Γνωρίζετε ότι ένας κεραυνός μπορεί να ταξιδεύει με ταχύτητες έως 220.000 χλμ/ώρα και να φτάσει σε θερμοκρασίες που πλησιάζουν 30.000 βαθμούς Κελσίου; Μερικές φορές, μέσα από αυτή την καταπληκτική διαδικασία, οι αστραπές μπορεί να έχουν επίδραση στη γη δημιουργώντας κάτι παράξενες γεωμορφές , τους φουλγκουρίτες(ή κεραυνίτες).
Οι fulgurites προέρχονται από την λατινική λέξη fulgur που σημαίνει κεραυνός. Είναι φυσικοί, λεπτοί, κοίλοι σωλήνες που σχηματίζονται σε χαλαζιτική άμμο ,σε διοξείδιο του πυριτίου , ή σε έδαφος που έχει χτυπηθεί από κεραυνό.
Οι πιο συνηθισμένοι σχηματίζονται όταν ένας κεραυνός με μια θερμοκρασία τουλάχιστον 1800 βαθμών Κελσίου χτυπά ακαριαία ένα αμμώδες έδαφος και αποτελούν το ''ψυχθέν προϊόν'' αυτής της διαδικασίας , που διαμορφώνεται σε μια περίοδο περίπου ενός δευτερολέπτου. Μερικές φορές αναφέρεται ως απολιθωμένη αστραπή .Επειδή είναι άμορφος,χαρακτηρίζεται συχνά ως ένα ορυκτοειδές. Οι σωλήνες μπορεί να είναι μέχρι αρκετά εκατοστά σε διάμετρο, και μέτρα σε μήκος. Ο μεγαλύτερος fulgurite που έχει βρεθεί είναι λίγο πάνω από 4,9 μέτρα σε μήκος. Έχουν εκτιμηθεί από πολλούς για την επιστημονική τους αξία ενώ είναι επίσης δημοφιλή σε χομπίστες
Συχνά σχηματίζονται σε πέτρωμα από ψαμμίτη ή στο έδαφος με υψηλή περιεκτικότητα σε άμμο, όταν το έδαφος έχει χτυπηθεί από κεραυνό. Η εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του κεραυνού λιώνει αμέσως τα σωματίδια της άμμου και τα αναδιανέμει , συνδυάζοντας τα μαζί. Οι σωλήνες αυτοί δείχνουν τη διαδρομή που πήρε η αστραπή και μπορεί να προέρχεται μέχρι και λίγα μέτρα μακριά.
Οι φουλγκουρίτες μπορεί να δημιουργηθούν οπουδήποτε υπάρχει αμμώδες έδαφος. Ένα καλό μέρος για να τα βρείτε είναι σε ερημώδεις περιοχές όπου τα αμμώδη εδάφη και οι αστραπές είναι κοινές, και υπάρχει μια μικρή βλάστηση. Τα χόρτα και η βλάστηση συχνά τους επισκιάζουν ή τους κρύβουν , γεγονός που τους καθιστά δύσκολο να βρεθούν.
Πως σχηματίζονται;Ένας κεραυνός μπορεί να προσφέρει αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσει ένα σπίτι για μια εβδομάδα (περίπου 300 κιλοβατώρες). Όταν αυτό το είδος της ενέργειας εισέρχεται στο έδαφος, εξατμίζεται και λιώνει το έδαφος αφήνει πίσω του ένα εύθραυστο κοίλο σωλήνα με υαλώδεις φυσαλίδες που μπορεί να είναι πολύ βαθύς. Πολλά εξαρτώνται από τη φύση του εδάφους. Τα καλύτερα δείγματα fulgurite προέρχονται από καθαρή χαλαζιακή άμμο. Οταν γίνουν συμπαγή, οι fulgurites μοιάζουν πρασινωποί, γκρι ή μαύροι . Συνήθως παίρνουν τα χρώματά τους από άλλα στοιχεία που αποτελούν το γύρω βράχο .
Παρόμοιοι βράχοι, είναι γνωστοί και από δύο άλλες αιτίες εκτός από κεραυνό. Άμμος μετά την δοκιμή ατομικής βόμβας Trinity, στην έρημο του Νέου Μεξικού, έλιωσε στο χώρο δοκιμών σχηματίζοντας ένα πράσινο γυαλί που ονομάζεται trinitite(τρινιτίτης) . Και οι προσκρούσεις από μετεωρίτες μπορεί να παράγουν λιωμένη άμμο και άλλα κομμάτια γνωστά από του συλλέκτες ως tektites(τεκτίτες) .
Ένας Μεξικανός επιστήμονας που ονομάζεται Rafael Navarro González- συνειδητοποίησε πρώτος ότι οι fulgurites θα πρέπει να περιέχουν δείγματα του αέρα στις γυάλινες φυσαλίδες τους. Με την χρήση σύγχρονων φασματόμετρων, ακόμη και μικρά δείγματα μπορούν να αναλυθούν. Όχι μόνο αυτό, αλλά οι γυάλινες φυσαλίδες διατηρούν στα αέρια τους στοιχεία από τις προηγούμενες γεωλογικές περιόδους. Σύμφωνα με τον Navarro González, οι φυσαλίδες θα πρέπει να διατηρούν στοιχεία από τον ίδιο τον κεραυνό από τον οποίο προήλθαν. Επιπλέον οι φυσαλίδες πρέπει να διατηρούν στοιχεία του αέρα στο έδαφος, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν διοξείδιο του άνθρακα γεγονός που μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε για τις συνθήκες κατά τη στιγμή που χτύπησε ο κεραυνός. Το ίδιο το γυαλί του φουλγκουρίτη θα μπορούσε να χρονολογηθεί με ειδική εργαστηριακή μέθοδο.
Μελετώντας τους φουλγκουρίτες ερευνητές βρήκαν ότι η περιοχή της Σαχάρας είχε κάποτε ένα κλίμα, όπως της Σαχέλ προς το νότο, όπου οι αστραπές είναι κοινές σήμερα. Η χρονολόγηση τους έδωσε μια ηλικία περίπου 15.000 ετών, το ανώτερο Πλειστόκαινο. Χρησιμοποιώντας τους φουλγκουρίτες αποκάλυψαν νέα στοιχεία για την αρχαία Σαχάρα και τη χημεία των κεραυνών.
Αν ποτέ τους συναντήσετε ,μην τους καταστρέψετε, αφού μας δίνουν πληροφορίες για τους αρχαίους κεραυνούς, για την ατμόσφαιρα και την οικολογία παλαιότερων γεωλογικών περιόδων. Πολλές φορές είναι αρκετά εύθραυστοι και πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή.
Θέλετε να μάθετε με τι μοιάζουν; Ρίξτε μια ματιά στις παραπάνω φωτογραφίες .
Γεωδίφης
Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.http://www.ec.gc.ca(Περιβάλλον του Καναδά)
3.http://geology.about.com( Andrew Alden)
Οι fulgurites προέρχονται από την λατινική λέξη fulgur που σημαίνει κεραυνός. Είναι φυσικοί, λεπτοί, κοίλοι σωλήνες που σχηματίζονται σε χαλαζιτική άμμο ,σε διοξείδιο του πυριτίου , ή σε έδαφος που έχει χτυπηθεί από κεραυνό.
Οι πιο συνηθισμένοι σχηματίζονται όταν ένας κεραυνός με μια θερμοκρασία τουλάχιστον 1800 βαθμών Κελσίου χτυπά ακαριαία ένα αμμώδες έδαφος και αποτελούν το ''ψυχθέν προϊόν'' αυτής της διαδικασίας , που διαμορφώνεται σε μια περίοδο περίπου ενός δευτερολέπτου. Μερικές φορές αναφέρεται ως απολιθωμένη αστραπή .Επειδή είναι άμορφος,χαρακτηρίζεται συχνά ως ένα ορυκτοειδές. Οι σωλήνες μπορεί να είναι μέχρι αρκετά εκατοστά σε διάμετρο, και μέτρα σε μήκος. Ο μεγαλύτερος fulgurite που έχει βρεθεί είναι λίγο πάνω από 4,9 μέτρα σε μήκος. Έχουν εκτιμηθεί από πολλούς για την επιστημονική τους αξία ενώ είναι επίσης δημοφιλή σε χομπίστες
Συχνά σχηματίζονται σε πέτρωμα από ψαμμίτη ή στο έδαφος με υψηλή περιεκτικότητα σε άμμο, όταν το έδαφος έχει χτυπηθεί από κεραυνό. Η εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του κεραυνού λιώνει αμέσως τα σωματίδια της άμμου και τα αναδιανέμει , συνδυάζοντας τα μαζί. Οι σωλήνες αυτοί δείχνουν τη διαδρομή που πήρε η αστραπή και μπορεί να προέρχεται μέχρι και λίγα μέτρα μακριά.
Οι φουλγκουρίτες μπορεί να δημιουργηθούν οπουδήποτε υπάρχει αμμώδες έδαφος. Ένα καλό μέρος για να τα βρείτε είναι σε ερημώδεις περιοχές όπου τα αμμώδη εδάφη και οι αστραπές είναι κοινές, και υπάρχει μια μικρή βλάστηση. Τα χόρτα και η βλάστηση συχνά τους επισκιάζουν ή τους κρύβουν , γεγονός που τους καθιστά δύσκολο να βρεθούν.
Πως σχηματίζονται;Ένας κεραυνός μπορεί να προσφέρει αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσει ένα σπίτι για μια εβδομάδα (περίπου 300 κιλοβατώρες). Όταν αυτό το είδος της ενέργειας εισέρχεται στο έδαφος, εξατμίζεται και λιώνει το έδαφος αφήνει πίσω του ένα εύθραυστο κοίλο σωλήνα με υαλώδεις φυσαλίδες που μπορεί να είναι πολύ βαθύς. Πολλά εξαρτώνται από τη φύση του εδάφους. Τα καλύτερα δείγματα fulgurite προέρχονται από καθαρή χαλαζιακή άμμο. Οταν γίνουν συμπαγή, οι fulgurites μοιάζουν πρασινωποί, γκρι ή μαύροι . Συνήθως παίρνουν τα χρώματά τους από άλλα στοιχεία που αποτελούν το γύρω βράχο .
Παρόμοιοι βράχοι, είναι γνωστοί και από δύο άλλες αιτίες εκτός από κεραυνό. Άμμος μετά την δοκιμή ατομικής βόμβας Trinity, στην έρημο του Νέου Μεξικού, έλιωσε στο χώρο δοκιμών σχηματίζοντας ένα πράσινο γυαλί που ονομάζεται trinitite(τρινιτίτης) . Και οι προσκρούσεις από μετεωρίτες μπορεί να παράγουν λιωμένη άμμο και άλλα κομμάτια γνωστά από του συλλέκτες ως tektites(τεκτίτες) .
Ένας Μεξικανός επιστήμονας που ονομάζεται Rafael Navarro González- συνειδητοποίησε πρώτος ότι οι fulgurites θα πρέπει να περιέχουν δείγματα του αέρα στις γυάλινες φυσαλίδες τους. Με την χρήση σύγχρονων φασματόμετρων, ακόμη και μικρά δείγματα μπορούν να αναλυθούν. Όχι μόνο αυτό, αλλά οι γυάλινες φυσαλίδες διατηρούν στα αέρια τους στοιχεία από τις προηγούμενες γεωλογικές περιόδους. Σύμφωνα με τον Navarro González, οι φυσαλίδες θα πρέπει να διατηρούν στοιχεία από τον ίδιο τον κεραυνό από τον οποίο προήλθαν. Επιπλέον οι φυσαλίδες πρέπει να διατηρούν στοιχεία του αέρα στο έδαφος, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν διοξείδιο του άνθρακα γεγονός που μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε για τις συνθήκες κατά τη στιγμή που χτύπησε ο κεραυνός. Το ίδιο το γυαλί του φουλγκουρίτη θα μπορούσε να χρονολογηθεί με ειδική εργαστηριακή μέθοδο.
Μελετώντας τους φουλγκουρίτες ερευνητές βρήκαν ότι η περιοχή της Σαχάρας είχε κάποτε ένα κλίμα, όπως της Σαχέλ προς το νότο, όπου οι αστραπές είναι κοινές σήμερα. Η χρονολόγηση τους έδωσε μια ηλικία περίπου 15.000 ετών, το ανώτερο Πλειστόκαινο. Χρησιμοποιώντας τους φουλγκουρίτες αποκάλυψαν νέα στοιχεία για την αρχαία Σαχάρα και τη χημεία των κεραυνών.
Αν ποτέ τους συναντήσετε ,μην τους καταστρέψετε, αφού μας δίνουν πληροφορίες για τους αρχαίους κεραυνούς, για την ατμόσφαιρα και την οικολογία παλαιότερων γεωλογικών περιόδων. Πολλές φορές είναι αρκετά εύθραυστοι και πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή.
Θέλετε να μάθετε με τι μοιάζουν; Ρίξτε μια ματιά στις παραπάνω φωτογραφίες .
Γεωδίφης
Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.http://www.ec.gc.ca(Περιβάλλον του Καναδά)
3.http://geology.about.com( Andrew Alden)
RSS Feed
