1.Γεωλογικός χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
2.Πετρογενετικές διαδικασίες και συνθήκες απόθεσης των σπηλαιοθεμάτων του Σπηλαίου του Περάματος Ιωαννίνων -Ε. Υφαντή
3.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
4.dikaiosnet.gr
5.Φωτογραφίες- Μάνος Μαστρογιώργης[4,5,6],Βικιπαίδεια[3]
6.Τοπωνύμια της Νήσου Κω- Ν.Ζάρακας
7.Ιστορία της νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου

Τα γριφώδη αυλάκια της Φρυγικής Κοιλάδας

10/11/2016

Η Φρυγία ήταν μία μεγάλη περιοχή στην σημερινή βορειοκεντρική Τουρκία. Στα βουνά της λατρευόταν η "Μητέρα των Βουνών" ,όπως αποκαλούσαν την Κύβελη, οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι. Οι Φρύγες ήταν ινδοευρωπαίοι , τιμούσαν τον ουράνιο θεό καβαλάρη Σαβάζιο όπως οι αρχαίοι Έλληνες τον Δία. Κατέλαβαν τη δυτικοκεντρική Μικρά Ασία μετά την κατάρρευση των Χετταίων. Ο Όμηρος αναφέρει ότι ήταν σύμμαχοι των Τρώων στον πόλεμο κατά των Αμαζόνων.
Στην Φρυγική κοιλάδα ,στο δυτικό κεντρικό τμήμα της Ανατολίας, υπάρχουν κάποια φυσικά αυλάκια που διασχίζουν όλο το τοπίο. Αυτά τα λαξευμένα κομμάτια στον φυσικό βράχο είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα, μοιάζουν να είναι κατασκευασμένα από τις ρόδες οχήματος, ωστόσο είναι πολύ βαθύτερα από ότι τα τυπικά αυλάκια. Τι πιο βαθιά από αυτά φτάνουν σε βάθος το ένα μέτρο. Αυτά τα χαντάκια είναι κάπως παρόμοια με εκείνα που βρέθηκαν στο νησί της Μάλτας.
Η έλλειψη ακριβούς χρονολόγησης έχει οδηγήσει μερικούς ανθρώπους να πιστεύουν ότι πρόκειται για απολιθωμένες αυλακιές που έχουν γίνει εκατομμύρια χρόνια πριν από ένα αρχαίο εξωγήινο πολιτισμό που οδηγούσε βαρέα οχήματα πάνω από το έδαφος το οποίο ήταν ακόμη καλυμμένο με ηφαιστειακή στάχτη. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι αποθέσεις από τόφφο [πυροκλαστικό πέτρωμα που προέρχεται από υλικά που εκτινάσσονται από τα ηφαίστεια] έχουν στερεοποιηθεί σε σκληρό πέτρωμα διατηρώντας τις αυλακιές, με τρόπο ανάλογο έχουν διατηρηθεί τα ίχνη των δεινοσαύρων σε βράχους.
Σύμφωνα με την ακαδημαϊκή κοινότητα, οι πρώτοι δρόμοι έχουν εμφανιστεί στην αρχαία Ανατολία κατά τη διάρκεια της Αυτοκρατορίας των Χετταίων (1600 π.Χ.-1178 π.Χ.). Σύμφωνα με κάποιους τα μονοπάτια χαράχτηκαν στο μαλακό βράχο από τους Φρύγες και τις τοπικές φυλές όπως οι Λυκίοι και οι Κάρες. Τελικά έγιναν μέρος του Ρωμαϊκού οδικού δικτύου, το οποίο έφθανε στην Τουρκία.
Τα κομμάτια που καλύπτουν την Φρυγική Κοιλάδα είναι, ωστόσο, ηλικίας παλαιότερης της ηλικίας της Αυτοκρατορίας των Χετταίων, αλλά δεν είναι εκατομμυρίων χρόνων. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2004 αναφέρει ότι πρόκειται για χαρακτηριστικά που πιθανό δημιουργήθηκαν για γεωργικούς σκοπούς και όχι για δρόμους, ίσως πριν από 5.000 χρόνια.
Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι τα αυλάκια ήταν κανάλια αποστράγγισης και το βύθισμα μεταξύ τους ήταν κήπος ή κοίτη για καλλιέργειες. Επειδή η περιοχή ήταν άγονη, τα αυλάκια ήταν σκαμμένα στο βράχο, προκειμένου να διατηρήσουν το έδαφος και το νερό. Η τακτική απόσταση μεταξύ των αυλακιών ήταν κατάλληλη για τα άτομα που εργάζονταν σε αυτές - πιθανώς σχετίζονταν με το μήκος των γεωργικών εργαλείων των αγροτών.
"Οι επιμήκεις εκτάσεις ή παράλληλες γραμμές φαίνεται να έχουν περισσότερο να κάνουν με τη διαχείριση των υδάτων επειδή συχνά έχουν μια ρηχή κλίση, η οποία νομίζω ότι είναι για να διοχετεύει το νερό σε μια σταθερή, αλλά ήπια ροή στις γύρω περιοχές", δήλωσε η Κλαούντια Σαγώνα, ειδική στην αρχαιολογία της Τουρκίας και της Μάλτας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, η οποία πραγματοποίησε τη μελέτη.
"Σε περιοχές που ήταν υποβαθμισμένες, συχνά τοποθετούσαν έδαφος και οργανική ύλη. Αυτό το είδος της δραστηριότητας τεκμηριώνεται στα νησιά Aran και στη Μάλτα. Αυτή η εξήγηση στην κοινή λογική μάλλον δεν θα σταματήσει εκείνους που θέλουν να πιστεύουν ότι αλλοδαποί εισέβαλαν, αλλά νομίζω ότι το πραγματικά εκπληκτικό της υπόθεσης είναι το πόσο επινοητικοί ήταν οι αρχαίοι αγρότες. Ήξεραν τη γη τους, κατάλαβαν πώς θα μπορούσαν να διαχειρίζονται το νερό και ανέπτυξαν στρατηγικές για τη βελτίωση της παραγωγής τροφίμων ", πρόσθεσε.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.IBTimes / Ancient Origins / Culture Routes in Turkey

Οι ξαφνικές «μεταμορφώσεις» της Σαχάρας

Μόνιμος γεωδαιτικός σταθμός για το ηφαίστειο της Νισύρου

Κουρτίνες, στολίδια και «ψώρα» στο γραφικότατο Παλιό Πυλί

Τα γριφώδη αυλάκια της Φρυγικής Κοιλάδας

Κώια

Αρχεία