Blog Archives

Ο Τραγοπόδαρος στον Κάμπο

30/11/2017

Ο τραγοπόδαρος Πάν σε σκίτσο με την σύριγγα σύμβολο του

Πριν 10.000 χρόνια τελειώνει η τελευταία εποχή των παγετώνων και αρχίζει η μεσολιθική περίοδος. Το λιώσιμο των πάγων προκαλεί άνοδο των επιπέδων της θάλασσας περίπου 35μ.
Στην τοποθεσία του λόφου Τάβλα, 5.000 χρόνια πριν, οι πρώτες κοινότητες διέμεναν σε υψόμετρο γύρω στα 40μ, είχαν φωτιά, λίθινους πέλεκεις και εργαλεία. Κατασκεύαζαν καταφύγια, ταξίδευαν και το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους το ξόδευαν για φαγητό. Η ζωή τους ήταν σκληρή και σύντομη. Οι περισσότεροι δεν ζούσαν πάνω από 35 χρόνια. Η παιδική θνησιμότητα ήταν υψηλή και πολλές γυναίκες πέθαιναν κατά τον τοκετό. Οι κύριες αιτίες θανάτου των ανδρών ήταν ατυχήματα, άγρια ζώα και ασθένειες.
Τα επόμενα χρόνια ρέματα, λόγω κλιματικών αλλαγών, εκφορτίζουν τεράστιες ποσότητες από υλικά στην λεκάνη απορροής του Μαύρικα. Προσχώσεις και φερτά υλικά από μία περιοχή πλούσια σε ποτάμια και παραπόταμα θα στρώσουν χαλαρά καστανότεφρα αργιλλοαμμώδη εδάφη που θα φιλοξενήσουν τους Ιππιώτες.
Ο Δήμος των Ιππιωτών ήταν ο μικρότερος στο νησί της Κω τόσο σε έκταση όσο και πληθυσμό. Βρισκόταν μεταξύ Αντιμάχειας και Μαστιχαριού ανάμεσα στα όρια των ρεμάτων Εβρυός και Καμάρα.
Κατά μήκος του τωρινού επαρχιακού δικτύου προς το Μαστιχάρι έχει βρεθεί ελληνιστική νεκρόπολη με αρχαιολογικά ευρήματα του 50υ π.Χ. Στις τοποθεσίες Κουφωτές και Θόλοι έχουν ανακαλυφθεί αξιοσημείωτα ρωμαϊκά ευρήματα [ναός, θολωτό κτίσμα, νεκροταφείο κά].
Στα δυτικά όρια του αρχαίου οικισμού [δες χάρτη], 900 μέτρα από την ομαλή ακτή, εκεί όπου κυριαρχούσε η θάλασσα σήμερα υπάρχει ο Αης Γιώργης οι Αγκαργιές [του Λείζου ή Ληίζου]. Τα χρόνια της ιταλικής κατοχής απαντούσε σε υψόμετρο 18μ. από την στάθμη της θάλασσας ενώ σήμερα είναι σε 21μ.
Χάρτης του 1888 [του Σκωτσέζου Πάτον] δείχνει το ξωκκλήσι κοντύτερα στην ακτή, διατηρεί τη σημερινή του ονομασία αλλά δεν είναι προσβάσιμο από τον αμαξωτό δρόμο της εποχής.
Το εκκλησάκι, που μάλλον ξαναχτίστηκε το 1830, κείται σε στρώμα από φερτά υλικά καθώς συναντάται στην υδάτινη οδό του ρέματος Μαύρικα προς την θάλασσα. Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί κάθε χειμώνα τα ορμητικά νερά του χειμάρρου το έπνιγαν στο νερό.
Σύμφωνα με τον Πλίνιο στα εύφορα εδάφη της Ίππιας όπως λεγόταν παλιά ο δήμος παραγόταν ένα από τα πιο διάσημα κρασιά, ο Ιπποκώος [hippocoum vinum]. Σήμερα εκτός των άλλων παράγεται πατάτα εξαιρετικής ποιότητας. Ο αείμνηστος καθηγητής Γιώργος Μάρκου μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για τις πατάτες της περιοχής. Οι καλές πατάτες χρειάζονται εύφορο, αποστραγγιζόμενο, χαλαρό και ελαφρώς όξινο έδαφος. Η πλούσια σε ψαμμίτη και νερά γη των Ιππιωτών έχει τις πλέον κατάλληλες προδιαγραφές για γόνιμα και καλά προϊόντα.
Για τον Ζαρράφτη, ο δήμος «χαίρει όλα τα ιππικά μεγαλεία του, αποδεδειγμένα δικαίως δια το υπέροχον της τέχνης της ιππασίας των κατοίκων του. Προς Δυτικά του Δήμου Αλεντίων και Πέλλης από του Περάματος του Σταυρού έως του Λυίζου Αγκαργιές και άνω νότια και πέραν δυτικώτερα και κάτω προς τα παράλια απλωνόταν ο δήμος ο οποίος από την πεδινή θέση και την ονομασία του μας δείχνει ότι ήταν δήμος συνοικισμένος από οικογένειες ιππικού τάγματος από τα ελληνορωμαϊκά χρόνια. Αρκετές επιγραφές βρέθηκαν εκ των οποίων και σπασμένα αγάλματα. Από όλα τα ευρήματα παρατηρούμε ότι η Ίππια θα είχε ναό της Ίππιας Ήρας. Οι δε κάτοικοι της θα ήσαν γύρω στους 10 χιλιάδες νεμόμενοι σιτοφόρο εύφορη γη».
Στον αρχαίο δήμο γίνονταν ιππικοί αγώνες ίσως το έθιμο πηγάζει από τον γειτονικό Κυπάρισσο του Δήμου Αντιμαχειδών. Τα χριστιανικά χρόνια η συνήθεια μεταφέρθηκε, προς τιμή του Αγίου Γεωργίου, στο Πυλί. Για τον Μ.Σκανδαλίδη δεν είναι απίθανο να γινόταν αρματοδρομία όπως συνέβαινε στην αρχαία Ολυμπία για την Ίππια Ήρα.
Επιπλέον ο Χατζηβασίλειου αναφέρει επιγραφή που αποκαλύπτει ότι κάθε δύο χρόνια γινόταν πανηγήρι προς τιμή της Ήρας αλλά σε διαφορετικό τόπο. Την ρωμαϊκή εποχή γιορτάζονταν τα Ηραία στα οποία απαγορευόταν η είσοδος των δούλων.
Ο δάσκαλος Σταμάτης Κ. Παντελίδης γνωστοποίησε πινακίδα μαρμάρινη αφιερωμένη στο θεό Πάνα. Ο Παντελίδης ήταν ο πρώτος λόγιος του νησιού που ασχολήθηκε με αρχαίες επιγραφές και την αρχαιολογική έρευνα. Στην Ιστορία της Κω [Χατζηβασιλείου] αναφέρεται ότι συγκέντρωνε κρυφά τις επιγραφές στο σπίτι του απο τους Τούρκους. Το 1881, είχε δημοσιεύσει σε γαλλικό περιοδικό την μελέτη «Sur la topographie de l'île de Cos» στην οποία περιγράφει «Σε σιτοφόρο και παράλια πεδιάδα επί της κάτω οδού της Αντιμάχειας στην αυλή του ναού του Αγίου Γεωργίου Ληίζου, όπου χωμένος θόλος αρχαίος από μάρμαρο, είναι ίσως μέρος από τον ναό του Πανός». Η επιγραφή του 1ου αιώνα μ.χ, βρέθηκε σε μαρμάρινη βάση αγάλματος, γράφει «Εγνατία Σεκόνδα τον Πάνα τω Δήμω των Ιππιωτών ανέθηκε».
Το εύρημα μαρτυρά ναό του Πάνα στην Ίππια γη κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους όμως η λατρεία του δεν αποκλείεται να είναι πρότερη. Ο Πάν, από τον 7ο αιώνα π.Χ, λατρευόταν στο Λύκαιο όρος της Αρκαδίας. Εκεί βρέθηκε ο αρχαιότερος ναός του, αφιερωμένος και στη Σελήνη. Την ελληνιστική περίοδο, λατρεία του Πάνα έχει παρατηρηθεί και στη σπηλιά Άσπρη Πέτρα της Κεφάλου σε υψόμετρο 230μ. Όμως τι έκανε στην ακτή του Κάμπου ο κατ΄ εξοχή βουνίσιος θεός και προστάτης των αιγοπροβάτων;
Αρχικά ο Πάν λατρεύτηκε από βοσκούς ,έπειτα από ψαράδες ,με τον καιρό επονομάστηκε και «Πάν Άκτιος». Ίσως στην Ίππια σχετιζόταν με παράλιο ιερό και αλιευτικό καταφύγιο ρωμαϊκής περιόδου. Η ακτογραμμή της ρωμαϊκής περιόδου δύναται να εντοπιστεί λίγο πιο βόρεια κάτω από τον Αη Γιώργη. Η λατρεία του Ιππιώτη Τραγοπόδαρου από τους ψαράδες μάλλον αναπτύχθηκε παράλληλα με εκείνη του Δία και της Ήρας.
Ο Ζαρράφτης συμπληρώνει ότι μετά τον σεισμό του Αγαθία, το 554 μ.Χ, ο ναός του Πάνα καταστράφηκε και μετατράπηκε σε εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.
Κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους η περιοχή κατοικείται πιο δυτικά, γύρω από το Μαστιχάρι, όπου έχουν εντοπιστεί ερείπια από σημαντικές βασιλικές. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι εγκαταλείφθηκαν τον 7ο αιώνα μ.Χ μετ΄από επιδρομές Αράβων.
Εντός των ορίων του αρχαίου δήμου, πιο δυτικά από τον Αη Γιώργη, συναντάται το ρέμα Λύσι[Λύσιος δηλαδή αυτός που ελευθερώνει]. Σύμφωνα με τον Μ.Σκανδαλίδη πρόκειται για αρχαίο κωακό όνομα, επίθετο του Βάκχου. Στις Βάκχες του Ευριπίδη, με τον Διόνυσο [θεό των δένδρων και των φυτών] πραγματοποιείται η επιστροφή στην φύση, μακριά από τους περιορισμούς που επιβάλλει ο εξορθολογισμός. Στην τοποθεσία υπάρχει και ομώνυμη βρύση με πόσιμο νερό στην ρίζα πορώδους υψώματος όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νίκος Ζάρακας.
Το τοπωνύμιο Λύσιος πρέπει να έχει σχέση με την επωνυμία Λυίζος [από αλλοίωση του πρώτου] του Αγίου Γεωργίου αφού πρόκειται για όμορα ρέματα που απορρέουν από την ίδια πηγή.
Ο Δήμος των Ιππιωτών μάλλον ακολούθησε την ρωμαϊκή παρακμή. Οι κάτοικοι του εγκατέλειψαν τα παράλια, εξαιτίας επιδρομών και φυσικών καταστροφών, και ανέβηκαν στα ορεινά όπου έφτιαξαν οχυρά στο Πυλί και την Αντιμάχεια.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
3.The inscriptions of Cos- Paton W. R, Hicks E.L
4.Τοπωνυμικά και ονοματικά της Ν.Κω-Μ.Σκανδαλίδης
5.Γεωλογικός Χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
6.el.travelogues.gr
7.odysseus.culture.gr/
8.Sur la topographie de l'île de Cos- S.Pantélidis
9.Άγιος Γεώργιος ο Λυϊζος στις Αγγαρειές- Σοφία Καραγιάννη
10.Βικιπαίδεια
11.Τοπωνύμια της Ν.Κω-Ν.Ζάρακας

Διόγκωση εδάφους μία απειλητική δύναμη κάτω από το σπίτι σας

28/11/2017

Καμπούρες και κοιλώματα στο δρόμο από το Τιγκάκι προς το Μαρμάρι Κω. Η επίδραση των γεωλογικών συνθηκών στη θέση της χάραξης του δρόμου είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Οι μορφολογικές συνθήκες του εδάφους είναι ένας σημαντικός παράγοντας σε όλη την έκταση ενός σχεδιαζόμενου έργου. Πρόκειται για δευτερεύον δρόμο που δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή. Ομως οι διαδικασίες αποστράγγισης στην περιοχή προκαλούν καθιζήσεις στα χαλαρά στρώματα των υποκείμενων σχηματισμών με αποτέλεσμα να προκαλούνται καμπούρες και κοιλώματα στην επιφάνεια του δρόμου.
Εδάφη που περιέχουν μεταλλικά άλατα όπως άργιλοι σμηκτίτη είναι ικανά να απορροφάνε νερό. Όταν απορροφούν νερό, αυξάνουν σε όγκο. Όσο περισσότερο νερό απορροφούν, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο όγκος τους. Επεκτάσεις της τάξης του 10% ή περισσότερο, δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Αυτή η μεταβολή του όγκου μπορεί να ασκήσει αρκετή δύναμη σε ένα κτίριο ή άλλη κατασκευή και να προκαλέσει σοβαρή βλάβη.
Ραγισμένα θεμέλια, δάπεδα και τοίχοι είναι τυπικά είδη των ζημιών που προκαλούνται από τη διόγκωση των εδαφών. Βλάβη στους πάνω ορόφους του κτιρίου μπορεί να παρατηρηθεί όταν η κίνηση στη δομή είναι σημαντική.
Διογκωμένα εδάφη συρρικνώνονται όταν στεγνώσουν. Αυτή η συρρίκνωση μπορεί να αφαιρέσει την υποστήριξη σε κτίρια ή άλλες κατασκευές και να οδηγήσει σε καταστροφική καθίζηση. Σχισμές στο έδαφος μπορεί επίσης να αναπτυχθούν. Αυτές οι σχισμές μπορούν να διευκολύνουν την βαθιά διείσδυση του νερού σε υγρές περιόδους. Αυτό παράγει ένα κύκλο από συρρίκνωση και διόγκωση που εγκαθιστά μία επαναλαμβανόμενη πίεση στις δομές.
Διογκωμένα εδάφη παρατηρούνται σε όλο τον κόσμο και είναι γνωστά στη χώρα μας. Κάθε χρόνο προκαλούν τεράστιες ζημιές. Η Αμερικανική Εταιρεία Πολιτικών Μηχανικών εκτιμά ότι το 1/4 του συνόλου των κατοικιών στις ΗΠΑ έχουν κάποια βλάβη που προκαλείται από τέτοια εδάφη. Στις ΗΠΑ κάθε χρόνο προκαλούν μεγαλύτερη οικονομική ζημιά για τους ιδιοκτήτες ακινήτων από ότι σεισμοί, πλημμύρες, τυφώνες και ανεμοστρόβιλοι [μαζί].
Ακόμα κι αν αυτά τα εδάφη προκαλούν τεράστιες ζημιές με ιδιαίτερη οικονομική επιβάρυνση στους ιδιοκτήτες ακινήτων, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ποτέ ακούσει για αυτά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ζημιά γίνεται αργά και δεν μπορεί να αποδοθεί σε ένα συγκεκριμένο γεγονός. Συχνά η ζημιά που γίνεται από τα διογκωμένα εδάφη στη συνέχεια αποδίδεται σε αστοχίες της κατασκευής ή σε μια λανθασμένη αντίληψη ότι όλα τα κτίρια αντιμετωπίζουν αυτό το είδος της βλάβης, καθώς γερνούν.
Στις περισσότερες περιοχές τα εδάφη προκαλούν «in situ» προβλήματα. Ωστόσο, σε άλλες η απειλή κάτω από τα εδάφη μπορεί να έχει μεταφερθεί από τον άνεμο, το νερό ή πάγο.
Όλα τα έργα κατασκευής θα πρέπει να περιλαμβάνουν ανάλυση του εδάφους [εδαφολογική μελέτη έκαναν στην Κω οι Ιταλοί την περίοδο της κατοχής] για τον προσδιορισμό του τύπου του εδάφους και τον καθορισμό των ιδιοτήτων του σε διόγκωση. Εμφανίσεις με διογκωμένα εδάφη μπορεί να βρεθούν σε όλες τις κατηγορίες εδάφους. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε που τα διογκωμένα εδάφη αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της γης και που μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο πρόβλημα.
Οι γεωλογικοί χάρτες πρέπει να δείχνουν την γεωγραφική κατανομή των εδαφών που είναι γνωστό ότι έχουν διογκωμένα αργιλικά ορυκτά τα οποία μπορούν να προκαλέσουν βλάβη σε τεχνικά έργα. Ο χάρτης πρέπει να περιλαμβάνει επίσης εδάφη με την ορυκτή σύνθεση αργίλου η οποία μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει βλάβη.
Το φαινόμενο παρατηρείται σε περιοχές με μεγάλες ξηρές περιόδους και μικρής διάρκειας έντονες βροχοπτώσεις. Τα εδάφη που είναι επιρρεπή σε διόγκωση αποτελούνται από μία ποικιλία υλικών, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν διογκώνονται υπό την παρουσία υγρασίας. Ωστόσο, ένας αριθμός από αργιλικά ορυκτά κάνουν την ζημιά καθώς μπορούν να διογκωθούν. Αυτά περιλαμβάνουν: σμηκτίτη, μπεντονίτη, μοντμοριλλονίτη, βειδελλίτη, βερμικουλίτη, ατταπουλγίτη, νοντρονίτη, και χλωρίτη. Υπάρχουν επίσης ορισμένα θειικά άλατα που διογκώνονται με μεταβολές στη θερμοκρασία. Όταν ένα έδαφος περιέχει μεγάλη ποσότητα από αυτά ορυκτά, έχει τη δυνατότητα σημαντικής επέκτασης. Όταν το έδαφος περιέχει λιγότερα ορυκτά, έχει μικρό δυναμικό διόγκωσης.
Όταν παρατηρούνται διογκούμενα εδάφη, συνήθως δεν προκαλούν πρόβλημα εάν η περιεκτικότητά τους σε νερό παραμένει σταθερή. Η κατάσταση κατά την οποία εμφανίζεται μεγαλύτερη ζημιά είναι όταν υπάρχουν σημαντικές ή επαναλαμβανόμενες αλλαγές περιεκτικότητας της υγρασίας.
Είναι δυνατό να φτιάξουμε ασφαλείς κατασκευές σε διογκωμένα εδάφη, αν καταφέρουμε να διατηρήσουμε σταθερή τη περιεκτικότητα της υγρασίας ή αν το κτίριο μπορεί να είναι μονωμένο από οποιαδήποτε μεταβολή του όγκου του εδάφους που εμφανίζεται.
Η διαδικασία για την επιτυχία είναι η εξής: Έλεγχος για τον εντοπισμό τυχόν προβλημάτων στο έδαφος. Σχεδιασμός για την ελαχιστοποίηση της αλλαγής περιεκτικότητας της υγρασίας και απομόνωση από οτιδήποτε προκαλεί μεταβολές του όγκου του εδάφους. Οι κατασκευές πρέπει να γίνονται με έναν τρόπο που δεν θα αλλάξουν τις συνθήκες του εδάφους και θα διατηρούν ένα σταθερό περιβάλλον υγρασίας [μετά την κατασκευή].

Γεωδίφης

Πηγές
1.USGS
2.Geology.com
3. Βικιπαίδεια

Ο Ιερός Ποταμός και η Ανάληψη της Ράβδου

22/11/2017

Ο Κυπάρισσος από ψηλά και το δάσος Πλάκα

«Οι μύθοι ενέχουσι αλήθεια, οι παραδόσεις φυλάττουσιν ιστορία» Ιάκωβος Ζαρράφτης,1922

Πριν 161.000 χρόνια στη θέση της Αντιμάχειας υπήρχε ρηχή θάλασσα, που χώριζε το δυτικό τμήμα της Κω το οποίο ήταν νησί [Κέφαλος] από το ανατολικό [Δίκαιος] που ήταν χερσόνησος της μικρασιατικής ηπείρου. Μια ξαφνική υποθαλάσσια ηφαιστειακή υπερέκρηξη από το Ακρωτήριο Χελώνα, απελευθερώνει τοξικές πυροκλαστικές ροές που σκεπάζουν την θάλασσα, ενώνει τις δύο ξηρές δίνοντας τη σημερινή μορφή του νησιού με το εντυπωσιακό οροπέδιο της Αντιμάχειας.
Κατά την διάρκεια του ασύλληπτου σε μέγεθος και ένταση γεγονότος άρχισε να διαμορφώνεται το πρώιμο υδρογραφικό δίκτυο της Αντιμάχειας με τα επιβλητικά φαράγγια. Τότε δημιουργήθηκε ο Κυπάρισσος, ένας άγνωστος σήμερα αλλά πολύ σημαντικός ποταμός της αρχαίας Κω.
Ανατολικά του Κυπάρισσου εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι της Αντιμάχειας, 5.000-4.000 χρόνια πριν από σήμερα, στη βόρεια πλευρά του λόφου Τάβλα και στη τοποθεσία Βουνός, λίγο έξω από το Μαστιχάρι. Αργότερα μεταφέρθηκαν κοντά στη θέση του σημερινού αεροδρομίου όπου ίδρυσαν τον αρχαίο Δήμο των Αντιμαχιδών. Το οικιστικό κέντρο του δεν έχει βρεθεί ακόμα, όμως κοντά στο χωριό υπάρχει αρχαίο νεκροταφείο με συνεχή χρήση από τον 5ο π.Χ. αιώνα. Στα ρωμαϊκά χρόνια ο παραθαλάσσιος Δήμος Αιγηλίων ενώνεται με το Δήμο Αντιμαχιδών δίνοντας το σύνθετο Δήμο Αντιμαχιδών, Αρχιαδών και Αιγηλίων.
Για τον Κυπάρισσο, τον σημαντικότερο ποταμό της Δυτικής Κω, ο Ζαρράφτης αναφέρει «διατηρεί το αρχαίο του όνομα σε ένα μέρος, όπου φαίνονται αρχαία ερείπια έχει πολλά ονόματα και πολλά παραπόταμα. Απο τα λαγκάδια του Αγίου Νικολάου φέρει το όνομα του Αγ.Νικολάου διακλαδώνεται αφήνοντας ένα μέρος με όνομα Κηπιά ένα άλλο με το όνομα του αρχαίου Χαρδάμου [αρχαία κρήνη με ερείπια] παρακάτω γίνεται Μέσες, έπειτα Κυμάρι, κατεβαίνει στην συμβολή με την Αναβάλλουσα και χύνεται στην ψηλή παραλία στο μέσο του Αποθαμμένου και του Ατσά που πηγάζει από τα λαγκάδια του».
Τα εύφορα λαγκάδια του Ατσά είναι τα μέρη που διέσχισε ο ναυαγός Ηρακλής μαζί με τους συντρόφους του όταν η αγριεμένη θάλασσα τους πέταξε στην γη των Κώων.
Σύμφωνα με τον Ηλία Μαριολάκο [Καθηγητή Γεωλογίας και Γεωμυθολογίας] ο Ηρακλής ήταν υπαρκτό πρόσωπο όχι μυθικό, που έζησε στην Θήβα πριν τον Τρωικό Πόλεμο πιθανόν στο τέλος του 13ου αιώνα π.Χ. Τα ηρωικά επιτεύγματα τον ανακήρυξαν ιδρυτή πόλεων και πρώτο συνδετικό κρίκο του μυκηναϊκού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι άθλοι του αποδεικνύουν ότι ήταν σπουδαίος υδραυλικός, μηχανικός, υδρογεωλόγος και πάνω από όλα λυτρωτής από κάθε γεωπεριβαλλοντικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο μυκηναϊκός κόσμος.
Ο Ηρακλής εμφανίζεται ξαφνικά στη Κω, ίσως τον 13ο αιώνα π.Χ μετά από μέγιστο σεισμικό επεισόδιο[γεωμυθολογική προσέγγιση]. Ενας σεισμός με μέγεθος Μ7 ανάλογος του 554μ.Χ [πιθανόν από το ανατολικό τμήμα του Ρήγματος Κω] αναστατώνει και φέρνει σε απόγνωση τους ντόπιους. Η όλη ιστορία του γιου του Δία διαδραματίζεται αρχικά στο κεντρικό τμήμα του νησιού κοντά στην Αστυπάλαια της Κω, έπειτα μεταφέρεται στο Πυλί. Η σεισμική έξαρση δεν αφήνει περιθώρια στον ήρωα που αρχικά δυσκολεύεται να δώσει λύσεις και κρύβεται από τους τρομοκρατημένους κατοίκους. Η μετασεισμική ακολουθία υποχωρεί και η πολυπόθητη ηρεμία επανέρχεται όταν ο μεγάλος κατακτητής μετά από τρομερή μάχη σκοτώνει τον βασιλιά του νησιού Ευρύπυλο και γιο του θεού των φυσικών καταστροφών Ποσειδώνα. Ο γενάρχης των Κώων αιχμαλωτίζει και στη συνέχεια παντρεύεται την Χαλκιόπη, κόρη του Ευρύπυλου και εγγονή του Γαιήοχου [εκείνου που σείει τη γη] Ποσειδώνα. Φεύγοντας για την Φολέγανδρο προειδοποιεί τους γηγενείς ότι «με τις φυσικές δυνάμεις δεν έχετε ξεμπερδέψει» καθώς αφήνει ως διάδοχο, τον αδελφό της γυναίκας του, μυθικό βασιλιά Χάλκωνα εγγονό του Εννοσίγαιου [από το ένοσις=σεισμός, δηλαδή αυτός που κινεί, ταράζει την γη] Ποσειδώνα.
Η λατρεία του Ηρακλή έχει μυκηναϊκές ρίζες [πριν τον 11ο αιώνα π.Χ] αλλά καθιερώνεται κατά τους δωρικούς χρόνους. Το νησί τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ. βρισκόταν σε μεγάλη ακμή ίσως μετά από καταστροφικό σεισμό του 90υ αιώνα [ έρευνα της περιοδικής συμπεριφοράς και δράσης του Ρήγματος Κω]. Σύμφωνα με τον ιστορικό Βασίλη Χατζηβασιλείου οι Κώοι για να τιμήσουν τον ερχομό του γενάρχη τους καθιερώνουν τη γιορτή «Τα Ιερά τώ Ηρακλεί» που τελούνταν στον Δήμο Αντιμαχιδών και σε άλλες περιοχές του νησιού.
Ο Ζαρράφτης μιλά για πομποδεστάτη τελετή του Ηρακλέους, στον ναό του Διομέδοντος Κώου [ίσως κοντά στο Ρ. Ηρακλή] που γινόταν στις 16 Αυγούστου και διαρκούσε 4 ημέρες. Ο εορτασμός άρχιζε με την θυσία του Ηρακλή, ακολουθούσε η φιλοξενία και τελείωνε με τον γάμο του.
Στον Κυπάρισσο εκτός από εορτή διεξαγόταν με μεγαλοπρέπεια η Ανάληψη της Ράβδου δηλαδή ένα είδος λιτανείας με πομπή εφήβων που γινόταν την εβδόμη μέρα του μήνα Αρταμίτιου προς τιμή του Ασκληπιού [αναφέρεται σε επιστολή του Ιπποκράτη προς τους Αβδηρίτες]. Η ιεροτελεστία διαρκούσε τρεις ή περισσότερες μέρες και γινόταν για να θυμίζει την άφιξη του Ηρακλή στην Κω. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο ιερέας της Αντιμάχειας τελούσε τις θυσίες με γυναικεία ρούχα ενσαρκώνοντας τον Ηρακλή που μεταμφιεσμένος προσπαθεί να ξεφύγει και να κρυφτεί από τους Αντιμαχίτες.
Η τελετουργία της Ράβδου πρέπει να γινόταν πριν τον 5ο αιώνα, στην νοτιοδυτική πλευρά του ποταμού αφού η τοποθεσία του Ατσά θεωρείτο ιερή. «Στην όχθη του Κυπαρίσσου Ναού πανηγύριζαν την Ανάληψη της Ράβδου, κοντά στην εκκλησία Αγίου Γεωργίου του Μακρή, όπου πρέπει να βρισκόταν ο αρχαίος ναός του Πασίου ή Πίσιου Απόλλωνα» μας περιγράφει ο Ζαρράφτης. Επίσης λέγεται ότι παλιά στις λαγκαδιές του Κυπάρισσου γίνονταν ιπποδρομίες πριν μεταφερθεί το έθιμο στο Πυλί. Περιηγητές και αρχαιολόγοι περιελάμβαναν σε παλιούς χάρτες το εκκλησάκι του Αη Γιώργη [Μακρή] που αξίζει να τονισθεί ότι είναι σε περίοπτη θέση. Ο Κυπάρισσος σε χάρτες του 18-190υ αιώνα τοποθετείται λανθασμένα πιο ανατολικά από το ρέμα Αναβάλουσσα. Το ποτάμι έχει χαρτογραφηθεί από τον αρχαιολόγο Πάτον αλλά δεν σημειώνεται η ονομασία του.
Οι αρχαίοι Κώοι λάτρευαν και τιμούσαν τον Απόλλωνα. Οι πρώτοι ναοί του Απόλλωνα παρατηρούνται στο ανατολικό μέρος του νησιού [Κέφαλος, Αντιμάχεια, Καρδάμαινα, Δίκαιο, Αγ.Φωκά] κατά μήκος του Δίαυλου Κω-Κνίδου, έβλεπαν προς την πρωτεύουσα της Δωρικής Εξάπολης όπου γίνονταν οι Δώριοι αγώνες προς τιμή του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα και των Νυμφών. Παραμένει άγνωστο άν η χωροθεσία τους απέναντι απο το Τριόπιο της Κνίδου ήταν τυχαία ή συμβόλιζε κάτι πολύ σπουδαιότερο όπως έναν γεωδαιτικό τριγωνισμό που αντικατοπτρίζει τις κινήσεις ουράνιων σωμάτων [Ήλιος και Σελήνη] ή κάποια σχέση με το αστέρι Σείριος [το πιο λαμπρό στον ουρανό] πάνω στην επιφάνεια της Γης.
Η τοπική γεωμορφολογία μαρτυρά το πλούσιο και λαμπερό παρελθόν του αρχαίου ποταμού. Φαίνεται ότι η επιλογή του από τους αρχαίους κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Ο Κυπάρισσος φάνταζε ως ιδανικός τόπος [δες χάρτη] αφού ήταν ένας μικρός Νείλος με αρκετούς παραπόταμους που ήταν πνιγμένος σε κυπαρισσοειδή, με πλούσια βλάστηση.
Το κυπαρίσσι ήταν γνωστό στην Μεσόγειο από τα πανάρχαια χρόνια. Μύθος αναφέρει ότι η ονομασία του κυπαρισσιού οφείλεται στον Κυπάρισσο της Κω που τον μεταμόρφωσε ο θεός Απόλλωνας σε δέντρο έτσι ώστε να παραμείνει αθάνατος, μαζί και η θλίψη του μετά από το θάνατο του αγαπημένου του ελαφιού. Από τότε θεωρείται ως πένθιμο δέντρο και φυτεύεται σε κοιμητήρια.
Το ποτάμι συναντάται στα όρια του Δήμου Ισθμιωτών [του Πάτον] κοντά στην πρώτη πρωτεύουσα του νησιού[Αστυπάλαια]. Ο αρχαίος Κυπάρισσος πήγαζε από τα υψώματα Πισί και Τρουτσούλι. Περνούσε από παλαιότερης ηλικίας [5,3 εκ-2.6 εκ. χρόνων] λιμναίες και θαλάσσιες αποθέσεις και νεώτερους ηφαιστειακούς τόφφους [161 χιλ. χρόνων], πριν καταλήξει μετά από διαδρομή 6 χλμ., σε ένα τεράστιο δέλτα με εύφορη γη στη τοποθεσία του Ατσά. Το νερό και οι πηγές του [Κηπιά, Χαρδάρου κά] πρέπει να ήταν ιερές, καθώς οι αρχαίοι θεωρούσαν το νερό ύψιστο αγαθό και αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού τους [τόσο για τους ζωντανούς όσο και τους νεκρούς].
Όλα αυτά πρέπει να συνέβαιναν μέχρι τον σεισμό του 411 π.Χ, ένα κοντινό καταστροφικό συμβάν από το Ρήγμα Κω [λιγότερο από 12 χλμ. το εκτιμώμενο επίκεντρο], που κατά πάσα πιθανότητα παρενέβη στην ισορροπία και λειτουργία του ποταμού. Ίσως τότε ξεθωριάζει η μεγαλοπρέπεια του τελετουργικού της Ανάληψης της Ράβδου στον Κυπάρισσο ενώ επίσης καταστρέφεται ο Δήμος των Αντιμαχιδών.
Ο Κυπάρισσος χάνει ως ποτάμι την αίγλη του. Η επωνυμία του φαίνεται ότι αποκτά νέα πνοή στο Ασκληπιείο μετά τον μεγάλο εποικισμό του 366 π.Χ όταν μαρτυρείται η λατρεία του θεραπευτή δαίμονα Παιήονα και του Απόλλωνα, πατέρα του Ασκληπιού. Ο Κυπαρίσσιος Απόλλωνας ισχυροποιείται καθώς γίνεται κύριος του ιερού άλσους των κυπαρισσιών, που περιέβαλλε το τέμενος και προστατευόταν με ιερό νόμο.
Η λατρεία του Απόλλωνα συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στους μετέπειτα αιώνες σε όλους τους κωακούς δήμους μέχρι το 554 μ.Χ, όταν ο τρομερός σεισμός και το τσουνάμι του Αγαθία καταστρέφουν οριστικά το Ασκληπιείο. Μετά την καταστροφή το νησί οδηγείται σε μαρασμό για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τον 11ο αιώνα μ.Χ., στον πρόναο του ναού του Ασκληπιού, ιδρύεται η Παναγιά του Άλσους ή Τάρσου, από μεταλλαγή λέξεων που παραπέμπουν στο Κυπαρίσσιο άλσος. Η ονομασία της εκκλησίας παρεκίνησε τον Ζαρράφτη [συνεπικουρούμενος από τον Πάτον] να υποδείξει στον Χέρτζογκ την θέση με τα ερείπια του Ασκληπιείου. Μετά τις αναστηλώσεις των Ιταλών ακολουθεί δενδροφύτευση και τα κυπαρίσσια επιστρέφουν στο ιερό άλσος.
Ο Κυπάρισσος ως ποταμός εξακολουθεί να υφίσταται όμως δια μαγείας έχει χαθεί η ονομασία του από τους σύγχρονους χάρτες. Αντί της αρχαίας πολυθρύλητης επωνυμίας έχει επικρατήσει το όνομα Ρ.Πλάκα, ένα ρέμα εποχιακής ροής, που σε τίποτα δεν θυμίζει το μεγαλείο και την δόξα τού Ιερού Ποταμού.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
3.The inscriptions of Cos- Paton W. R, Hicks E.L
4.Τοπωνυμικά και ονοματικά της Ν.Κω-Μ.Σκανδαλίδης
5.Γεωλογικός Χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
6.Γεωστοχασμοί, 2010
7.el.travelogues.gr
8.odysseus.culture.gr/

Τι είναι φλάς πλημμύρα;

16/11/2017

Ο ορισμός της ξαφνικής πλημμύρας στη Μάνδρα Αττικής

Σύμφωνα με τα ΜΜΕ η ποσότητα βροχής που έπεσε χτες στην Μάνδρα Αττικής ήταν περίπου 80 χιλιοστά βροχής ενώ όλο τον χρόνο έπεφταν 400 χιλιοστά βροχής. Δηλαδή ήταν μια μέτρια προς ισχυρή ουσιαστικά καταιγίδα, αλλά όχι κάτι ακραίο.
Καθοριστικό ρόλο σε ένα τέτοιο γεγονός παίζουν οι νότιοι άνεμοι που μπορεί να εγκλωβίσουν το φαινόμενο. Κάτι τέτοιο πρέπει να έγινε στα όρια του όρους Πατέρα, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί η καταιγίδα πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο και να ξεσπάσει επάνω από τη Δυτική Αττική.
Ήταν ένα τοπικό φαινόμενο, που εξελίχθηκε ουσιαστικά σε ισχυρή φονική καταιγίδα εξαιτίας και των μπαζωμένων ρεμάτων της περιοχής. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μια ξαφνική πλημμύρα με τεράστιες καταστροφές.
Ωστόσο, η ξαφνική πλημμύρα είναι ένα συνηθισμένο και όχι πρωτόγνωρο φαινόμενο.
Η ξαφνική πλημμύρα είναι αιφνίδιο τοπικό φαινόμενο με μεγάλο όγκο νερού και μικρή διάρκεια. Παρατηρείται σε γεωμορφολογικές περιοχές με χαμηλό υψόμετρο: χαράδρες, ποτάμια , ξηρές λίμνες και λεκάνες . Μπορεί να προκληθεί από έντονη και στιγμιαία βροχή που προέρχεται από μια σοβαρή καταιγίδα , τυφώνα , τροπική καταιγίδα , ή από λιώσιμο από πάγο. Οι στιγμιαίες πλημμύρες μπορεί να συμβούν και από την κατάρρευση κάποιας τεχνητής κατασκευής (φράγμα, κά).
Η σύντομη διάρκεια τους τις διακρίνει από τις κανονικές πλημμύρες. Συνήθως εκδηλώνονται σε κορεσμένα εδάφη ή ξηρά εδάφη που έχουν μικρή ικανότητα απορρόφησης. Η απορροή συλλέγεται σε ρεματιές και, καθώς ενώνονται τα νερά δίνουν μεγαλύτερες ποσότητες, οι οποίες συχνά παρασύρουν συντρίμμια ,κλαδιά και οτιδήποτε βρουν στην πορεία τους. Στιγμιαία[φλάς ] πλημμύρα συχνά συμβαίνει σε ξηρές περιοχές που έχουν υποστεί πρόσφατα καθίζηση, αλλά μπορεί να παρατηρηθεί οπουδήποτε κατάντη από την πηγή της καθίζησης, ακόμη και πολλά χιλιόμετρα από την πηγή.
Έχουν επίσης παρατηρηθεί κοντά σε ηφαίστεια , μετά από εκρήξεις, ή όταν οι παγετώνες λιώνουν από την έντονη θερμότητα.
Είναι προτιμότερο να μείνετε έξω και μακριά από την ζώνη πλημμύρας, αντί να προσπαθήσετε να διασχίσετε το υδάτινο σώμα.
Πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να υποτιμούν τους κινδύνους από τις ξαφνικές πλημμύρες. Αυτό που κάνει τις στιγμιαίες πλημμύρες πιο επικίνδυνες είναι η ξαφνική φύση τους και η γρήγορη κίνηση του νερού. Περισσότερο από το ήμισυ των θανάτων που αποδίδονται σε στιγμιαίες πλημμύρες, παρατηρήθηκε σε ανθρώπους που ήταν μέσα σε οχήματα και παρασύρθηκαν, όταν προσπαθούσαν να διασχίσουν πλημμυρισμένες διασταυρώσεις ποταμών.
Η ελάχιστη ποσότητα [0,61 m] του νερού είναι αρκετή για να απομακρύνει οχήματα μεγέθους SUV. Κάτι τέτοιο πρέπει να συνέβη στο Ρ. Μύλοι της Κω το 1955[ Ο θαυματουργός Άγιος Σπυρίδωνας και η ξαφνική πλημμύρα του 1955].
Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των ΗΠΑ ανέφερε ότι το 2005, με εθνικό μέσο όρο 30 ετών, περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο σε πλημμύρες, 127 κατά μέσο όρο, από ότι με αστραπές (73), ανεμοστρόβιλους (65), ή τυφώνες (16).

Πως μπορώ να προστατευθώ;

Ο Νοέμβρης παραμένει από τους πλέον βροχερούς του χρόνου και τα πλημμυρικά φαινόμενα είναι συνηθισμένα. Οι έντονες φονικές βροχοπτώσεις σε σχέση με την ανομβρία έχουν χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ωστόσο πρόκειται για φαινόμενο προβλέψιμο που μπορεί να αντιμετωπιστεί με σωστό σχεδιασμό και να μην θρηνήσεις θύματα.

Κατά τη διάρκεια μιας ξαφνικής πλημμύρας, τα επίπεδα νερού και ο ρυθμός ροής του νερού μπορούν να αλλάξουν γρήγορα. Παραμείνετε ενήμεροι και παρακολουθείτε τα τοπικά ραδιόφωνα και την τηλεόραση. Κανονικά η Πολιτική Προστασία μαζί με την Μετερεωλογική Υπηρεσία κάθε φορά πρέπει να προειδοποιούν ιδιαίτερα για περιοχές με μπαζωμένα ρέματα. Επειδή αυτό δεν γίνεται, αυτό που πρέπει να κάνετε είναι τα παρακάτω.
Αποφύγετε τα νερά των πλημμυρών με κάθε κόστος και μάθετε να εκκενώνετε αμέσως όταν αρχίζει να αυξάνεται το νερό. Μην περιμένετε μέχρι να είναι πολύ αργά! Πηγαίνω σε υψηλότερο έδαφος και τηρώ τις εντολές εκκένωσης από τους αρμόδιους[εάν ενδιαφερθούν] Αποφεύγω πάση θυσία τα πλημμυρικά νερά. Εγκαταλείπω το αυτοκίνητο μου πριν φανούν τα ορμητικά νερά.
Οι κάτοικοι μια περιοχής συνήθως καλούνται να κάνουν τα εξής όταν πλησιάζει η πλημμύρα:Να λαμβάνουν υπόψη τους την έντονη βροχόπτωση. Μετακινηθείτε σε ψηλότερο έδαφος, εάν παρατηρηθεί ή ακούγεται ραγδαία αύξηση του νερού. Μην προσπαθήσετε να περάσετε το ρέον νερό.
Πολλά κράτη που σέβονται τους πολίτες τους προειδοποιούν για την επικείμενη πλημμύρα, συνήθως εκδίδουν ανακοίνωση ή στέλνουν μηνύματα σε κινητά όταν υπάρχουν ενδείξεις από ραντάρ καιρού για μια περιοχή που είναι επιρρεπής σε πλημμύρες. Ιδίως σε περιοχές με μπαζωμένα ρέματα.

Όταν τα νερά των πλημμυρών υποχωρούν, οι ζημιές που απομένουν μπορεί να είναι καταστροφικές και παρουσιάζουν πολλούς κινδύνους. Εικόνες καταστροφής πλημμυρών απεικονίζουν κατεστραμμένα σπίτια και κτίρια, κατεστραμμένα αγαθά και ρημαγμένες οδούς. Ωστόσο, αυτό που δεν μπορείτε να δείτε μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνο. Τα πλημμυρικά ύδατα συχνά μολύνονται με λύματα ή χημικά. Οι διαρροές αερίου και οι ηλεκτρικές γραμμές μπορεί να είναι θανατηφόρες, αλλά δεν είναι ορατές με την πρώτη ματιά. Αποφύγετε τα πλημμυρισμένα νερά και τις κατεστραμμένες περιοχές.Δώστε προσοχή στα προειδοποιητικά σημάδια ή πινακίδες εάν υπάρχουν.

Γεωδίφης

Πηγές
1.floodsafety.noaa.gov
2.Βικιπαίδεια
3.USGS

Η πολύ ισχυρή σεισμική ακολουθία της Κεφάλου, το 1961

15/11/2017

Στο όχι και τόσο μακρινό 1961 ο Σοβιετικός Νικίτα Χρουστσόφ εκτοξεύει απειλές κατά της χώρας μας προειδοποιώντας ότι θα προβεί σε αφανισμό των μελών της Ατλαντικής Συμμαχίας που φιλοξενούν βάσεις του ΝΑΤΟ. Σε ερώτημα του Έλληνα πρέσβη άν διατάξει την καταστροφή της Ακρόπολης, απαντάει «δεν θα βομβαρδίσω την Ακρόπολη αλλά τους γύρω ελαιώνες και τις βάσεις στην Ελλάδα. Οι βόμβες δεν κάνουν διακρίσεις….».
Διακρίσεις εκτός από τις βόμβες δεν κάνουν ούτε οι σεισμοί. Δεν νοιάζονται άν έχεις δουλειά την επόμενη ημέρα ούτε εάν το σπίτι σου καταστραφεί μεσοχείμωνα.
Το ημερολόγιο έλεγε 23 Φλεβάρη 1961 και ώρα 21.05 όταν σεισμός με μέγεθος Μ5.6 «ξαφνικά» εκδηλώνεται στη θάλασσα, έξω από το μαγευτικό Paradise Beach της Κεφάλου[το πιο απομακρυσμένο χωριό της Κω].
Για το συμβάν ο δάσκαλος Μανώλης Μαστρογιώργης αναφέρει«Ήταν ένας πολύ δυνατός σεισμός και με βουητό. Επι ένα μήνα μετά την κύρια σεισμική δόνηση οι κάτοικοι είχαν κάνει κάποιες πρόχειρες καλύβες και σκηνές στην πλατεία του χωριού και κοιμόντουσαν εκεί. Θύματα δεν είχαμε. Με κόντρα πλακέ και με υφαντά χοντρά έφτιαχναν καλύβες. Η Κέφαλος διακρινόταν για τις κουρελούδες της. Οι σεισμοί κράτησαν για ένα μήνα και το φαινόμενο ήταν σε υπερδιέγερση. Δεν τους βοήθησε κανένας για τις σκηνές, από μόνοι τους αντιμετώπισαν την κατάσταση. Μετά άρχισαν οι βροχές και επέστρεψαν στα σπίτια για να μην βραχούν τα μωρά που είχαν μαζί τους. Κάτι ρωγμές είχαν τα σπίτια αλλά τίποτα το ιδιαίτερο. Κατάρρευση κτιρίων δεν αναφέρθηκε. Τις πληροφορίες μου έδωσε η κάτοικος του χωριού Διονυσία Μπηνιά.»
Σύμφωνα με κάτοικο του χωριού ο σεισμός ήταν εξίσου δυνατός με την εκδήλωση της 21ης Ιουλίου 2017. Το γεγονός αυτό από μόνο του επιβεβαιώνει ότι είχε μέγεθος γύρω στο 5.5R όσο δηλαδή είχαν τα εξασθενημένα σεισμικά κύματα του Καρά Αντα που διέσχισαν την γενέτειρα του Ιπποκράτη.
Αρκετά παιδιά του χωριού αναστατώθηκαν από την ξαφνική δόνηση. Μάλιστα λέγεται ότι για καιρό, κατά την διάρκεια της μετασεισμικής δράσης, κρύβονταν κάτω απο τα κρεβάτια τους.
Ο σεισμός πρέπει να ήταν ρηχός με εστιακό βάθος γύρω στα 5χλμ. Έγινε αισθητός στα γειτονικά χωριά ιδιαίτερα στην Καρδάμαινα. Εκδηλώθηκε κοντά στο Ακρωτήριο Χελώνα [μόλις 1,5 μακριά από το ξενοδοχείο Ρόμπινσον Κλαμπ] με επίκεντρο περίπου 11,5 χλμ. από τον οικισμό της Κεφάλου, 6χλμ. από την Καρδάμαινα, 16 χλμ. από το Μανδράκι Νισύρου και 24 χλμ από το λιμάνι της πόλης Κω.
Το σεισμογόνο ρήγμα ανήκει στην συστάδα του Ρήγματος Κω. Το κύριο σπάσιμο ίσως προήλθε από κανονικό ρήγμα της μικρότερης ομάδας της Κεφάλου. Απο κοντινή διεργασία του ρήγματος Κοχυλάρι εκδηλώθηκε ο πολύ καταστροφικός ιστορικός σεισμός του 1493 που κατέστρεψε το δυτικό τμήμα του Κάστρου της Αντιμάχειας και το Κάστρο της Κεφάλου. Περισσότερα, [Ο τρομερός σεισμός του 1493 που γκρέμισε τα κάστρα της Κω, http://www.geodifhs.com/kappaomegaiotaalpha/-1493]
Ο σεισμός του 1961 εκτιμάται με μέγεθος VII της κλίμακας Μερκάλι. Δηλαδή ήταν πολύ ισχυρός με ζημιές στις κακές κατασκευές όπου έπεσαν σοβάδες, αποκολλήθηκαν τούβλα και πέτρες, επιπλέον παρατηρήθηκε θόλωμα νερού από λάσπη.
Το έναυσμα της ακολουθίας πυροδότησε ένας προσεισμός με μέγεθος 4.9 Ρίχτερ που έγινε πιο ανατολικά, 8 μήνες πριν το κύριο σοκ. Μία σεισμική δόνηση με επίκεντρο την Λεκάνη Κω, που καταγράφηκε τον Απρίλιο του 1960 [ώρα 10], ίσως επηρέασε τα γειτονικά ρήγματα της ομάδας και οδήγησε στην ακολουθία του 1961.
Η κύρια εκδήλωση του 1961 συνοδεύτηκε από μετασεισμική δόνηση μεγέθους 4.8R που συνέβη νοτιότερα σε δευτερογενή δομή [ροζ χρώμα] την ίδια ημέρα. Στις 27/2/1961 ακολούθησε πιο δυτικά ένα σεισμικό σμήνος με μεγέθη 5.5R και 5.1R [δες χάρτη]. Στις 13/3/1961 οι δονήσεις μεταφέρθηκαν στο άκρο του δυτικού τμήματος του Ρήγματος Κω με μία σχετικά ισχυρή εκδήλωση μεγέθους 4.9R, από την οποία έκλεισε η όλη διαδικασία.
Μετά το καταστροφικό συμβάν του 1933, σιγά σιγά η σεισμική δραστηριότητα μετακόμισε στο δυτικό τμήμα του Ρήγματος Κω.
Η δεκαετία του ΄60 χαρακτηρίστηκε από ισχυρά σεισμικά επεισόδια που προήλθαν από τη Δυτική Λεκάνη της Κω [Κέφαλος]. Άρχισε με την ακολουθία του 1961 και κατέληξε στο πιο ισχυρό επεισόδιο το τελευταίο δίμηνο του 1968. Τότε εκδηλώθηκαν αρκετές δονήσεις με μεγέθη από 4.5R έως 6R μεταξύ Πυργούσας και Νισύρου. [τον Δεκέμβριο του 1968, περισσότερα Ο τελευταίος μεγάλος σεισμός και το τσουνάμι του 1968, http://www.geodifhs.com/kappaomegaiotaalpha/tsunami1968,].
Οι δεκαετίες που ακολούθησαν, από το 1970 έως το 2010, χαρακτηρίστηκαν από σχετική σεισμική ησυχία με ασθενή και μέτρια δραστηριότητα. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα το ρήγμα συνεχίζει να ολισθαίνει με 3 χιλιοστά ετησίως όμως το κεντρικό και το ανατολικό τμήμα του φαίνεται ότι συσσωρεύει ενέργεια που κάποια στιγμή θα εκτονώσει[δες χάρτη με σεισμικότητα από 2004-2017].
Σε γενικές γραμμές το ιστορικό αρχείο μας δείχνει ότι το Ρήγμα Κω εκτός από πολύ καταστροφικούς σεισμούς [Μ6.6-7+] κάθε 400-500 χρόνια, περιοδικά απελευθερώνει σεισμικές ακολουθίες από ισχυρά επεισόδια [5-6+R], κάθε 3-5 δεκαετίες.

Γεωδίφης

Πηγές

Προφορικές αφηγήσεις- Μανώλης Μαστρογιώργης,Μανώλης Μπίλης
Γεωλογικός Χάρτης Κω- ΙΓΜΕ
Τεκτονικός Χάρτης Ρηγμάτων Κω, Νισύρου,Τήλου-Π.Νομικού,Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τμήμα Γεωφυσικής, ΑΠΘ
EMSC, diss.rm.ingv.it/

Ο Αίμων, οι Κύκλωπες και οι γλώσσες Δράκων

10/11/2017

Σήμερα οι αίθουσες των μουσείων φυσικής ιστορίας εύκολα μας μεταφέρουν στην εποχή των γιγάντων με τεράστιους δεινόσαυρους, μαμούθ και βραδύποδα. Στο παρελθόν οι άνθρωποι έρχονταν σε επαφή με αυτά τα άγνωστα όντα όταν τα συναντούσαν τυχαία σε λόφους, ποταμούς ή δάπεδα των σπηλαίων. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις, μέχρι και τον 17ο αιώνα, οι παρατηρητές φαντάζονταν αυτούς τους γίγαντες να είναι άνθρωποι ή μυθικά πλάσματα.
Ανάμεσα στις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες ήταν ο μύθος του γίγαντα Αίμωνα, ο οποίος χρονολογείται από το 1240 μ.Χ. Ο Αίμων λέγεται ότι έχει ζήσει στην Wilten -διάσημη πόλη με την βασιλική Άμπελ Wilten την πιο όμορφη εκκλησία ροκοκό στην Αυστρία και με πλούσια ιστορία. Εκεί σκότωσε έναν δράκο που φρουρούσε ένα θησαυρό. Η μάχη εμπότισε το χώμα με το αίμα του Δράκου το οποίο διέρρευσε έξω από το έδαφος σε ένα σκοτεινό goo [κολλώδης ουσία από ένα ορυκτό πίσσας που βρέθηκε σε σχιστόλιθους της περιοχής]. Ο Αίμων ειπώθηκε ότι έχει κόψει τη γλώσσα ενός Δράκου από το στόμα του σαν τρόπαιο, και ότι η «γλώσσα» κρατήθηκε σε μοναστήρι της Wilten.
Τελικά αποδείχθηκε ότι δεν ήταν γλώσσα αλλά μύτη [μακριά και επίπεδη επέκταση της άνω σιαγόνας, η οποία μοιάζει με ξίφο] ενός ξιφία.
Ο μύθος του Αίμωνα και του Δράκου παρέμεινε τουλάχιστον μέχρι το 1.600, όταν ο ηγούμενος της μονής διέταξε ανασκαφές για να αναζητήσει τα οστά του ηρωικού Αίμωνα. Το αστείο της ιστορίας είναι ότι οι ανασκαφές δεν οδήγησαν σε οποιαδήποτε ανακάλυψη, αλλά προκάλεσαν την κατάρρευση ολόκληρου του ναού.
Αυτοί οι μύθοι πάνε πίσω μακριά σε αρχαίους πολιτισμούς. Ο Ηρόδοτος, που έζησε μεταξύ 484 και 425 π.Χ., έγραψε ότι γιγαντιαία οστά του μυθικού γίγαντα Παλλάδα και του ήρωα Ορέστη (ο οποίος λέγεται ότι είχε ύψος 3,3 μέτρα) είχαν ήδη ανακαλυφθεί στη Ρώμη και την Ακαδία [ Μεσοποταμία], αντίστοιχα.
Ανάμεσα στις παλαιοντολογικές ιστορίες έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις με κρανία από προβοσκιδωτά τα οποία οι αρχαίοι τα έβλεπαν ως Κύκλωπες και οστά από αρχαίους ξιφίες που πιστεύεται ότι ήταν η γλώσσα ενός δράκου που είχε κοπεί ως τρόπαιο από ένα γίγαντα.
Αρκετοί στο πέρασμα της ιστορίας ενδιαφέρθηκαν για αυτούς τους μύθους κατά την ανάγνωση αρχαίων κειμένων του 19ου αιώνα αναζητώντας τον Μεγάλο Κατακλυσμό[μαζί με τη διάσημο κιβωτό του Νώε] δηλαδή την βιβλική ιστορία μιας παγκόσμιας πλημμύρας, που λέγεται ότι έχει εξαφανίσει οποιαδήποτε μορφή ζωής .
Εκτός από την Ελλάδα και στη Σαρδηνία [Ιταλία], σε πλαγιές λόφων του νησιού βρέθηκαν οστά πάνω στα οποία βασίστηκαν οι ιστορίες του Κύκλωπα που βρέθηκαν σε σπηλιές. Πρόκειται για ιστορίες με οστά που βρέθηκαν τόσο στη Σαρδηνία όσο και την Σικελία, που έμοιαζαν με γιγαντιαία κρανία τα οποία περιελάμβαναν ενιαία ανοίγματα σε μάτια. Δεν ήταν μέχρι το 1688 όταν ένας επιστήμονας που ονομαζόταν Giovanni Giustino Ciampini απέδειξε επιστημονικά ότι τα κρανία προήλθαν από ένα εξαφανισμένο είδος νάνου ελέφαντα και όχι από μονόφθαλμους γίγαντες που ονομάζονταν Κύκλωπες.
Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί δεκάδες παραδείγματα από απολιθώματα που έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία για μια αρχαία φυλή της ανθρωπότητας που απαρτιζόταν από γίγαντες.
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Ρωμαίος φυσιοδίφης ο οποίος έζησε μεταξύ 23 και 79 μ.Χ, έγραψε τα οστά του μυθικού γίγαντα Ωρίωνα που ανακαλύφθηκε σε ένα «ανοικτό» βουνό της Κρήτης. Αυτές οι ανακαλύψεις τροφοδότησαν τις ελληνορωμαϊκές κοινωνίες με μύθους για έναν αγώνα από τον οποίο ηττήθηκαν οι γίγαντες από θεούς, και δημιούργησαν την δύναμη των ηρώων της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας.
Άλλες αναφορές σε γίγαντες εμφανίζονται στο βιβλίο του 5ου αιώνα «Η Πόλη του Θεού», του Αγίου Αυγουστίνου. Το βιβλίο αναφέρεται σε ένα γιγάντιο δόντι από την αρχαία Καρχηδόνα [μια πόλη στην σημερινή Τυνησία] από ανθρώπινο σκελετό που βρέθηκε σε μια σπηλιά στο Τράπανι [Σικελία]. Κάποιοι το παρομοίωσαν με τον σκελετό περίπου 91 μέτρων σε μήκος που είχε αναφερθεί το 1.615 ,στην Παταγονία[Νότια Αμερική, μία τοποθεσία πλούσια σε απολιθώματα ακόμη και σήμερα] από τον Ολλανδό εξερευνητή Willem Cornelisz Schouten .
Πολλά ασυνήθιστα οστά κατέληξαν στα χέρια εκκλησιών και καθεδρικών ναών, όπως ένα μηριαίο οστό που σώζεται στην εκκλησία Crociferi στη Βενετία της Ιταλίας, από το 1.700 και ένα τεράστιο δόντι που λέγεται ότι ανήκει στον Άγιο Χριστόφορο, που βρέθηκε στη Vercelli[Ιταλία]. Τα περισσότερα από τα πραγματικά δείγματα που είχαν περιγραφεί, σήμερα έχουν οριστικά χαθεί, από αυτά τα κείμενα. Με μία εξαίρεση: ένα οστό από πόδι μαμούθ που βρέθηκε στη Βιέννη το 1443 κατά τη διάρκεια της κατασκευής του καθεδρικού ναού του Αγίου Στεφάνου. Αυτό το οστό ήταν σκαλισμένο και το διατηρούσαν στην εκκλησία σαν ένα απομεινάρι ενός γιγαντιαίου πλάσματος που λέγεται ότι έχασε τη ζωή του στο Μεγάλο Κατακλυσμό. Το απολίθωμα σήμερα βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, το οποίο φιλοξενεί το απολίθωμα.
Στην Κω, η ανακάλυψη απολιθωμένων οστών κρανίων και οδόντων οδήγησε τους πρώτους κάτοικους του νησιού στο συμπέρασμα της ύπαρξης υπερφυσικών όντων και ίσως να τους έκανε να πιστεύουν ότι οι σκελετοί ανήκαν στον πανέξυπνο τριομμάτη βασιλιά Τρίοπα. Οι δύο κόγχες των οφθαλμών και η ρίζα της απολιθωμένης προβοσκίδας ως μεγάλο μάτι στο μέτωπο από κάποιους που δεν είχαν ποτέ συναντήσει οστά Ελεφαντοειδών και δεν είχαν γνώσεις ανατομίας και παλαιοντολογίας πιθανότατα τους οδήγησε στην δημιουργία του γεωμύθου του Τρίοπα. [Διαβάστε περισσότερα,
Πώς τα απολιθώματα έπλασαν τoν γεωμύθο του Τρίοπα, http://www.geodifhs.com/kappaomegaiotaalpha/triopas1]
Οι ιστορίες με τους μύθους των γιγάντων εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο. Στη Νότια και Κεντρική Αμερική οι μυθολογίες περιλαμβάνουν ιστορίες γιγάντων που έχουν εκμηδενιστεί από τον Θεό για την πονηρία τους, ενώ οι ιαπωνικοί μύθοι μιλούν για τεράστιους ημίθεους που αγωνίστηκαν με δράκους.
Δεν είναι σαφές κατά πόσον τα απολιθώματα κρύβονται πίσω από όλους αυτούς τους μύθους, ή αν οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν απλά τα οστά ως απόδειξη για τις ιστορίες που περιέγραφαν.
Στην περίπτωση του Κύκλωπα είναι πολύ πιθανό ότι τα απολιθώματα ήρθαν πρώτα και η ιστορία ακολούθησε. Σε άλλες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να είχαν φανταστεί γίγαντες αρχικά ή εμπνευστεί από περιπτώσεις με γιγαντισμό σε ανθρώπους που προκαλούνται από γενετικές διαταραχές.
Από τον 17ο και 18ο αιώνα, όμως, οι εξελίξεις στην ανατομία, την γεωλογία και την παλαιοντολογία έχουν διακόψει τη σχέση μεταξύ των απολιθωμάτων και τους γίγαντες. Το 1728, ο Βρετανός παθολόγος Sir Hans Sloane κατέρριψε τους μύθους των γιγάντων, δείχνοντας ότι τα οστά που πίστευαν ότι ανήκουν σε μια αρχαία φυλή τεράστιων ανθρώπων ήταν πραγματικά ως επί το πλείστον από αρχαίες φάλαινες και ελέφαντες. Στο έργο του, ο Sloane προανήγγειλε επίσης την ανάπτυξη της συγκριτικής ανατομίας προτρέποντας φυσιοδίφες να εξετάσουν τα οστά «με μεγαλύτερη ακρίβεια» και να μελετήσουν πώς οι σκελετοί των ανθρώπων, των ζώων και των απολιθωμάτων μπορούν να συγκριθούν σε μέγεθος και σχήμα.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.The skeletons of Cyclops and Lestrigons: misinterpretation of Quaternary vertebrates as remains of the mythological giants-Marco Romano ORCID Icon & Marco Avanzini

Η αληθινή ιστορία του G.Hamaguchi, ενός ανθρώπου που έσωσε ένα ολόκληρο χωριό από μια καταστροφή;

7/11/2017

"Inamura no hi" [Η φωτιά του ρυζιού] από τον Goryo Hamaguchi

Ο Goryo Hamaguchi ζούσε σε ένα παραθαλάσσιο χωριό γνωρίζοντας «όλες τις παραδόσεις της ακτής». Ένα βράδυ του 1854, βρισκόταν σε λόφο πάνω από το χωριό όταν αισθάνθηκε έναν σεισμό «όχι αρκετά ισχυρό για να τρομάξει κανέναν». Καθώς οι χωρικοί συμπατριώτες του έτρεχαν προς την παραλία, ο Goryo συνειδητοποίησε ότι ερχόταν ένα τσουνάμι.
Ο ίδιος Hamaguchi δεν είχε δει ποτέ κάτι τέτοιο πριν, αλλά θυμήθηκε ότι του είπε στην παιδική του ηλικία ο πατέρας του, και ήξερε όλες τις κακοτοπιές της ακτής. Κατάλαβε τι η θάλασσα επρόκειτο να κάνει. Ίσως σκέφτηκε το χρόνο που απαιτείται για να στείλει ένα μήνυμα στο χωριό. Αλλά αυτό θα πάρει πολύ περισσότερο χρόνο, σκέφτηκε και τότε φώναξε τον εγγονό του: «Τάντα! Γρήγορα, κάνε γρήγορα! . . . Φέρε μου μία δάδα.» Η Taimatsu [ή πευκοδάδα], φυλάσσεται σε πολλές κατοικίες στην ακτή για χρήση σε θυελλώδεις νύχτες, όπως και σε ορισμένα φεστιβάλ. Το παιδί άναψε τη δάδα με τη μία και ο ίδιος έσπευσε να βάλει φωτιά πλησιάζοντας τα μέρη που ήταν πιο κοντά στο χείλος της πλαγιάς. Τα αποξηραμένα στον ήλιο κοτσάνια έπιασαν σαν προσάναμμα καθώς φυσούσε το αεράκι της θάλασσας. Αμέσως άρχισε να τοποθετεί στοίβες σε φλόγες, στέλνοντας στον ουρανό στήλες καπνού με τις οποίες προειδοποιούσε για τον επικείμενο κίνδυνο επιτρέποντας έτσι σε πολλούς συμπατριώτες του να κινηθούν μακριά από την ακτή.
Ο Goryo έβαλε φωτιά στη συγκομιδή του ρυζιού του - "όπου είχε επενδύσει το μεγαλύτερο μέρος του κεφαλαίου του." Οι χωρικοί αμέσως έτρεξαν στο ψηλότερο έδαφος για να σβήσουν την πυρκαγιά. Η ανιδιοτελής στάση του Goryo τους έσωσε από το τσουνάμι. Πολλοί άνθρωποι σώθηκαν χάρη στην ευαισθητοποίηση και την ετοιμότητα του Goryo Hamaguchi, στο χωριό Hirogawa [στο νομό Wakayama].
Η ιστορία του για χρόνια έμεινε άγνωστη. Όμως, ως "Inamura no hi" [Η φωτιά του ρυζιού], για πρώτη φορά γνωστοποιήθηκε σε σχολείο από ένα αναγνώστη βιβλίου, το 1937. Αργότερα εμφανίστηκε στο «The Wave», ένα αμερικανικό παιδικό βιβλίο και μετά έγινε βίντεο. Από τότε κυκλοφόρησε σε εκατοντάδες σχολεία, τη δεκαετία του 1990, για την εκπαίδευση των τσουνάμι στη Βρετανική Κολομβία, την Ουάσιγκτον, το Όρεγκον και την Καλιφόρνια.
Σήμερα η «αληθινή ιστορία» είναι χαραγμένη σε πέτρα στο Όρεγκον που λέει «ένας αγρότης στην Ιαπωνία έσωσε ένα ολόκληρο χωριό από ένα φονικό κύμα».
Η ιστορία της νύχτας της 24ης Δεκεμβρίου 1854, με τον Hamaguchi Goryo να βάζει τις φωτιές στις φυτείες του ρυζιού στο Χίρο, γράφτηκε κατά τη διάρκεια ενός τσουνάμι που ακολούθησε ένα βίαιο σεισμό εκτιμώμενου μεγέθους 8,5. Εκείνο το βράδυ στο Χίρο χάθηκαν 36 ζωές και τα 158 από τα 374 σπίτια. Ο ίδιος ο Goryo σχεδόν πνίγηκε όμως στο τέλος τα κατάφερε.
Ο Πατρίκιος Λευκάδιος Χερν [γνωστός ως Γιάκουμο Κοϊζούμι, συγγραφέας ιρλανδοελληνικής καταγωγής που έλαβε την ιαπωνική υπηκοότητα, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Ιαπωνίας[], έγραψε μια ιστορία γι 'αυτόν στο Gleanings in Buddha-Fields [1897], που ονόμασε "Inamura no Hi: The burning fields of rice". Η ιστορία ανέφερε τον ηρωισμό του Goryo και η προσπάθεια του μπήκε στα ιαπωνικά εγχειρίδια.
Επίσης ο Hamaguchi δεν έμεινε εκεί. Συμμετείχε αργότερα σε προσπάθειες αποκατάστασης του Χίρο, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής ενός θαλάσσιου φράκτη μήκους άνω των 600 μέτρων, πλάτους 20 μέτρων και ύψους 5 μέτρων, το οποίο ελαχιστοποίησε τις ζημίες από τα τσουνάμι στα επόμενα χρόνια. Χρησιμοποίησε δικά του χρήματα για το έργο και προσέλαβε εκατοντάδες χωρικούς για να εργαστούν σε αυτό.
Ο Hamaguchi αργότερα έγινε Υπουργός Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών κατόπιν εντολής του Ōkubo Toshimichi το 1871.
Για την ιστορία ο Goryo Hamaguchi [15 Ιουνίου 1820 - 21 Απριλίου 1885] ήταν ο έβδομος ιδιοκτήτης της σημερινής εταιρείας Yamasa Corporation [ιδρύθηκε το 1645 και η κύρια δραστηριότητά της είναι η παρασκευή σάλτσας σόγιας κά] στην Ιαπωνία.
Το Δεκέμβριο του 2015, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών όρισε την 5η Νοεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης Τσουνάμι προς τιμήν της "Inamura-no-hi" και της ηρωικής στάσης του Goryo.
Η παγκόσμια ημέρα είναι πνευματικό τέκνο της Ιαπωνίας, η οποία λόγω της επανειλημμένης πικρής εμπειρίας της έχει με την πάροδο των ετών σημαντική τεχνογνωσία σε τομείς όπως η έγκαιρη προειδοποίηση για τσουνάμι, η δημόσια δράση και η καλύτερη δόμηση μετά από μια καταστροφή για τη μείωση των μελλοντικών επιπτώσεων.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κάλεσε όλες τις χώρες, και τους διεθνείς οργανισμούς και την κοινωνία των πολιτών να τιμούν την συγκεκριμένη ημέρα.
Δυστυχώς, 61 χρόνια μετά το τσουνάμι της Αμοργού [το ύψος του έφτασε τα 25 μέτρα , είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 53 άτομα και να τραυματιστούν περίπου 100] στη χώρα μας ακόμη δεν υπάρχει ένας φορέας ευαισθητοποίησης τσουνάμι.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.The orphan tsunami- Kuwagasaki

Ο «μέγιστος» σεισμός του 411 π.Χ

4/11/2017

«Ακύρωσε [ο Αστύοχος] αμέσως την επιχείρηση εναντίον της Χίου και ξεκίνησε για την Καύνο. Ενώ ταξίδευε προς τα εκεί, έκανε απόβαση στην Μεροπίδα Κω. Η πολιτεία ήταν ατείχιστη και είχε καταστραφεί από σεισμό, τον μέγιστο απ᾽ όσους είχαν μείνει στην μνήμη των ανθρώπων. Οι κάτοικοί της είχαν καταφύγει στα βουνά και ο Αστύοχος την λεηλάτησε. Ρήμαξε και την περιοχή, παίρνοντας λάφυρα και δούλους εκτός από τους ελεύθερους πολίτες τους οποίους άφησε. Έφυγε από την Κω κι έφτασε νύχτα στην Κνίδο». Θουκυδίδης (περ. 460 π.Χ. - περ. 399 π.Χ.)


Ο Θουκυδίδης έγραψε τα γεγονότα του «Πελοποννησιακού Πολέμου» σε αγρόκτημα στην αρχαία Σκαπτή Ύλη, μία πόλη της Θράκης [με πλούσια μεταλλεία χρυσού και αργύρου] όπου κατέφυγε μετά την αποτυχημένη στρατηγία του, το 422 π.Χ.
Σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό, τον χειμώνα του 411 π.Χ ο Λακεδαιμόνιος ναύαρχος Αστύοχος αποβιβάστηκε στην Μεροπίδα Κω μετά από έναν ισχυρότατο σεισμό που κατέστρεψε τα τείχη της πόλης με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να τρέξουν στα βουνά.
Ο Ζαρράφτης στα Κώια προσθέτει ότι ο σεισμός κατέστρεψε την αρχαία Αστυπάλαια. «Η αρχαιότατη πρώτη πρωτεύουσα του νησιού εκτεινόταν από το Καστράκι έως το Ζηνί [το 500 π.Χ ήταν σε ακμή, εξαιτίας του Ηρακλείδη και άλλων ιατρών]. Ξαφνικά ένας μέγιστος σεισμός επετέλεσε την καταστροφή της. Κατέστρεψε τα πάντα, ανέτρεψε το έδαφος, άνοιξε χαράδρες βαθιές και καμία οικοδομή της προ ολίγου ωραιοτάτης και εκτεταμένης πόλης διεσώθη. Όλα έγιναν αλλόκοτη τρομερή μάζα και φοβερά χάσματα είχαν ανοίξει από τα οποία έρεαν νερά ως ποτάμια. Οι κάτοικοι άφησαν τα σπίτια τους και πήγαν στο Ζηνί. Ο Αστύοχος αποβιβάστηκε στην Αστυπάλαια με στρατό άρπαξε ότι βρήκε και κατέστρεψε την πόλη. Άλλοι έφευγαν ενώ άλλοι αμύνονταν, γινόταν πανδαιμόνιο απερίγραπτο. Στο τέλος οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη, κάποιοι πήγαν στο νησί Αστυπάλαια [που έμοιαζε με την γενέτειρα τους και ήταν κοντά, από τότε ονομάσθηκε Αστυπάλαια] άλλοι κατευθύνθηκαν προς την Αστυπάλαια της Μύνδου».
Η θέση της Κω Μεροπίδας του Θουκυδίδη μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστή. Σύμφωνα με κάποιες αρχαιολογικές πηγές ίσως εκτεινόταν στο ύψωμα των Σεραγιών όπου βρέθηκε μέρος από οχυρό της πόλης το οποίο κτίσθηκε με συνδρομή του Αλκιβιάδη [γύρω στο 410 π.Χ].
Ο Duncan Mackenzie που επισκέφθηκε την Κέφαλο, τον Σεπτέμβριο του 1898, μας λέει ότι υπάρχουν υπολείμματα τειχών ακρόπολης τριών διαφορετικών περιόδων, του 7-6ου αιώνα π.Χ, του 5ου αιώνα π.Χ και ελληνιστικής περιόδου. Πιστεύει ότι η πρώιμη πρωτεύουσα του νησιού ήταν η Αστυπάλαια.
Επιπλέον υπάρχει μία τρίτη σκέψη για την «Δίπολι» δηλαδή παρουσία δύο πόλεων στο νησί [πριν τον Συνοικισμό του 366π.Χ], της Αστυπάλαιας και της Μεροπίδος, σύμφωνα με τον Reger.
Πόσο μεγάλο ήταν το συμβάν του 411π.Χ; Ποιο ρήγμα μπορεί να έδωσε τον σεισμό και πως επηρέασε τις αρχαίες πόλεις ή οικισμούς του νησιού;
Σύμφωνα με την βάση δεδομένων ιστορικών σεισμών του Τμήματος Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο σεισμός κατ’ εκτίμηση είχε μέγεθος Μ6.8 και προήλθε από το ρήγμα Κω. Το επίκεντρο του σεισμού ήταν υποθαλάσσιο όμως κοντά στην ακτή, μόλις 1,5 χιλιόμετρο από το ξενοδοχείο Νορίδα[Καρδάμαινα].
Η σεισμική δόνηση εκδηλώθηκε στην λεκάνη της Κω, με απόσταση του εκτιμώμενου επίκεντρου μόλις 12,5 χλμ. από τα τείχη του 365 μ.Χ της πόλης Κω, 6.5 χιλιόμετρα από την αρχαία Αλασάρνα και 19χλμ. από την θέση της αρχαίας Αστυπάλαιας. Αναμφίβολα από τον σεισμό έπαθαν σοβαρές ζημιές και οι τρεις τοποθεσίες του νησιού.
Από την συστάδα ρηγμάτων που περιβάλλουν το επίκεντρο η πιθανότερη δομή να εκδηλώσει έναν σεισμό με αυτό το μέγεθος είναι μόνο το Θολάρι. Η συγκεκριμένη φαίνεται να μην έχει έχει δώσει ιστορικούς σεισμούς. Το ίχνος από το χερσαίο τμήμα του ρήγματος παρατηρείται ακόμη και σήμερα. Αρχίζει από την θέση Ματιάδες, περνάει από τις Κοκκινόγιες [Πυλί], την τοποθεσία Θολάρι [Καρδάμαινα] και χάνεται στη θάλασσα κάπου στη μέση μεταξύ της Αγίας Ειρήνης και της τουρκικής νησίδας Kizilagac Adasi.
Η γεωδομή ανήκει στην ευρύτερη ομάδα ρηγμάτων του δίαυλου Κω-Νισύρου που ολισθαίνει κατά μέσο όρο περίπου 3 χιλιοστά τον χρόνο και δραστηριοποιείται σε βάθη από 0-14.5 χλμ. Το Ρήγμα Κω δίνει σχεδόν επιφανειακούς σεισμούς με εστιακά βάθη μικρότερα από 5χλμ. Τα ιστορικά χρόνια έχει προκαλέσει τους τρομερούς σεισμούς του 554 μ.Χ [Μ7.0], 1493μ.Χ [Μ6.8] και του 1933 [Μ6.6 ή 6.8].
Το Θολάρι είναι κανονικό ρήγμα με μήκος τουλάχιστον 16 χιλιομέτρων. Ο μηχανισμός λειτουργίας του εν λόγω ρήγματος εδώ και αιώνες ανυψώνει τα βουνά του Κουβά, του Ελαιώνα [της οροσειράς του Δίκαιου] και βυθίζει την πεδιάδα της Καρδάμαινας.
Ο σεισμός ήταν μέγιστος για τους κατοίκους εκείνης της εποχής [μέγιστός γε δὴ ὧν μεμνήμεθα γενόμενος]. Όμως, μικρότερος από τον πιο καταστροφικό του 554 μ.Χ και τον σεισμό του 1493μ.Χ. Πρέπει να ήταν μία ισχυρότατη σεισμική δόνηση, έντασης ΙΧ της τροποποιημένης κλίμακας Mercalli, δηλαδή ανάλογη με αυτή του 1933.
Τα γεωλογικά δεδομένα προϊδεάζουν ότι η περιοχή που πλήγηκε περισσότερο από τον σεισμό είναι το ανατολικό τμήμα του νησιού [θέση όπου βρισκόταν η Μεροπίδα], ακολουθεί σε ζημιές η αρχαία Αλάσαρνα και τέλος η Αστυπάλαια.
Η τοποθεσία της αρχαίας Αλάσαρνας ίσως υπέστη αξιοσημείωτη καθίζηση [έως περίπου 1 μέτρο], ενώ δεν αποκλείεται να έχει βρεθεί αντιμέτωπη με κύματα τσουνάμι [ύψους έως 2 μέτρων]. Σεισμικές δονήσεις από το Ρήγμα Κω με μεγέθη μεγαλύτερα από Μ6 σχεδόν πάντα συνοδεύονται από κύματα τσουνάμι.
Ο ιστορικός Βασίλης Χατζηβασιλείου με εμπεριστατωμένη ανάλυση, στην Ιστορία της Κω, σωστά καταλήγει ότι «τα γεγονότα της τελευταίας 10ετίας του Πελοποννησιακού Πολέμου άρχισαν να διαδραματίζονται στην Μεροπίδα και όχι στην Αστυπάλαια, που είναι άγνωστο για ποιους λόγους έχει πάψει πια να είναι η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του νησιού, υποβιβάστηκε σε δήμο και παρέμεινε με την ονομασία Κως Αστυπάλαια».
Ο σεισμός κατέστρεψε τα τείχη, ισοπέδωσε την πόλη και από τότε χάθηκαν τα ίχνη της Κω Μεροπίδας. Η πόλη ήταν παραθαλάσσια όμως η ακτογραμμή της βρισκόταν ψηλότερα ίσως 10-8 μέτρα από την σημερινή, εξαιτίας της Φλάνδριας επίκλυσης. Δεν είναι τυχαίο που τα ερείπια από τα Σεράγια σήμερα εμφανίζονται σε υψόμετρο περίπου 11 μέτρων. Ο Αστύοχος βρήκε την Κω-Μεροπίδα χωρίς τείχη και εύκολα την λεηλάτησε. Μετά αναχώρησε για την Κνίδο. Μετά το 410π.Χ ο Αλκιβιάδης οχύρωσε εκ νέου την Μεροπίδα .
Το σεισμικό σοκ και η μετασεισμική ακολουθία, τουλάχιστον για ένα εξάμηνο, ήταν ανυπόφορη για τους Μεροπίδες [χαρούμενοι άνθρωποι]. Ορισμένοι προτίμησαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Ενας ισχυρός σεισμός δεν αφήνει πίσω του μόνο ερείπια και θύματα. Μπορεί να μολύνει νερά, να προκαλέσει πυρκαγιές και ασθένειες. Συχνά μετά από ισχυρά σεισμικά επεισόδια παρατηρούνται μετοικίσεις.
Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουν αναφερθεί στο νησί μετοικίσεις, όπως το 1926. Όταν ένας σεισμός στην Αντιμάχεια μεγέθους μόλις 5.4R σκότωσε 2 άτομα και τραυμάτισε περίπου 200. Προκάλεσε σοβαρές ζημιές στα σπίτια του χωριού και είχε ως αποτέλεσμα να μετοικήσουν αρκετές οικογένειες της Αντιμάχειας [εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων μετασεισμικών δονήσεων] σε παραλιακή τοποθεσία για να ιδρύσουν τον σημερινό οικισμό Μαστιχάρι.
Μη έχοντας άλλη επιλογή ομάδες από κατοίκους μάλλον μετακινήθηκαν προς την τοποθεσία της ελληνιστικής Αστυπάλαιας του Mackenzie που είχε πληγεί λιγότερο. Εκεί πρέπει να έζησαν εως πριν το 366 π.Χ όταν σύμφωνα με τον Στράβωνα «Ἡ δέ τῶν Κώων πόλις ἐκαλεῖτο τὸ παλαιὸν Ἀστυπάλαια, καὶ ὠκεῖτο ἐν ἄλλῳ τόπῳ ὁμοίως ἐπί θαλάττῃ ἔπειτα διὰ στάσιν μετῴκησαν εἰς τὴν νῦν πόλιν περὶ τὸ Σκανδάριον, και μετωνόμασαν Κῶν ὁμωνύμως τῇ νήσῳ».
Μέχρι να ιδρυθεί η νέα πόλη [με την βοήθεια του Μαυσώλου] δεν μπορεί να αποκλεισθεί η Δίπολις δηλαδή μία περίοδος συνύπαρξης της Αστυπάλαιας και της Μεροπίδας.
Η αρχαία Αλάσαρνα δέχτηκε ένα ισχυρότατο σοκ, ίσως πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να επανέλθει [τουλάχιστον ένας αιώνας]. Οι κτιριακές και λιμενικές εγκαταστάσεις του οικισμού πρέπει να καταστράφηκαν ολοσχερώς από το διπλό χτύπημα. Αργότερα φτιάχτηκαν οι δύο ναοί και ο μνημειακός περίβολος των ελληνιστικών χρόνων [3ος-1ος αιώνας π.Χ].
Πέρασαν 45 χρόνια από τον σεισμό, τότε ιδρύθηκε η νέα πρωτεύουσα [πόλη της Κω] κοντά στο ακρωτήριο Σκανδάριο. Ιστορικές πηγές περιγράφουν ότι η νέα πόλη έγινε στα πρότυπα του συνοικισμού της αρχαίας Αλικαρνασσού.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2.Κώια-Ι.Ζαρράφτης
3.Kos Astypalaia-Duncan Mackenzie,1897
4.Late Pleistocene and Holocene sea-level change in Greece and SW Turkey -Lambeck, 1995
5.Το Ιερό του Απόλλωνα - Γ. Κοκκορού Αλευρά
6. Σεισμοί της Ελλάδας- Β.Παπαζάχος
7.Τμήμα Γεωφυσικής ΑΠΘ
8.Βικιπαίδεια

Θέρμες, Μίθρας και διαμάντια στα Πομακοχώρια Ξάνθης

1/11/2017

Για τους αρχαίους Έλληνες τα όρια της Θράκης άρχιζαν ΒΑ της Μακεδονίας και έφταναν έως τον Δούναβη και τη Μαύρη Θάλασσα. Το δυτικό μέρος της Θράκης είναι άγριο και ορεινό αλλά είναι πλούσιο σε ορυκτά [χρυσό, διαμάντια, θειούχα κοιτάσματα κά], ξυλεία, σιτηρά και αμπέλια.
Η δυτική Θράκη κυριαρχείται από το νότιο άκρο της Οροσειράς της Ροδόπης. Τα βουνά συνδέονται με τη μυθική μορφή του Ορφέα. Η ονομασία της οροσειράς οφείλεται στη βασίλισσα της Θράκης, Ροδόπη και τον Βασιλιά Αίμο που κάποια στιγμή τσακώθηκαν με τον Δία και την Ήρα και για τιμωρία τους μεταμορφώθηκαν σε βουνά.
Η οροσειρά της Ροδόπης αποτελείται από μεταμορφωμένα, ιζηματογενή και ηφαιστειακά πετρώματα. Γεωλογικά η μεταμόρφωση των πετρωμάτων πρέπει να έγινε πριν την γένεση των Άλπεων.
Η οροσειρά έχει πλούσιους υδάτινους πόρους με πυκνό δίκτυο ποταμών ενώ χαρακτηρίζεται από ψηλά δασωμένα και πανέμορφα βουνά. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από βαθιά φαράγγια, μεγάλα σπήλαια και εντυπωσιακές λαξευμένες μορφές.
Το μασίφ [ορεινός όγκος] της Ροδόπης οριοθετείται από άφθονα γεωλογικά ρήγματα που κρύβονται στο δασώδες περιβάλλον. Ωστόσο, μεγάλοι ιστορικοί σεισμοί δεν έχουν αναφερθεί στην περιοχή.
Η Ροδόπη κατοικήθηκε από την Προϊστορική εποχή. Έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα αρχαίων εργαλείων σε ορισμένες από τις σπηλιές.
Στον ορεινό όγκο της Ροδόπης συναντώνται τα χώρια των Πομάκων που είναι διασπαρμένα στους νομούς της Ξάνθης, της Ροδόπης και Έβρου. Οι Πομάκοι αποτελούν μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα της Θράκης [σήμερα η πλειοψηφία τους παρατηρείται στην Βουλγαρία]. Σύμφωνα με γενετικές έρευνες, οι Πομάκοι είναι αυτόχθονες πληθυσμοί της Ροδόπης με χαρακτηριστικά απομόνωσης.
Η καταγωγή τους είναι αμφιλεγόμενη και το όνομα «Πομάκος» δεν είναι ξεκάθαρο από πού προέρχεται. Έλληνες ιστορικοί αναφέρουν ότι είναι απόγονοι του Παιονικού φύλου των Αγριάνων. Ο αρχαίος αυτός θρακικός λαός αναμίχτηκε με ελληνικά φύλα και στη συνέχεια εκσλαβίστηκε γλωσσικά και ασπάστηκε την ισλαμική θρησκεία κατά την οθωμανική περίοδο. Σύμφωνα με μία άλλη πηγή προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ιππομάχος [έφιππος πολεμιστής του Μεγάλου Αλεξάνδρου].
Η γλώσσα τους θεωρείται παλαιοσλαβική με πολλές τουρκικές λέξεις, λόγω της τουρκικής παρουσίας στα Βαλκάνια.
Τα Πομακοχώρια της Ξάνθης ξεπερνάνε τα 80 σε αριθμό, συναντώνται σε ένα πανέμορφο τοπίο με επιβλητικά βουνά, που φιλοξενεί περήφανους για την καταγωγή και την ιστορία τους ανθρώπους. Ο πληθυσμός των Πομάκων [απογραφή, 2001] για τις κοινότητες Κοτύλης, Θερμών, Σατρών και το δήμο Μύκης ανέρχεται σε 15.724 ανθρώπους. Λόγω του ορεινού της περιοχής και των προβλημάτων της μειονοτικής εκπαίδευσης, η ευρύτερη περιοχή είναι αρκετά απομονωμένη και έχει διατηρήσει τον ξεχωριστό πολιτισμό των Πομάκων.
Σε απόσταση περίπου 42 χιλιομέτρων από την Ξάνθη βρίσκονται οι Ιαματικές Πηγές Θερμών. Το γεωθερμικό πεδίο της περιοχής έχει δημιουργήσει θερμές ιαματικές πηγές από τις πιο σημαντικές στη χώρα. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 500μέτρων και χωρίζεται στους οικισμούς: τις Άνω Θέρμες, τις Μέσες Θέρμες και τις Κάτω Θέρμες .
Το νερό των Λουτρών Εχίνου του Δήμου Μύκης είναι μετεωρικής προέλευσης, εισέρχεται στο έδαφος και εξέρχεται ως γεωθερμικό ρευστό. Αναλύσεις έχουν δείξει ότι είναι υπέρθερμο [νατριούχο, ασβεστούχο, οξυανθρακικό, θειούχο, καλιούχος, λιθιούχο, βρομιούχο, φθοριούχο]ολιγομεταλλικό. Έχει θερμοκρασία 52 βαθμούς Κελσίου, ηλεκτρική αγωγιμότητα 1152,5 μS/cm (μ.ό.), ενεργό οξύτητα (pH) 6,54 (μ.ό.), ραδόνιο (Rn) 21,2 ± 0,5 Bq/I (μ.ό.), ράδιο (Ra) 0,2 ± 0,1 Bq/I, ουράνιο (U238) < 1 Bq/I, χημικά στοιχεία: νάτριο (Na+), ασβέστιο (Ca++), οξυανθρακικά (HCΟ3), θειϊκά (SΟ4), κάλιο (Κ+), λίθιο (Li+), βρώμιο (Br), φθόριο (F+) και αέρια: διοξείδιο του άνθρακα (CΟ2), υδρόθειο (H2S). Τα στοιχεία του νερού μαρτυρούν τον πλούσιο ορυκτό πλούτο της περιοχής. Η παροχή σε κυβικά μέτρα είναι 10 m3/h. Οι πηγές κατατάσσονται στην ιαματική κατηγορία των οξυανθρακικών νερών. Ιατρική μελέτη αναφέρει ότι με τη λουτροθεραπεία από το νερό των ιαματικών πηγών, υπάρχουν ενδείξεις για ιαματική επίδραση σε ασθένειες όπως του γαστρεντερικού, τις ηπατοπάθειες, τις μεταβολικές και μολυσματικές παθήσεις καθώς και στην ουρολιθίαση.
Μέτρηση των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών, που έγινε στις 27/10/2017, σε γειτονική πηγή με τα Δημοτικά Λουτρά έδειξε θερμοκρασία νερού 41 βαθμούς Κελσίου[ ph 6.8, αγωγιμότητα 1150μS/cm, 380ppm] όμως με αυξημένα επίπεδα ραδιενέργειας σε θερμοκρασία περιβάλλοντος γύρω στους 27 βαθμούς Κελσίου.
Λίγο πριν τις Ιαματικές Πηγές, κατά μήκος του Κομψάτου ποταμού, στο οικισμό Κάτω Θέρμες συναντάται ένα ανάγλυφο σε βράχο που έγινε γνωστό το 1973 μετά από έρευνες της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Το ανάγλυφο του Μίθρα[θεός του ήλιου με περσική καταγωγή που λατρευόταν στην περιοχή] συνδέεται με την ύπαρξη μικρού φρουρίου του 2ου-3ου αιώνα μ.Χ. στο γειτονικό ύψωμα Στήθωμα, όπου πιθανότατα υπήρχε στρατιωτική εγκατάσταση για τον έλεγχο της φυσικής διάβασης που ακολουθεί τον Κομψάτο. Η λειτουργία μεταλλείων και η χρήση των ιαματικών πηγών γινόταν τουλάχιστον από την ρωμαϊκή εποχή. Το ανάγλυφο είναι λαξευμένο πάνω σε επιφάνεια ρήγματος και συμβολίζει ένα σπήλαιο όπου ο Μίθρας θυσιάζει ένα ταύρο [για αυτό είναι γνωστός ως Ταυροκτόνος] ανάμεσα από τον Καύτη και τον Καυτοπάτη [συνοδοί του θεού]. Κάτω από το Ταύρο διακρίνεται φίδι και στο πλάι φαίνεται μια άλλη μορφή που ίσως είναι η Σελήνη.
Νοτιοδυτικά της κωμόπολης του Εχίνου, το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της περιοχής μαζί με την Μύκη, συναντώνται τα δώρα της Βασίλισσας Ροδόπης και του βασιλιά Αίμου. Μεταμορφωμένοι βράχοι από εκλογίτες, ορθογνεύσιους, σχιστόλιθους και μάρμαρα που διαμορφώθηκαν σε συνθήκες υψηλής πίεσης [με μέγιστες συνθήκες πίεσης /θερμοκρασίας , 45 kbar στους 1000 βαθμούς Κελσίου] με εγκλείσματα διαμαντιών. Διαμάντια επίσης συναντώνται και στην Κύμη Ροδόπης του Δήμου Αρριανών σε ένα παρεμφερή γεωλογικό σχηματισμό.
Βορειοδυτικά της Μέδουσας, με το περίφημο τοξοτό γεφύρι πάνω από το ποταμό Κομψάτο, υπάρχει το σημαντικό και πλούσιο σε μεταλλοφορία, ηφαιστειακό πεδίο της Κοτύλης το μεγαλύτερο της περιοχής το οποίο εκτείνεται μέχρι την Βουλγαρία.

Γεωδίφης

Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.Εφημερίδα Εμπρός, Ξάνθη
3.Pressure–temperature–deformation paths of closely associated ultra-high-pressure (diamond- bearing) crustal and mantle rocks of the Kimi complex: implications for the tectonic history of the Rhodope Mountains, northern Greece-E. Mposkos and A. Krohe
4.Γεωλογικός χάρτης/ Γεωτεκτονικός χάρτης Ελλάδας -ΙΓΜΕ
5.odysseus.culture.gr ,Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού